Aleksandr Beyn (ing. Alexander Bain; 11 iyun 1818[1][2][…], Aberdin – 18 sentyabr 1903[1][2][…], Aberdin) — Britaniya empirizm məktəbinin üzvü olan Şotland filosofu və təhsil xadimi, psixologiya, dilçilik, məntiq, əxlaq fəlsəfəsi və təhsil islahatı sahələrində qabaqcıl və yenilikçidir. O, psixologiya və analitik fəlsəfənin ilk jurnalı olan Mind jurnalını təsis etmiş və elmi metodun psixologiyaya tətbiqində aparıcı şəxs olmuşdur. Beyn Aberdin Universitetində Məntiq üzrə ilk Regius kafedrasının müdiri və Məntiq professoru olmuş, eyni zamanda əxlaq fəlsəfəsi və İngilis ədəbiyyatı üzrə professor vəzifələrini tutmuş və iki dəfə Aberdin Universitetinin Lord Rektoru seçilmişdir.
| Aleksandr Beyn | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 11 iyun 1818[1][2][…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 18 sentyabr 1903[1][2][…] (85 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Əsas maraqları | fəlsəfə[3], təhsil[3], psixologiya[3] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Aleksandr Beyn Şotlandiyanın şimalında, Aberdində toxucu və veteran əsgər Corc Beyn və Marqaret Polun ailəsində anadan olmuşdur. On bir yaşında məktəbi tərk edərək toxucu kimi işləməyə başlamışdır, buna görə də onu Weevir, rex filosophorum kimi təsvir edirlər. O, həmçinin Aberdin Mexanika İnstitutunda və Aberdin İctimai Kitabxanasında mühazirələrdə iştirak etmişdir.
1836-cı ildə o, Marischal Kollecinə daxil oldu və burada riyaziyyat professoru Con Kruikşank, kimya professoru Tomas Klark və təbiət fəlsəfəsi professoru Uilyam Naytın təsiri altına düşdü. Bakalavr dərəcəsinin sonunda 1840-cı ilin sentyabrında nəşr olunan "Elektrotip və Daqerreotip" adlı ilk məqaləsi ilə "Vestminster Review" jurnalına yazıçı kimi qatıldı. Bu, onun Con Stüart Mill ilə əlaqəsinin başlanğıcı idi və bu, ömürlük dostluğa səbəb oldu. O, "Mavi Lent" və "Boz Riyazi Təqaüd" mükafatlarına layiq görüldü. Kollecdəki karyerası və təhsili, xüsusən də idrak fəlsəfəsi, riyaziyyat və fizika sahələrində fərqləndi və ən yüksək dərəcələrlə sənət magistri dərəcəsi ilə məzun oldu.
1841-ci ildə Bain səhhətindəki problemlər səbəbindən akademik vəzifələrini yerinə yetirə bilməyən Əxlaqi Fəlsəfə professoru Dr. Qlennini əvəz etdi. O, ardıcıl üç semestr oxumağa davam etdi və bu müddət ərzində Vestminster üçün yazmağa davam etdi, həmçinin Con Stüart Millə "Məntiq Sistemi" (1842) əsərinin əlyazmasının yenidən işlənməsində kömək etdi. 1843-cü ildə o, kitabın ilk rəyini "London and Westminster"-ə təqdim etdi.
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 Alexander Bain // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ 1 2 3 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Bain, Alexander // Britannika Ensiklopediyası (XI). 1911.
- William L. Davidson, Professor Bain, an obituary from Mind (Jan. 1904)
- Moral Science: A Compendium of Ethics by Alexander Bain
- Bain tərəfindən əsərlər Qutenberq layihəsində
- Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Aleksandr Beyn İnternet arxivində
- Aleksandr Beyn tərəfindən əsərlər LibriVox-da (açıq audi-kitablar)
- Stanford Encyclopedia of Philosophy entry on Alexander Bain