Şəhər mədəniyyəti və ya şəhər kimliyi — məkan və sahə ölçüsü ilə şəhər daxilində yaşayan insanlar tərəfindən, ümumi bir əsasda yaradılan maddi və mənəvi dəyərlərin formalaşma prosesidir. Burada əsas olan şəhərə dair bir yaddaşın yaranması və istehsal edilən mədəni məhsulların şəhər sakinləri vasitəsilə mənalandırılmasıdır. Başqa bir baxışa görə isə şəhər mədəniyyəti — adət-ənənələri fərqli, müxtəlif mədəniyyətlərdən gələn insanların fərdi hüquq və vəzifələrinin şüuruna vararaq, yaşadıqları şəhərə məxsus davranış və nəzakət qaydaları çərçivəsində birlikdə yaşaya bilmək mədəniyyətidir. Şəhər mədəniyyətinə ən çox təsir edən amillərin başında həmin şəhərin fiziki, sosial-iqtisadi, mədəni və tarixi xüsusiyyətləri gəlir.[1]
Şəhər kimliyi anlayışı həmçinin o şəhərdə yaşayanların yaşadıqları məkana yüklədikləri anlam və dəyərlər toplusu kimi də xarakterizə edilə bilər.[2] Məsələn, Vatikan dini şəhər kimi tanınır, Nyu-York şəhəri Azadlıq heykəli və göydələnlərlə assosiasiya olunur; Paris deyiləndə mədəniyyət şəhəri və Eyfel qülləsi, İstanbul deyiləndə isə Ayasofiya və Sultan Əhməd məscidi yada düşür.[1]
Şəhər mədəniyyəti Kanadada geniş yayılmışdır, çünki ölkə əhalisinin beşdə dördündən çoxu şəhərlərdə yaşayır.[3] 1871–1911-ci illər arasında Kanada əhalisi 3,6 milyondan 7,2 milyona qədər iki dəfə artmışdır. Bu artımın böyük hissəsi şəhərlərin payına düşmüşdür. 1890-cı illərdə Kanadada sənayeləşmə başlamış, bu da Toronto və Edmonton kimi sənaye mərkəzlərinin əhalisinin sürətlə çoxalmasına səbəb olmuşdur. Şəhərləşmə XX əsrdə də davam etmişdir.
Bəzən şəhər mədəniyyəti anlayışı görünən azlıqların (ağdərili olmayanların) mədəniyyəti üçün evfemizm kimi də istifadə olunur. Bu termin bəzən qaradərili kanadalıların mədəniyyətini ifadə etmək üçün işlədilir, lakin bu assosiasiya, məsələn ABŞ-dəkindən daha az nəzərə çarpır, çünki Kanadada qaradərililər ölkə əhalisinin cəmi 3 faizini təşkil edirlər. Daha ümumi mənada bu ifadə Toronto və Vankuver kimi şəhərlərin formalaşdırdığı, immiqrantlara açıq və multikultural mozaik ab-havanı ifadə etmək üçün istifadə olunur; bu, adətən daha ağdərili olan şəhərtipli rayonlardan fərqlənir.
ABŞ-də “şəhər mədəniyyəti” termini müasir afroamerikalı mədəniyyətini ifadə etmək üçün evfemizm kimi istifadə olunmuşdur.[4]
- ↑ 1 2 "Kentlerin Kimlik Sorunu ve Günümüz Kentlerinin Kimlik Derecesini Ölçmek İçin Bir Yöntem Denemesi, Doktora Tezi". Dr. Mimar, Kent Tasarımcısı Şölen Demirseren Çöl, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. 10 iyul 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 mart 2011.
- ↑ İlhan Tekeli, redaktorKent Planlaması Konuşmaları // Bir Kentin Kimliği Üzerine Düşünceler. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayını. 1991.
- ↑ "Canada - Urbanization 2021". Statista (ingilis). 2022-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-06.
- ↑ Gray, Steven. "Letter from Detroit: Where's the Urban President?". Time (ingilis). 2010-08-04. 2010-08-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-20.