İqbal Əbilov

İqbal Şahini Əbilov 1989-cu ildə Azərbaycan SSR-in Kolatan kəndində anadan olub. Birinci sinfə doğma kəndində gedib. 7 yaşında ailəsi ilə Minskə köçüb və burada 179 saylı orta məktəbin ikinci sinfinə gedib. Sonra 3-cü sinifdən 9-cu sinfə kimi “Alternativ” gimnaziyasında oxuyub (1998-2005), daha sonra 10-11-ci siniflərdə Minskdə 16 saylı gimnaziyada oxuyub. 2007-2012-ci illərdə Belarus Dövlət Universitetinin beynəlxalq münasibətlər fakültəsində (beynəlxalq münasibətlər ixtisası üzrə) təhsil almışdır^[2]. 2013-cü ildə isə həmin ixtisas üzrə magistratura pilləsini davam etdirib. Magistratura və aspiranturada təhsil aldığı müddətdə aşağıdakı fənlər üzrə seminarlar keçirmişdir:

• Müasir beynəlxalq münasibətlər;
• Yaxın və Orta Şərqin regional alt sistemləri;
• Konfliktologiya və danışıqların aparılması nəzəriyyəsi;
• Türkiyənin Xarici Siyasəti;
• İranın xarici siyasəti.

2014-2017-ci illərdə Belarus Dövlət Universitetinin (BDU) Beynəlxalq Münasibətlər kafedrasında beynəlxalq münasibətlər ixtisası üzrə aspiranturada təhsil alıb. Dissertasiyanın mövzusu “Türkiyənin Cənubi Qafqaz dövlətləri ilə münasibətləri (2001-2015)” adlanır. O, kitabların, nəşrlərin və esselərin müəllifi, eləcə də Cənubi Qafqaz, Türkiyə və İranın tarixi və etnoqrafiyası sahəsində elmi konfransların iştirakçısıdır. 2019-2022-ci illərdə BDU-nun Beynəlxalq əlaqələr kafedrasında baş müəllim vəzifəsində çalışıb. Aşağıdakı fənlər üzrə mühazirələr oxumuş və seminarlar keçirmişdir:

• Yaxın və Orta Şərqin regional alt sistemləri;
• Çin və Yaponiyanın xarici siyasəti;
• Konfliktologiya;
• Danışıqlar prosesi;
• Beynəlxalq prosesin təhlili metodologiyası;
• Müasir dünyada ekoloji təhlükəsizlik problemləri.

2020-2022-ci illərdə Belarus Hüquq İnstitutunda (Siyasi Elmlər və Beynəlxalq Siyasi Proseslər kafedrası) dərs demiş, Siyasi elmlər və beynəlxalq siyasi proseslər kafedrasında baş müəllim vəzifəsində çalışmışdır. Aşağıdakı mövzularda mühazirələr oxumuş və seminarlar keçirmişdir:

• Beynəlxalq münasibətlərin regional alt sistemləri (Yaxın və Orta Şərq; Asiya-Sakit okean regionu);
• Konfliktologiya;
• Müasir dünyanın geosiyasi problemləri;
• Etnosiyasət;
• Diplomatiyanın əsasları.

Tələbələrin kurs işlərinə və tezislərinə rəhbərlik etmişdir.

Təhsili ilə paralel olaraq tərcüməçi (diplomuna görə ikinci ixtisas) işləmişdir.

2010-cu ildə Talış Milli Akademiyası (TMA) Riqada (Latviya) qeydiyyatdan keçmişdir. 2017-ci ildən TMA Vilnüsdə (Litva) “Talyšų Nacionalinė Akademija” adı ilə fəaliyyətini davam etdirir.

İqbal Əbilov talışların elmi tədqiqinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi jurnal olan “Talış Milli Akademiyasının Xəbərləri”nin baş redaktorudur. Jurnalın səhifələrində talış tarixi, etnoqrafiyası, mədəniyyəti və dili mövzularında Rusiya, Azərbaycan, Fransa, İran, Hollandiya, Şimali Kipr və Ermənistandan olan alim və tədqiqatçıların məqalələri dərc olunub^[3].

2011-ci ildə TMA İ.Əbilovun və İ.Mirzəlizadənin tarixi-etnoqrafik oçerklərindən ibarət kitab nəşr etdirmişdir^[4].

2011-ci il iyulun 4-dən iyulun 8-dək Petrozavodskda Rusiya Etnoqraf və Antropoloqlarının IX Konqresi keçirilmişdir. İyulun 6-da qurultayda Talış Milli Akademiyasının əməkdaşı İqbal Əbilovun “Folklor, talış xalqının tarixi yaddaşının bərpası mənbəyi kimi” adlı məruzəsi dinlənilib. Əsər talış xalqının şifahi folklorunda tanınan iki mifik varlıqdan bəhs edirdi: Azərbaycan talışlarında yayılmış “Siyo Çıxo” və İran talışlarında geniş yayılmış “Siyah Qaleş”. Tamaşaçılar talış xalqının vəziyyəti, dil və mədəni irsinin qorunub saxlanması ilə bağlı üzləşdikləri problemlərə xüsusi maraq göstərmişlər. Tamaşaçıları sovet dövründə və indiki mərhələdə talış xalqının vəziyyətindəki fərq maraqlandırırdı^[5][6].

2012-ci il aprelin 25-dən mayın 5-dək Talış Milli Akademiyası, I Pyotr adına Rusiya Elmlər Akademiyasının antropologiya və etnoqrafiya muzeyi (Kunstkamera) və Rusiya Etnoqrafiya Muzeyi ilə birlikdə Cənubi (İran) Talışda elmi ekspedisiya keçirmişdir. Ekspedisiyaya TMA-nın əməkdaşı İqbal Əbilov rəhbərlik etmişdir. TMA-nın Cənubi (İran) Talış üzrə nümayəndəsi olan Armin Fəridi Talış musiqi ənənəsinin tədqiqatçısı, folklor kolleksiyaçısı, Talışın hər yerindən 100 xalq mahnısını təqdim edən “Talış musiqisi” toplusunun müəllifidir. Bu ekspedisiya rusdilli etnoqrafik elmdə İran talışlarını araşdırmaq üçün ilk cəhd idi. Səfər əsasən bölgə, onun həm mədəni, həm coğrafi, həm də sosial xüsusiyyətləri ilə tanış olmaq məqsədi daşıyırdı. Rəşt şəhəri ərazisində Talış kəndlərinin sakinlərindən bir sıra müsahibələr toplanmışdır. Talışların Masulə şəhəri və yerli memarlığın 20 müxtəlif nümunələrinin nümayiş olunduğu Gilan Kənd İrs Muzeyi, həmçinin Fumənin Əlyand kənd rayonu ziyarət edilmiş, Rəşt bazarı, eləcə də yerli əhalinin məişəti ilə yanaşı, Marlik, Tul-e Talış, Əmlaş və Sipiyə Kəon ərazilərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılan əşyaların da nümayiş etdirildiyi şəhər muzeyi ziyarət edilmişdir. Ekspedisiya zamanı talışların kimliyi, ətraf xalqlarla münasibətləri, təsərrüfatı (çəltikçilik, maldarlıq), təqvim dövrü, panteonu haqqında geniş material toplanmışdır^[7]. Toplanmış sahə materialları əsasında müxtəlif illərin Lavrov (Orta Asiya-Qafqaz) mühazirələrində təqdim olunmuş məruzələr hazırlanmışdır^[8][9][10].

İqbal Əbilov əmisi oğlunun toyunda iştirak etmək və dincəlmək üçün 2024-cü il iyunun 14-də Azərbaycana gəlib.

İyunun 22-də kəndə gələn Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin əməkdaşları Əbilovu Masallı Rayon Dövlət Mühafizə Şöbəsinə aparıblar və orada 6 saat dindiriblər.

İyunun 27-də Bakıdan Buxarestə (Belarusa gedərkən) uçmaq istəyəndə onu təyyarəyə buraxmayıblar, pasportu və 2 telefonunu əlindən alıblar. İyulun 22-də Əbilov pasportunu və telefonlarını qaytarmaq adı ilə yenidən Masallı Rayon Dövlət Mühafizə Şöbəsinə çağırılıb. Lakin yaxınlarına xəbər vermədən Əbilov Bakıya aparılıb^[11][12].

Ombudsmanla əlaqə saxladıqdan sonra valideynlərə məlumat verilib ki, Əbilov Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 274-cü (dövlətə xəyanət), 281.3-cü (xarici təşkilatların və ya onların nümayəndələrinin göstərişi ilə dövlət əleyhinə yönələn açıq çağırışlar) və 283.1-ci (milli, irqi, sosial və ya dini nifrət və düşmənçiliyin salınması) maddələri ilə şübhəli bilinir. İttiham tərəfi bu ittihamlara dair heç bir açıq sübut təqdim etməyib.

Əbilovun qohumlarının dediyinə görə, o, qondarma ittihamlarla saxlanılıb və onun təqib edilməsinin əsl səbəbi müxtəlif milli azlıqlar bağlı, o cümlədən Azərbaycanın talış xalqı haqqında araşdırma aparmasıdır^[13]. İqbalın atası oğlunun uşaqlıqdan Belarusda yaşadığını bildirib: "Oğlum siyasətlə məşğul olmayıb. O, geniş elmi araşdırmalar aparıb. Onun tədqiqatları təkcə talışlara deyil, Çindən Türkiyəyə qədər bütün geniş bölgəyə aiddir"^[14].

İyulun 24-də məhkəmənin qərarı ilə (4(009)-388/2024 saylı qərar) İqbal istintaq müddətində yaxınları ilə görüşə bilməmək şərti ilə 4 aylıq Bakı şəhərində həbsdə saxlanılıb^[2].

İyulun 25-də İqbalın azad edilməsi üçün petisiya hazırlanıb^[15].

İyulun 29-da şair, yazıçı və ictimai xadimlərin təmsil olunduğu Talış ziyalıları İqbal Əbilovun işi ilə bağlı Prezident İlham Əliyevə açıq məktubla müraciət ediblər.

İyulun 30-da müxtəlif ölkələrin ali məktəblərinin və elmi mərkəzlərinin bir qrup alimi talış tədqiqatçısı İqbal Əbilovun cinayət işi ilə bağlı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya müraciət edərək onun azadlığa buraxılmasına kömək göstərməyə çağırıblar^[16].

İyulun 31-də Bakı Apellyasiya Məhkəməsi həbslə bağlı şikayəti təmin etməkdən imtina edib, Əbilovun özü isə ittihamları rədd edib^[17].

Avqust ayında Mühacirətdə olan Talış-Muğan Muxtar Respublikasının prezidenti B.Talışinski Avropada insan hüquqlarının müdafiəsinə dair beynəlxalq konfransda çıxış edib. O, Azərbaycanda talışların sıxışdırılması problemlərinə toxunub, həmçinin İqbal Əbilovun həbsindən danışıb.

İsveç parlamentinin demokrat üzvü Erik Hellsborn tarixçi İqbal Əbilovun həbsi ilə bağlı vəziyyətə aydınlıq gətirilməsi üçün İsveçin Xarici İşlər Nazirinə yazılı sorğu göndərib^[18].

Avqustun 6-da İqbal Əbilova dəstək üçün ilk piket keçirilib. Tədbir Vilnüsdə Azərbaycan Konsulluğunun qarşısında baş tutub. Daha sonra müxtəlif vaxtlarda və dünyanın müxtəlif şəhərlərində İqbal Əbilova dəstək aksiyaları keçirilmişdir^[19].

İ.Əbilovun azad olunması çağırışı ilə prezident İ.Əliyevə Amnesty İnternational, American Historical Association, Scholars at Risk və bir sıra beynəlalq təşkilatlar müraciət ünvanlayıb.

İ.Əbilovun onlayn qoşulduğu və qapalı məhkəmə iclaslarından sonra 2025-ci ilin mayın 20-i Lənkəran Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin qərarı ilə o, 18 il azadlıqdan məhrum edildi. Vəkillərinin dəfələrlə çıxışlarında bildirdiyinə əsasən, ittiham tərəfi İ.Əbilov barəsində irəli sürdüyü ittihamlara dair heç bir tutarlı sübut təqdim etməmişdir.

2025-ci il mayın 22-də Avropa Şurası Parlament Assaambleyasının siyasi məhbuslar üzrə baş məruzəçisi Azadə Rojhan həbsi pisləyərək İ.Əbilovu və bütün siyasi dustaqları dərhal azad etməyə çağırıb^[20].

• Talış xanlığı Rusiya-İran münasibətlərində (XVIII əsrin ikinci yarısı – 19-cu əsrin 30-cu illəri) // Tələbə, magistr və aspirantların 66-cı elmi-praktik konfransının tezisləri toplusu - Minsk, 2009
• İ. Əbilov, İ. Mirzəlizadə. Talışlar. Qısa tarixi esse. - Minsk: "Medisont", 2011. - S. 155-178. - 224 səh. — ISBN 978-985-6982-07-4
• Folklor talış xalqının tarixi yaddaşının bərpası mənbəyi kimi // Rusiya etnoqraf və antropoloqlarının IX qurultayı: Məruzələrin tezisləri.. — 2011. — S. 63.
• Azərbaycan Talışlarının xalq təqvimi / Bayramlar və rituallar etnik mədəniyyətin fenomeni kimi: X Sankt-Peterburq etnoqrafik materialları. SPb.: IPC SPbGUTD, 2011. – S. 110-116.
• İ.Mirzəlizadə, İ.Əbilov. Polşa alimlərinin Talış və talışlar haqqında məlumatları // Talış Milli Akademiyasının Xəbərləri / red. İ.Əbilov. - Elmi nəşr. — Minsk, 2011. — No 1. — S. 72-89. - 200 səh.
• Dünya ədəbi prosesində təmsil olunmayan xalqların ədəbiyyatı (talış xalqının timsalında). “Modernləşmə və Ənənələr” XXVI Beynəlxalq Asiya və Afrika ölkələrinin mənbəşünaslıq və tarixşünaslıq konfransı. Məruzələrin tezisləri - Sankt-Peterburq, 2011. - 480 s.
• Talış dili - dünəni və bugünü. "Modernləşmə və ənənələr" XXVI Beynəlxalq Asiya və Afrika ölkələrinin mənbəşünaslıq və tarixşünaslıq konfransı. Məruzələrin tezisləri - Sankt-Peterburq, 2011. - 480 s.
• İ.Ş. Əbilov Talışların etnoqrafiyasına dair qeydlər. - Minsk: Medisont, 2011. - S. 185-209. - 224 səh. - ISBN 978-985-6982-07-4.
• Tarixi-mədəni irs etnik özünüqoruma problemi kimi (Talış xalqının timsalında) // Talış Milli Akademiyasının Xəbərləri / red. İ.Əbilov. - Elmi nəşr. - Minsk, 2011. - No 1. - S. 54-63. - 200 səh.
• Talışlar. Mənşə və antropologiya problemləri // Populyasiyaların hərtərəfli öyrənilməsi üzrə İdarələrarası qrupun seminarı. Rusiya Elmlər Akademiyasının Ekologiya və Təkamül Problemləri İnstitutu - Moskva, 2013
• Talış mədəniyyətində bəzi maqik təcrübələr // Lavrovski toplusu: 2012-2013-cü illərin XXXVI və XXXVII Mərkəzi Asiya-Qafqaz məruzələrinin materialları - S. 191-199.
• Müasir mərhələdə Türkiyənin xarici siyasətində kürd faktoru // Beynəlxalq münasibətlərin və qlobal inkişafın aktual problemləri: elmi məqalələr toplusu. Buraxılış 2 / tərtib edən E. A. Dostanko; redaksiya heyəti: A. M. Bayçorov (baş redaktor) [və başqaları]. – Minsk: BDU, 2014. – s.177-180.
• Ermənistan-Türkiyə münasibətləri kontekstində Sürix protokolları // Belarusiya müasir dünyada = Belarusiya müasir dünyada: Belarus Dövlət Universitetinin 93-cü ildönümünə həsr olunmuş XIII Beynəlxalq konfransın materialları, 30 oktyabr 2014-cü il / redaksiya heyəti: V. G. Şadurski [və başqaları]. – Minsk: BDU Nəşriyyat Mərkəzi, 2014. – s.359-360.
• Əbilov İ.Ş., Baranov D.A., Qulyayeva Ye., Zaxarova Ye. Zamanın keçidləri: Batumi – Qars: fotoalbom. / "Fərqli torpaq" layihəsi, T. V., Sankt-Peterburq: Slavia, 2015. - 280 s.
• Türkiyənin siyasətində etnokonfessional amil və Rusiyanın Yaxın Şərqdəki maraqları // Yeni dünya siyasi mühitində Rusiya və Türkiyə / Baş redaktor A. A. Orlov, məsul redaktorlar: V. A. Avatkov, S.B. Drujilovski, A. V. Fedorçenko // Türkologiya üzrə Ekspertlərin Üçüncü Beynəlxalq Konfransının materialları (MDBMİ, Moskva, 27 mart 2015-ci il). - M .: Rusiyanın XİN MDBMİ BTİ, 2015. - S. 22-28.
• Əbilov İ. Ş., Qulyayeva Ye., Zaxarova Ye. Gürcüstan, Ermənistan və Türkiyənin sərhədyanı ərazilərinin əhalisi: kimliyin hüdudları (2014-cü il ekspedisiyasının nəticələrinə dair qeydlər) // Qafqaz: Mədəniyyətlərin kəsişməsi. - SPb.: MAE RAN, 2015. - S. 235-254.
• Miller Talışda / Red. - O. R. Ayrapetov, M. A. Kolerov, Bryus Menninq, Pol Çeysti tərəfindən tərtib edilmişdir. — Rus toplusu: Rusiya tarixi üzrə tədqiqatlar. - Moskva: Modest Kolerov, 2015. - S. 361-377. — 592 səh. — ISBN 978-5-905040-18-4
• Suriya böhranı zamanı Türkiyə və NATO arasında qarşılıqlı əlaqə // Beynəlxalq təhlükəsizlik və NATO 2014-cü ildə: beynəlxalq seminarın materiallar toplusu, Minsk, 4-5 dekabr 2014-cü il / edən A. A. Rozanov, A. V. Rusakoviç. - Minsk: RİVŞ 2015. - S. 4-8.
• Azərbaycan Türkiyə və Rusiya siyasətində (2002-2015-ci illər) // Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin perspektivləri - Moskva, 2016 Türkiyənin Azərbaycana qarşı siyasəti (2002-2009-cu illər) - Beynəlxalq və Beynəlxalq Münasibətlər jurnalı - Minsk - 2016 - № 1-2
• Türkiyənin Cənubi Qafqazda regional təhlükəsizlik sahəsində təşəbbüsləri (2008-2009-cu illər) // Müasir qlobal çağırışlar və Belarus: ictimai-siyasi qarşılıqlı fəaliyyətin institutları, ideologiyaları və strategiyaları. Belarusiya siyasət elmi: birlikdəki müxtəliflik: VII beynəlxalq ellmi-praktiki konfransın materialları. (Qrodno, 5-6 may 2016-cı il). 1-ci hissənin 2-ci bölmü / Fəlsəfə İnstitutu. Belarus Milli Elmər Akademiyası, Yanka Kupala adına Qrodno Dövlət Universiteti; red. şurası: V.N.Vatıl (baş red.) [et b.]. - Grodno: Grodno Dövlət Universiteti, 2016. - s. 15-18.
• Türkiyə ilə Azərbaycan arasında hərbi əməkdaşlıq (1991-2014-cü illər) // Belarus müasir dünyada = Belarus müasir dünyada: Belarus Dövlət Universitetinin 94 illiyinə həsr olunmuş XIV Beynəlxalq Konfransın materialları, 29 oktyabr 2015-ci il / red. şurası: V.G.Şadurski [və başqaları]. - Minsk: BDU Nəşriyyat Mərkəzi, 2016. - s.20-21.
• Türkiyənin Cənubi Qafqazda regional təhlükəsizlik sahəsində təşəbbüsləri (2008-2009-cu illər) // VII Beynəlxalq VII Beynəlxalq elmi-praktik konfrans "Belarus siyasət elmi: birlikdəki müxtəliflik" - Qrodno, 2016
• 2002 - 2015-ci illərdə Türkiyənin Cənubi Qafqaz siyasətində İran faktoru // İmam Xomeyninin intellektual irsi tarix və geosiyasət diskursunda: elmi məqalələr toplusu. - Minsk, 2016. - S. 118-121.
• Türkiyə, Azərbaycan və İran qarşılıqlı münasibətlərində etnik amil (2001-2013-cü illər) // “Polotsk Dövlət Universitetinin Xəbərləri”. A seriyası Humanitar elmlər / Redaktor D.M. Sevastyanova - Novopolotsk - 2016. - 170 s.
• Türkiyənin arici siyasətinin Gürcüstan istiqaməti (2002-2015-ci illər) // Tələbə, Magistr və Aspirantların 73-cü Elmi-Praktik Konfransı – Minsk, 2016
• Əbilov İ.Ş., Sarıgöz O.V., Pobedonostseva Kaya A.O. Türk, kürd və talış dillərində xüsusi ismlərin apellyativasiyası // “Müasir elm: aktual problemlər, nəzəriyyələr və təcrübələr” jurnalı. Humanitar Elmlər seriyası. № 6/2 2018 (iyun)
• Türk, kürd və talış dillərində xüsusi xüsusi ismlərin apellyativasiyası // Sarıgöz O.V., Pobedonostseva A.O., Əbilov İ.Ş. // Müasir elm. Humanitar Elmlər seriyası No 6/2 iyun 2018. S. 169-175.
• Repressiya edilmiş talışşünaslıq, 2018
• Əbilov İ.Ş., Sarıgöz O.V. Qeyri-verbal boşluqlar kimi jestlər və onları müşayiət edən sabit ifadələr (türk dilinin materialları əsasında), Adıge Dövlət Universitetinin Xəbərləri, 2-ci seriya: Filologiya və sənətşünaslıq. 2018. No 1 (212). S. 80-86.
• Etnodini qruplar və dövlət sərhədi (Rusiya İmperiyasının keçmiş Batumi vilayətinin ərazisinin əhalisinin timsalında, 2014-cü il ekspedisiyası) / İ.Ş.Abilov, Ye.Yu.Qulyayeva, Ye.Yu.Zaxarova // Etnos və konfessiya. On səkkizinci Beynəlxalq Sankt-Peterburq Etnoqrafik Mühazirələrin materialları. - SPb .: IPC SPBGUTD, 2019 - 260 s.
• Türkiyə və Çinin Cənubi Qafqazda inteqrasiya layihələri // “Belarus müasir dünyada” XVIII Beynəlxalq elmi konfrans - Minsk, 2019
• Implementing the Belt and Road Initiative: China in the South Caucasus. In: BRIresearch blog: Materials of the International Conference “The Belt and Road Initiative and a New Era of Transcultural Networks”, Uppsala University, May 2019
• Talış dilində sovet kitabları (1929-1938-ci illər): tədqiq edilməmiş irs // Asiya və Afrika ölkələrinin mənbəşünaslığı və tarixşünaslığı üzrə XXX Beynəlxalq Konqres: Akademik V.V. Bartoldun 150 illik yubileyinə (1869-1930-cu illər) / Cav. red.: N.N. Dyakov, A.S. Matveyev. - Sankt-Peterburq: Studiya "NP-Print", 2019. - T. 1. - S. 62-64. — 528 səh. — ISBN 978-5-901724-94-1.
• Beytulla Şahsoyj // Talış Milli Akademiyasının Xəbərləri / baş red. İ.Əbilov. - "Pero" nəşriyyatı. - Moskva. 2020. - № 2/3. — səh. 228-235. - 200 s.
• Əbilov İ. Talış nağıl və əfsanələrinin qeydə alınma tarixindən = Tolışə nəğılon iyən əfsonon qırdə karde tarıxiku // Talış folkloru = Tolışə xəlqi folklor. 1-nə cild Nəğılon iyən əfsonon. - 2020. - S. 7-10.
• Kahin Əbilovun xatirəsinə, 2020
• İ.Əbilov, Ye.Qulyayeva, Ye.Zaxarova, Ye.Kapustina. İran talışları: kimlik, dil, din və təsərrüfat təcrübələri (2012-ci il ekspedisiyasının materialları əsasında) // Talış Milli Akademiyasının Xəbərləri / red. İ.Əbilov. - Elmi nəşr. — Minsk, 2020. — No 2/3. — S. 44-75. - 200 səh.
• Türk halk türküleri 1903 / Boris Vsevolodoviç Miller; Rusçadan çeviri, giriş yazıları ve açıklamalar: İgbal Abilov, Elnur Ağayev. — 1. baskı. — Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2022
• Əbilov İ.Ş., Qulyayeva Ye.Yu. Talış toyu qohumların translokal yaşayış şəraitində // Avrasiya xalqlarının ailə dəyərləri: ənənələrin aktuallığı // İyirmi üçüncü Sankt-Peterburq etnoqrafik mühazirələrin materialları. – Sankt-Peterburq: MediaComfort, Sankt-Peterburq GUPTD, 2024. – S. 253–259. – 434 səh.
• Zülfüqar Əhmədzadə // Adlanma haqqı. İofe Fondu - Sankt-Peterburq, 2024