Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinAstronomika (lat. Astronomica; q.yun. ἄστρον — hərf. "ulduz", q.yun. νόμος — hərf. "qanun") — astrologiya haqqında əsər. Bu əsər miladi I əsrin 10–15-ci illərində yaşamış Roma müəllifi Mark Manili tərəfindən heksametr formasında şeir şəklində yazılmışdır.
| Astronomika | |
|---|---|
| lat. Astronomica | |
 "Astronomika" əsərinin ilk səhifəsi, 1461-ci il əlyazması | |
| Janr | poema |
| Müəllif | Mark Manili[1] |
| Orijinal dili | latın dili[1][2] |
| Yazılma ili | eramızın I əsrinin 10-15-ci illərində |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu əsər Ellinistik dövrə aid olub günümüzə qədər mühafizə edilərək saxlanılmış astrologiya əsərləri arasında ən qədim nümunə hesab olunur.
Ola bilər ki, kitab başa çatdırılmamışdır, çünki Manili II kitabdan etibarən planetlərin təsiri haqqında danışacağını vəd etsə də, mətnin davamında bu məlumatlar yer almır.
Bundan əlavə, əsər astrologiya üzrə dərslik kimi nəzərdə tutulsa da, qoroskopların tərtibi və təfsiri üçün yetərli məlumat vermir.
Mark Manilinin "Astronomika" əsərində təqdim edilən astrologiyanın fəlsəfi əsasları stoaçılıq fəlsəfəsinə söykənir ki, bunu onun aşağıdakı sözləri də təsdiq edir:
Tale dünyaya hökm edir, hər bir şey müəyyən olunmuş qanuna tabedir; hər bir uzun dövr özünün uğur mərhələləri ilə qeyd olunur. Biz doğulduğumuz anda ölməyə başlayırıq və sonumuz başlanğıcımızdan asılıdır. Beləliklə, rifahın, qüdrətin və yoxsulluğun axını vardır; beləliklə, hər kəsə onun bacarıqları və xarakteri, günahları və fəzilətləri, itkiləri və əldə etdikləri verilir. Heç kəs ona veriləni atıb kənara qoya bilməz və ona verilməyəni ələ keçirə bilməz, həmçinin dua ilə onu tərk edən uğuru cəlb edə bilməz və yaxud üzərinə gələn şeyi özündən uzaqlaşdıra bilməz: hər kəs öz yükünü daşımalıdır.
Mark Manili, "Astronomika"
Aydındır ki, Mark Manilinin yaşadığı dövrdə astroloji sistem demək olar ki, formalaşmış, lakin hələlik tam sabit və tam strukturlaşmış deyildi. Bunun əsas sübutu odur ki, Manilinin əsərində klassik astrologiyanın əsas anlayışları — bürclərin işarələri, dekalar, planetlər, aspektlər və qoroskopun bucaqlı nöqtələri — artıq klassik ənənəyə müvafiq şəkildə təsvir olunmuşdur.
Lakin Manili prioritetlərin bölgüsündə klassik ənənədən fərqlənir:
- o, əsas diqqəti zodiak bürclərinə yönəldir,
- planetlər isə onun sistemində ikinci dərəcəli rol oynayır.
Ondan daha sonra yaşamış Ptolemeyin astrologiyasında isə vəziyyət tam tərsinə olmuşdur:
- planetlər dinamizmlərinə görə birinci amil,
- zodiak isə ikinci amil kimi qəbul edilmişdir.
Bundan əlavə, "Astronomika" əsərində astroloji evlər konsepsiyası hələ ilkin və tam inkişaf etməmiş formada təqdim olunmuşdur.
Zodiak bürclərindən danışarkən Mark Maniliy onlara Roma panteonunun müxtəlif ilah və ilahələrini uyğunlaşdırır: Qoça — Minervanı, Buğaya — Veneranı, Əkizlərə — Apollonu, Xərçəngə — Merkuri, Şirə — Yupiteri, Qıza — Sereranı, Tərəziyə — Vulkanı, Əqrəbə — Marsı, Oxatana — Diananı, Oğlağa — Vestanı, Dolçaya — Yunonanı, Balıqlara — Neptunu.
Müəllif bu uyğunluqların səbəblərini isə izah etmir.
Bundan əlavə, zodiak bürclərinə başqa keyfiyyətlər də aid edilir. Bu sistem ehtimal ki, Pifaqorun təlimlərinə gedib çıxan numerologiyaya əsaslanır və əvvəlki ilah uyğunluqlarından fərqli olaraq astrologiyada möhkəm şəkildə sabitləşmişdir.
Bu keyfiyyətlərə aşağıdakı bölgülər daxildir:
- bürclərin kişi və qadın olaraq bölünməsi,
- isti–soyuq xarakterli bölgü,
- hərəkətli–sabit bölgüsü,
- gecə–gündüz (ya da diurnal–nokturnal) bölgüsü.
Bu bölgülər sonrakı astroloji ənənədə də əsas kateqoriyalar kimi formalaşmış və davamlı şəkildə istifadə olunmuşdur.
Bürclərin işarələri ilə əlaqədar olaraq müəllif sonradan astrologiyaya inteqrasiya edilmiş misir mənşəli azsaylı ideyalardan birini — dekanlar konsepsiyasını da təsvir edir. Manili hər bir dekanı müəyyən bir zodiak bürcünə uyğunlaşdırmağı təklif edir:
- Qoçun birinci dekanı Qoça, ikincini — Buğaya, üçüncünü — Əkizlərə;
- Buğanın birinci dekanı Xərçəngə, ikinci — Şirə və s.
Lakin klassik astrologiyada dekanlara planetlər adaptasiya edilir. Bu da göstərir ki, Manili burada da klassik ənənədən fərqli olaraq üstünlüyü planetlərə deyil, zodiak bürclərinə verir.
Astronomika əsərində həmçinin qradusologiya da təqdim olunur — yəni ekliptikanın ayrı-ayrı dərəcələrinin xarakterinin təsviri. Manili ekliptikanın bəxtəvər və bəxtsiz dərəcələrinin siyahısını verir, lakin bu siyahı bütün dərəcələri əhatə etmir.
"Astronomika" əsərində Manilinin horoskop evlərinə dair təsəvvürləri mövcuddur, lakin bu anlayış tam formalaşmış sistem şəklində təqdim olunmamışdır. Müəllif bu anlayışı "dünyanın hissələri" (lat. partes mundi) adlandırır. Bununla belə:
- evlərin sayı və sərhədləri dəqiq müəyyən edilmir;
- klassik astrologiyada olduğu kimi 12 bərabər sektora bölünmə yoxdur;
- evlərin funksiyaları (həyat, ailə, mülkiyyət və s.) inkişaf etməmiş vəziyyətdədir.
Buna görə Manilinin "dünyanın hissələri" konsepsiyası daha çox kosmoloji xarakter daşıyır, yəni səmanın müxtəlif hissələrinin müxtəlif gücə malik olması ideyasına əsaslanır, lakin hələ tam astrologiya texnikasına çevrilməmişdir.
Ev anlayışından fərqli olaraq, Manili aspektlər nəzəriyyəsini aydın və sistemli şəkildə izah edir. Müəllif aspekti geometrik prinsip əsasında müəyyənləşdirir:
Ekiptika çevrəsi üzərində yerləşən iki nöqtədən (planet və ya zodiak nişanından) Yer kürəsinin mərkəzinə (ekiptika çevrəsinin mərkəzinə) doğru xətlər çəkilir. Bu xətlərin əmələ gətirdiyi bucaq aspekt adlanır.
Mark Manili, "Astronomika"
Manili bu bucaqların yaratdığı geometrik fiqurları qeyd edir:
- Kvadrat (90°) – ziddiyyət, münaqişə yaradan aspekt;
- Üçbucaq (120°) – harmonik, əlverişli aspekt;
- Altıbucaq (60°) – nisbətən yumşaq harmonik aspekt (qeyd olunur).
Beləliklə, "Astronomika"da aspektlər artıq klassik astrologiyaya yaxın formada təqdim olunur və onların pifaqorçuluğa əsaslanan ədədi-geometrik harmoniyaya əsaslandığı açıq şəkildə görünür.
Horoskop evləri məsələsinə gəldikdə, Manili horoskopun iki əsas ox vasitəsilə kvadrantlara bölünməsini aydın şəkildə təsvir edir. Bu bölgü belə aparılırdı:
- Birinci ox – Asendent (Asc) və Desendent (Dsc) nöqtələrindən keçir;
- İkinci ox – Səmanın zirvəsi (MC) və əsası (IC) vasitəsilə keçir.
Bu iki ox horoskopu dörd kvadranta ayırırdı.
Lakin evlər doktrinası Manilinin əsərində hələ tam formalaşmış sistem kimi təqdim olunmur. Müəllif sadəcə on iki "yer"dən (lat. loci) bəhs edir:
- bu “yer”lərin dördü Asc, Dsc, MC və IC ilə meydana gəlir;
- qalan səkkizi isə hər kvadrantın üç bərabər hissəyə bölünməsi nəticəsində alınır.
Manilidə bu "yer"lərin müxtəlif həyat sahələri ilə dəqiq uyğunluğu yoxdur, yəni müasir astrologiyada olduğu kimi "ev = həyat sahəsi" prinsipi hələ formalaşmamışdır.
Buna görə Manilinin sistemi keçid mərhələsi hesab olunur: kosmoloji bölgü artıq var, amma astrologiyanın praktiki ev sistemi hələ inkişaf etməmişdir.
"Astronomika" əsəri ilk dəfə 1472-ci ildə Nürnberqdə alman astronomu və nəşriyyatçı Reqiomontan tərəfindən öz şəxsi mətbəəsində çap olunmuşdur. Bu nəşr əsərin Avropada elmi dövriyyəyə daxil olmasının əsas mərhələlərindən biri hesab edilir.
Daha sonra əsərin elmi-tənqidi nəşrinin hazırlanması üzərində Alfred Edvard Hausman (ing. A. E. Housman) uzun müddət çalışmışdır. O, 1903–1930-cu illər arasında beş cildlik nəşr hazırlamış və bu nəşr bu günə qədər hazırlanmış "Astronomika"nın ən nüfuzlu filoloji versiyalarından biri hesab edilir.
Birinci kitab Manilinin Kainat haqqında fəlsəfi mülahizələrinə həsr olunmuşdur. O, Ksenofan, Hesiod, Levkipp, Heraklit, Fales və Empedoklun baxışlarını xatırladır və Kainatın dörd elementdən ibarət olduğunu və ilahi ruh tərəfindən idarə edildiyini bildirən öz mövqeyini təqdim edir.[3] Maniliyə görə, Kainat iki sferadan ibarətdir: biri bərk (Yer), digəri isə boş ("ulduzlar sferası", səma qübbəsi). Bürclər səma qübbəsinə bərkidilmişdir; Yer hərəkətsizdir, səma isə onun ətrafında fırlanır, bu da ulduzların hərəkətini izah edir. Yer Kainatın mərkəzində olduğu üçün o, səma qübbəsindən bərabər məsafədə yerləşir və buna görə də hər hansı konkret istiqamətə "düşmür".[4] Səma qübbəsi bir sıra halqalara və ya dairələrə bölünür, o cümlədən Zodiak dairəsinə, hansı ki Zodiak bürclərindən ibarətdir.
İkinci və üçüncü kitablar əsasən zodiakın xüsusiyyətlərinə həsr olunmuşdur.[5] İkinci kitab ön sözlə başlayır, burada Manili heksametr şeirinin qısa tarixini təqdim edir və xüsusilə Homer və Hesiodu önə çəkir. Bu hissədə şair qısa şəkildə zodiak bürclərini, onların olimpli tanrı-himayədarlarını və bürclərlə insan bədəninin hissələri arasındakı əlaqələri müzakirə edir.[6]
Dördüncü və beşinci kitablar əsasən "ayrı-ayrı səma hadisələrinin insan üzərində təsirinə" həsr olunmuşdur.[5] Dördüncü kitab Qədim Misirdə meydana çıxmış bir çox mövzunu əhatə edir ki, bu da Manilinin Misir mənbələrindən istifadə etdiyini göstərə bilər.[7] Kitabın sonuna yaxın Manili ekliptika bürcləri haqqında yazır.
Beşinci (və son) kitabın böyük hissəsini Manili Andromeda və Perseya haqqında mifin nəqlinə həsr edir. Kitabın sonunda o, kosmosun strukturunu respublikanın strukturuu ilə müqayisə edir, izah edir ki, ulduzların öz "saxlama və tarazlıq sistemi" olan müəyyən bir iyerarxiyası mövcuddur.[8][9][10]
Poema Roma Respublikası dövründə astrologiya və astronomiyaya dair ən erkən, hətta bəzən ilk əsər hesab olunur. Müəllif əsərinin nadirliyini və orijinallığını dəfələrlə vurğulayır. Əsərin tamamlanıb-tamamlanmaması və bizə tam şəkildə gəlib-gəlmədiyi məlum deyil.
Manili poemada stoatçılığın fəlsəfi baxışlarını müdafiə edir, lakin platonizm və pifaqorçuluq kimi digər ənənələrə də istinad edir.
Antik dövrün sona çatmasından sonra poema unudulmuşdur, lakin təxminən 1416–1417-ci illərdə italiyalı humanist və alim Podco Braççolini tərəfindən yenidən tapılmışdır. O, əsərin bir nüsxəsini çıxarmış və müasir mətndə məhz həmin nüsxədən istifadə olunmuşdur. Yenidən kəşf edildikdən sonra "Astronomika" bir sıra alimlər – Skaliqer, Riçard Bentli və Hausman tərəfindən oxunmuş, şərh edilmiş və olunmuşdur. Poema digər klassik latın poemaları qədər məşhur olmamış və yenidən kəşf edildikdən sonrakı bir neçə əsr ərzində tədqiqatçılar arasında geniş yayılmamışdır. Yalnız XX əsrin əvvəllərindən etibarən ona maraq artmağa başlamışdır.
Manili antik mənbələrin heç birində açıq şəkildə adı ilə xatırlanmır, lakin onun əsərinə istinadlar və ya müəllifi göstərilmədən edilən sitatlar Seneka, Klavdian, Lukan və digər müəlliflərin yazılarında müşahidə olunur. Orta əsrlərə "Astronomika"nın çox az nüsxəsi gəlib çatdığı üçün görünür ki, bu dövrdə Manili geniş şəkildə oxunmamışdır.
Antik və orta əsrlərdə poema əsasən diqqətdən kənarda qalsa da, XV əsrdə yenidən kəşf edildikdən sonra elmi maraq doğurmuşdur. İtalyan humanisti Lorentso Boninkontri "Astronomika" haqqında geniş auditoriyalara mühazirələr oxumuş və öz mühazirə qeydlərini əsərə yazılmış ilk şərh kimi yığmışdır.
Yenidən kəşf edildikdən sonra müəyyən diqqət görməsinə baxmayaraq, "Astronomika" heç vaxt digər klassik latın poemaları qədər geniş şəkildə tədqiq olunmamışdır. Bununla belə, XX əsrin ikinci yarısında tədqiqatçılar Manilinin fəlsəfi və elmi ideyalarını tədqiq etməyə başladıqdan sonra poemaya maraq əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır.
- ↑ 1 2 Musisque Deoque. Un archivio digitale di poesia latina, dalle origini al Rinascimento italiano. 2005.
- ↑ PHI Latin Texts.
- ↑ Манілій, Астрономіка, 1.118–254.
- ↑ Манілій, Астрономіка, 1.251.
- ↑ 1 2 Volk (2014), ст. 95.
- ↑ Манілій, Астрономіка, 2.433–65.
- ↑ Гульд (1997), ст. 84.
- ↑ Манілій, Астрономіка, 4.294.
- ↑ Volk (2009), ст. 109–10.
- ↑ Volk (2009), ст. 270.
- Марк Манилий. Астрономика: Наука о гороскопах. — М: Издательство МГУ, 1993.
- Жилински К. История астрологии. — М.: Издательский дом «Профит Стайл», 2007. — 304 с. ISBN 5-98857-074-7
- Abry, Josèphe-Henriette. "Manilius and Aratus: Two Stoic Poets on Stars" (PDF). Leeds International Classical Studies. 6. 2007: 1–18. ISSN 1477-3643. 13 sentyabr 2016 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- Asso, Paolo. "D.R. Shackleton Bailey, Statius. Silvae. Loeb Classical Library, 206". Bryn Mawr Classical Review. 5 oktyabr 2003. ISSN 1055-7660. İstifadə tarixi: 16 fevral 2017.
- Bailey, D. R. Shackleton. "Review Article: The Loeb Manilius". Classical Philology. 74 (2). 1979: 158–69. doi:10.1086/366492. ISSN 0009-837X. JSTOR 267675. (abunə tələb olunur)
- Brind'Amour, Pierre. "Manilius and the Computation of the Ascendant". Classical Philology. 78 (2). 1983: 144–48. doi:10.1086/366771. ISSN 0009-837X. JSTOR 269720. (abunə tələb olunur)
- Brock, M. Dorothy. Studies in Fronto and His Age. Evanston, IL: Northwestern University Press. 1911. OCLC 983331173.
- Butterfield, David. The Early Textual History of Lucertius' De rerum natura. Cambridge: Cambridge University Press. 2013. ISBN 978-1107037458.
- Campbell, Gordon; Volk, Katharina; Schindler, C. "Review of The Poetics of Latin Didactic: Lucretius, Vergil, Ovid, Manilius". The Journal of Roman Studies. 94. 2004: 209–10. doi:10.2307/4135033. ISSN 0075-4358. JSTOR 4135033. (abunə tələb olunur)
- Kisholm, Hyu, redaktorManilius // Britannika Ensiklopediyası. 17 (XI). Cambridge University Press. 1911. 580–581.
- Ellis, Robinson. "A New Edition of Manilius, Book I". Hermathena. XIII (XXX). 1904. İstifadə tarixi: 3 iyul 2017 – The Internet Archive vasitəsilə.
- Gain, D. B. "Gerber and Manilius". Latomus. 29 (1). 1970: 128–32.
- Garrod, H. "Housman's Manilius (Editio Minor) – M. Manilii Astronomica. Recensuit Housman A. E.. Editio minor. pp. xvi, 181. Cambridge: University Press, 1932". The Classical Review. 47 (1). 1933: 26–27. doi:10.1017/S0009840X00061060.
- Gee, Emma. Aratus and the Astronomical Tradition. Oxford: Oxford University Press. 2013. ISBN 978-0199781782.
- Goold, G. P., redaktorIntroduction // Astronomica (3). Cambridge, MA: Harvard University Press. 1997 [1977]. xi–cxxiii. ISBN 978-0674995161.
- Grafton, Anthony; Most, Glenn W.; Settis, Salvatore. The Classical Tradition. Cambridge, MA: Harvard University Press. 2010. ISBN 978-0674035720.
- Green, Steven. Disclosure and Discretion in Roman Astrology. Oxford: Oxford University Press. 2014. ISBN 978-0199646807.
- Green, Steven; Volk, Katharina. Preface // Green, Steven; Volk, Katharina (redaktorlar ). Forgotten Stars: Rediscovering Manilius' Astronomica. Oxford: Oxford University Press. 2011. vii–ix. ISBN 978-0199586462.
- Hatch, Robert A. Hockey, Thomas; Trimble, Virginia; Williams, Thomas; Bracher, Katherine; Jarrell, Richard; Marché II, Jordan; Ragep, F. Jamil; Palmeri, JoAnn; Bolt, Marvin (redaktorlar ). Biographical Encyclopedia of Astronomers. Berlin: Springer Science & Business Media. 2007. ISBN 978-0387304007.
- Haugen, Kristine Louise. Richard Bentley. Cambridge, MA: Harvard University Press. 2011. ISBN 978-0674058712.
- Heilen, Stephan. Lorenzo Bonincontri's Reception of Manilius' Chapter on Comets (Astr. 1.809–926) // Green, Steven; Volk, Katharina (redaktorlar ). Forgotten Stars: Rediscovering Manilius' Astronomica. Oxford: Oxford University Press. 2011. 278–310. ISBN 978-0199586462.
- Housman, A. E., redaktorIntroduction (PDF) // M. Manilii Astronomicon Liber 1. Cambridge: Cambridge University Press. 1903. vii–lxxv. OCLC 946500303.
- Housman, A. E., redaktorIntroduction (PDF) // M. Manilii Astronomicon Liber 3. Cambridge: Cambridge University Press. 1916. v–xxx. OCLC 831157576.
- Housman, A. E., redaktorIntroduction // M. Manilii Astronomicon Liber 5. Cambridge: Cambridge University Press. 1930. v–xlvi. OCLC 889948016.
- Hübner, Wolfgang. Paranatellonta // Canicik, Hubert; Schneider, Helmuth (redaktorlar ). Brill's New Pauly. Leiden, Netherlands: Brill. 2006. doi:10.1163/1574-9347_bnp_e907920 – BrillOnline Reference Works vasitəsilə.
- Hübner, Wolfgang. Manilius, Astronomica // Walde, Christine; Egger, Brigitte (redaktorlar ). Brill's New Pauly Supplements I – Volume 5: The Reception of Classical Literature. Leiden, Netherlands: Brill. 2012. doi:10.1163/2214-8647_bnps5_e720840 – BrillOnline Reference Works vasitəsilə.
- Keith, Alison. A Latin Epic Reader: Selections from Ten Epics. Mundelein, IL: Bolchazy-Carducci. 2013. ISBN 978-1610411103.
- MacGregor, Alexander. "Was Manilius really a Stoic?". Illinois Classical Studies. 30. 2005: 41–65. ISSN 0363-1923. JSTOR 23065297.
- Manilius. Housman, A. E. (redaktor). M. Manilii Astronomicon Liber 4 (PDF). Cambridge: Cambridge University Press. 1920. OCLC 889946457.
- Manilius. Housman, A. E. (redaktor). M. Manilii Astronomicon Liber 5 (PDF). Cambridge: Cambridge University Press. 1930. OCLC 889948016.
- Manilius. Astronomica. Goold, G. P. tərəfindən tərcümə olunub (2). Cambridge, MA: Harvard University Press. 1992 [1977]. ISBN 978-0674995161.
- Moul, Victoria, redaktorA Guide to Neo-Latin Literature. Cambridge: Cambridge University Press. 2017. ISBN 978-1316849040.
- Pingree, David. "Reviewed Works: Manilius, Astronomica by G. P. Goold, Manilius". Phoenix. 34 (3). 1980: 263–66. doi:10.2307/1087125. JSTOR 1087125. (abunə tələb olunur)
- Sister Wilfrid. "Is There an Africitas?". The Classical Weekly. 22 (10). 17 dekabr 1928: 73–78. doi:10.2307/4389237. JSTOR 4389237. (abunə tələb olunur)
- Stark, Caroline. Renaissance Receptions of Manilius' Anthropology // Green, Steven; Volk, Katharina (redaktorlar ). Forgotten Stars: Rediscovering Manilius' Astronomica. Oxford: Oxford University Press. 2011. 261–77. ISBN 978-0199586462.
- Steele, R. B. "The Astronomica of Manilius". American Journal of Philology. 53 (4). 1932: 320–43. doi:10.2307/290230. JSTOR 290230. (abunə tələb olunur)
- Verrall, Arthur Woollgar. Poetry to the End of the Augustan Age // Sandys, John Edwyn (redaktor). A Companion to Latin Studies (2). Cambridge: Cambridge University Press. 1913. 602–46. OCLC 922009237.
- Volk, Katharina. The Poetics of Latin Didactic: Lucretius, Vergil, Ovid, Manilius. Oxford: Oxford University Press. 2002. ISBN 978-0199245505.
- Volk, Katharina. "Manilius' Solitary Chariot-Ride ("Astronomica" 2.138–40)". The Classical Quarterly. 53 (2). 2003: 628–33. doi:10.1093/cq/53.2.628. ISSN 0009-8388. JSTOR 3556230. (abunə tələb olunur)
- Volk, Katharina. Manilius and His Intellectual Background. Oxford: Oxford University Press. 2009. ISBN 978-0199265220.
- Volk, Katharina. "Literary Theft and Roman Water Rights in Manilius' Second Proem". Materiali e Discussioni per l'Analisi dei Testi Classici (65). 2010: 187–97. ISSN 0392-6338. JSTOR 25800980. (abunə tələb olunur)
- Volk, Katharina. Introduction: A Century of Manilian Scholarship // Green, Steven; Volk, Katharina (redaktorlar ). Forgotten Stars: Rediscovering Manilius' Astronomica. Oxford: Oxford University Press. 2011. 1–12. ISBN 978-0199586462.
- Volk, Katharina. Manilius' Cosmos of the Senses // Butler, Shane; Purves, Alex (redaktorlar ). Synaesthesia and the Ancient Senses. Abingdon-on-Thames, UK: Routledge. 2014. ISBN 978-1317547143.
- Latın dilindəki surəti
- Full text of the Astronomica via The Latin Library
- Tərcümələr
- Thomas Creech's 1697 English verse translation via Google Books
- Chinese in Simplified Characters translation via douban.com
- İkinci dərəcəli mənbələr
- Richard Bentley's 1739 commentary via The Internet Archive
- Index of critical editions Arxivləşdirilib oktyabr 22, 2017, at the Wayback Machine via Hellenistic Astrology
- Kisholm, Hyu, redaktorManilius // Britannika Ensiklopediyası. 17 (XI). Cambridge University Press. 1911. 580–581.