Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.

İudaizm

  • Məqalə
  • Müzakirə
Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var.
Lütfən, məqaləyə etibarlı mənbələr əlavə edərək onu təkmilləşdirməyə kömək edin. Mənbəsiz məzmun problemlər yarada və silinə bilər. Problemlər həll edilməmiş şablonu məqalədən çıxarmayın. Daha ətraflı məlumat və ya məqalədəki problemlərlə bağlı müzakirə aparmaq üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə diqqət yetirə bilərsiniz. (dekabr 2024)
        
Yəhudilik
Yəhudilik fəlsəfəsi
inam • Seçilmişlik • Alaha
Tanrı • Kabbala • Məsih • Tale
Kaşrut  •  Tevazu  •  Minyan  •  Tsedaka
Dini mətnlər
Tevrat/Tora  •  Tanah  •  Talmud  •  Zoqar
Humaş  •  Sidur  •  Mişna Tora  •  Arba Turim
Şulhan Aruh  •  Tosefta  •  Mişna Berurah
Tanya  •  Midraş  •  Piyutim
Targum
Müqqədəs şəhərlər
Qüds  •  Safed  •  Hebron  •  Tiberia
Yəhudi bayramları
Şabbat  •  Roşaşana  •  Yom Kippur  •  Sukot
Simhat Tora  •  Hanuka •  Asara BaTevet
Tu Bişvat  •  Purim  •  Pesah
Şavuot  •  9 Av  •  Şaloş Regalim
Dini şəxsiyyətlər
Avraham  •  Moşe  •  Dvora  •  Rut  •  Şaul  •  David
Şlomo •  Eliyahu  •  İlel  •  Şamay  •  Raşi
İbn Ezra  •  Rif  •  Ramban  •  Gersonides
Saadia Gaon  •  Rambam
Baal Şem Tov  •  Tosafistçiler
Yosef Albo  •  Yosef Karo  •  Ovadia Yosef
Musəvilik həyat tərzi
Brit Mila  •  Bar Mitsva  •  Şiduh  •  Evlilik
Nida  •  Ad qoyma  •  Pidyon  •  Cənazə
Məktəblər
Yeşiva  •  JTS  •  HUC  •  YU
Dini rollar
Kohen  •  Haham  •  Hazan  •  Mohel
Dayan  •  Maşgiah  •  Roş yeşiva  •  Gabay
Şohet  •  Menaker  •  Kabar  •  Tokea
Dini tikililər
Tapınak • Ağlama divarı
Sinaqoq  •  Mikve
Musevi Ayin sistemi
Musevi İbadetleri  •  Şahrit
Minha  •  Arvit •  Avdala
Yəhudi dilləri
Afro-Asyatik
İbraniceler: İvritə · Samarit İvritcəsi · Yəmən İvritcəsi
Aramiceler: Hulaula · Lişan Didan · Lişana Deni · Lişanid Noşan · Yəhudi Aramicəsi
Arapçalar: Yəhudi ərəbcəsi · Yəhudi Bağdad ərəbcəsi · Yəhudi Mərakeş ərəbcəsi · Yəhudi İraq ərəbcəsi · Yəhudi Tripoli ərəbcəsi · Yəhudi Tunis ərəbcəsi · Yəhudi Yəmən ərəbcəsi
Diğer: Kayla · Yəhudi Bərbəricəsi
Hint-Avrupa
Cermen: Yeşiviş · Yidiş · Yingliş
Roman: İtalkian · Katalanik · Ladino · Lusitanik · Şuadit · Yəhudi Araqoncası · Yəhudi Latincası · Zarfatik
Hind-İran: Buhori · Cuhuri · Cidi
Diğer: Knaanik · Yevanik
Türk
Karayca · Kırımçakca
Diğer
Kartveli: Gruzinik
Dravid: Yəhudi Malayalamı
Etnik bölünmələr
Afrika: Falaşa · Magrebim
Asya: Buxara · Koçin Yəhudileri · Paradesi Yəhudileri
Avropa: Aşkenaz · İtalkim · Sefarad
Qafqaz: Dağ yəhudiləri · Gürcüstan yəhudiləri · Karaylar
Orta Doğu: Kürt Yəhudileri · Mizrahi · Parsim · Romanyot · Samaritler · Temani
Musəvi məzhəbləri
Yəhudilik
Tutucu Musevilik  •  Ortodoks Musevilik
Hasidizm
Reformist Musevilik  •  Hümanist Musevilik
Yeniden yapılanmacı (Rekonstrüksiyonist) Musevilik
Dini obyektlər
Talet  •  Tefilin  •  Kipa  •  Şofar
Tsitsit  •  Mezuza  •  Menora
Hanukiya •  Yad
Musevi duaları
Şema  •  Amida  •  Alenu  •  Kal Nidre
Kadiş  •  Alel  •  Ma Tovu  •  Kiduş
Digər dinlərlə əlaqələr
Xristianlıq  •  Judeo-Hıristiyan
Xristianlıq-Musəvilik əlaqələri  •  İslam
Katolik  •  Musəvilik haqqında olan fikirlər
Judeo-Islamic  •  Paganizm  •  İbrahimi

İudaizm (q.yun. Ἰουδαϊσμός), yaxud musəvilik və ya yəhudilik[1] — e.ə. I minillikdə Fələstində yaranmış monoteist ibrahimi din.

Mündəricat

  • 1 Ümumi məlumat
  • 2 Həmçinin bax
  • 3 Mənbə
  • 4 İstinadlar

Ümumi məlumat

İudaizm qədim yəhudi qəbilələrinin politeizmindən yaranmış, e.ə VII əsrdən başlayaraq moneteist din olmuşdur. Vahid Allah Yəhvaya, Tövratın müqəddəsliyinə etiqad; axirətə, qiyamət gününə, o dünyada əcr veriləcəyinə inam; ölülərin diriləcəyinə və Məsihanın zühr edəcəyinə etiqad; ruhun varlığına və taleyinə inam və s. iudaizmin əsas etiqad ehkamlarıdır. Müqəddəs kitabları Tanax və Talmuddur. Musa peyğəmbərin adıyla bağlı olaraq bu dinə "Musəvilik" də deyilir.

Yəhudilər demək olar ki, dünyanın hər yerinə yayılıblar. Dünyanın əksər ölkərində yəhudilər yaşayır. 2012-ci ilin statistikasına görə dünyada 14 milyondan çox yəhudi yaşayır, onların 58%-i İsraildə, 42%-i isə ABŞ və Kanadada yaşayırlar.

Bu gün yəhudilərin böyük əksəriyyəti Yəhuda Krallığında yaşamış 4 qəbilənin nəslindəndir: Yəhuda qəbiləsi, Binyamin qəbiləsi, Şimeon qəbiləsi və təxminən 4% Levi qəbiləsinə mənsub. Bu tayfalar Yaqub peyğəmbərin dörd oğlu (İsrail) tərəfindən yaradılmış və qəbilələr onların adlarına verilmişdir.[2]

İsrail Padşahlığını təşkil edən və Yəhuda Krallığının qardaşları və Yaqubun oğulları olan digər 10 qəbilə ilə nə baş verdiyi məlum deyil. Bu qəbilələr bunlardır: Ruben, Menaşşe, Efrayim, Zevulun, İssakar, Aşer, Naftali, Qad, Dan və Levi qəbiləsinin qalan hissəsi. Yəhudi ənənəsinə görə, onlar eramızdan əvvəl V əsrdə Babil imperiyası tərəfindən indiki Əfqanıstanın Sambatyon adlanan yerə sürgün ediliblər.[3] Zaman-zaman dünyanın hər yerində yəhudi ənənələrini qoruyan ucqar icmalar aşkar edilir, lakin onların həqiqətən İsrail nəslindən olub-olmaması, yoxsa yəhudiliyi qəbul etmiş insanlar olub-olmaması bəlli deyil.[4]

Ümumilikdə, İsrail xalqı və yəhudi dini 13 müxtəlif qəbilədən ibarətdir, Yusif peyğəmbər daxil edilmir, lakin onun iki oğlu Menaşe və Efrayim İsrail konfederasiyasına qoşulan iki qəbilə olurlar.[5]

Həmçinin bax

  • Yəhudişünaslıq

Mənbə

  • Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, V cild, səh. 21.  (az.)

İstinadlar

  1. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-06.
  2. ↑ "ממלכת יהודה". Israelites Wiki (ivrit). İstifadə tarixi: 2025-05-02.
  3. ↑ "לאן נעלמו עשרת השבטים האבודים?". eureka.org.il (ivrit). İstifadə tarixi: 2025-05-02.
  4. ↑ "עשרת השבטים האבודים - מסע בעקבות המיתוס". מסע אחר (ivrit). İstifadə tarixi: 2025-05-02.
  5. ↑ "YARATILIŞ 48". www.churchofjesuschrist.org (türk). İstifadə tarixi: 2025-05-02.
Din haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İudaizm&oldid=8121319"
Informasiya Melumat Axtar