Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.
 Kömək
Kitab yaradıcısı ( deaktiv et )
 Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin Kitabı göstər (0 səhifə) Səhifə təklif edin

İbrahim Zakir

azərbaycanlı şair, fədai, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü
  • Məqalə
  • Müzakirə

İbrahim Zakir və ya İbrahim Purəzim (1891, Ərdəbil – 27 oktyabr 1971, Bakı) — azərbaycanlı şair, fədai, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü.

İbrahim Zakir
Doğum tarixi 1891(1891)
Doğum yeri
  • Ərdəbil, Mərkəz bəxşi[d], Ərdəbil şəhristanı, Ərdəbil ostanı, İran
Vəfat tarixi 27 oktyabr 1971(1971-10-27) (79–80 yaşında)
Vəfat yeri
  • Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Fəaliyyəti şair
Mükafatları "21 Azər" medalı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Məşrutə, Xiyabani və "21 Azər" hərəkatlarında iştirak edib. Yazdığı şeirlərə və siyasi fəaliyyətinə görə təqib olunub və bir neçə dəfə həbs olunaraq sürgün edilib. Tudə partiyasının və Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü olub.

"21 Azər" hərəkatında fədai başçısı kimi iştirak edib. Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə "Azərbaycan şair və ədiblər cəmiyyəti"nin üzvü, Ərdəbil şəhərində Birləşmiş Həmkərlar Təşkilatının sədr müavini, ADF Ərdəbil şəhər partiya təşkilatının təbliğat komitəsinin müdiri olub. Milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Azərbaycan SSR-yə mühacirət edib. Bakıda nəşr olunan "Azərbaycan jurnalı" və "Kommunist qəzeti" ilə əməkdaşlıq edib. Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin rəsmi mətbuat orqanı olan "Azərbaycan" qəzetinin redaksiyasında fəaliyyət göstərib. Azərbaycan Yazıçılar İttifaqına üzv olub.

Mündəricat

  • 1 Həyatı
    • 1.1 İlk illəri
    • 1.2 Sonrakı illəri
  • 2 Mənbə
    • 2.1 İstinadlar
    • 2.2 Ədəbiyyat
  • 3
    • 3.1 Kitabları

Həyatı

İlk illəri

İbrahim Əzim oğlu Purəzim 1891-ci ildə Ərdəbil mahalında Şeyx Kəlxoran kəndində anadan olub.[1][2][3] 8 yaşında ikən atasını itirib və əmilərinin himayəsində böyüyüb.[3] 1900–1909-cu illərdə ruhani məktəbdə təhsil alıb.[4][5][6]

Məşrutə hərəkatında iştirak edib.[1][3] Yazdığı şeirlərlə hərəkata və onun iştirakçılarına dəstək verib.[7] Yaradıcılığında "Molla Nəsrəddin" jurnalından, Mirzə Ələkbər Sabir və Mirzə Əli Möcüzdən təsirlənib.[2][5][8] Özünə "Zakir" təxəllüsü götürüb.[5] Məşrutə hərəkatına dəstək verdiyi üçün təqiblərə məruz qalıb. Bir müddət fərqli kəndlərdə gizlənib.[9] 1916-cı ildə "Mənə nə", "Ara həkimləri" adlı satirik şerləri ilə mətbuatda çıxış edib. 1920-ci ildə Xiyabani hərəkatında iştirak edib.[10]

Rza Pəhləvi hakimiyyətə gəldikdən sonra onun hakimiyyətinə qarşı şeirlər yazıb. Bundan sonra da təqiblərə məruz qalıb. Həbs olunub və Ərdəbildən Gilana sürgün edilib.[6][9][11] Gilanda olduğu müddətdə də yaradıcılığına və siyasi fəaliyyətinə davam edib.[9] Bundan sonra əvvəlcə Rəştə sonra isə Sari şəhərinə sürgün edilib.[9] "Fəryad edirəm", "Novruz bayramı" adlı şeirləri Rəştdə yayımlanan qəzetlərdə çap olunub.[1][8]

Bir müddət Çar Rusiyasında yaşayıb.[12] 1934-cü ildə İrana geri qayıdıb.[5] 1941-ci ildə Rza Pəhləvi taxtından imtina edərək İrandan qaçdıqdan sonra[13][14] İbrahim Zakir Sari şəhərindən Ərdəbilə geri qayıdıb.[15] 1942-ci ildə Tudə partiyasına üzv olub[4] və Ərdəbildə Ziddi-faşist təşkilatının yaradılmasında iştirak edib.[11][15][16] Cəmiyyətin nəşr etdirdiyi "Ziddi-faşist" vərəqəsində şeirləri çap olunub.[11][16]

1945-ci ilin yanvar ayında Azərbaycan Şairlər Məclisinə[17] 1945-ci ilin sentyabr ayında isə Azərbaycan Demokrat Firqəsinə üzv olub.[3][15] "21 Azər" hərəkatında Ərdəbil fədailərindən ibarət dəstələrdən birinə başçılıq edib.[18] 1945-ci il dekabrın 12-də Azərbaycan Milli Hökuməti qurulub.[19][20] 1946-cı ildə "Şairlər Məclisi"nin əsasında yaradılmış "Azərbaycan şair və ədiblər cəmiyyəti"nin üzvü olub.[21] Ərdəbil şəhərində Birləşmiş Həmkərlar Təşkilatının sədr müavini, ADF Ərdəbil şəhər partiya təşkilatının təbliğat komitəsinin müdiri olub.[4] Milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[4]

1946-cı il dekabrın 11-də Azərbaycan Əyalət Əncüməni qan tökülməsinin qarşısını almaq məqsədilə Qızılbaş Xalq Qoşunlarının və fədai qüvvələrinin, şah qoşunlarına qarşı müqavimət göstərməmələri və döyüş meydanlarını tərk etmələri haqda qərar verib.[22][23][24] Elə həmin gündən etibarən İran ordusu iri şəhərlərə girməzdən əvvəl bu şəhərlərdə ərbabların quldur dəstələri eləcə də mülki geyimli jandarmalar qırğınlar törətməyə başladılar.[25][26] Bu dəstələr Tehran radiosu tərəfindən "İran vətənpərvərləri" adlandırılırdılar.[26] Dəstələrin əsas məqsədi demokratların məhv edilməsi və şah qoşununun şəhərlərə girişini təmin etmək idi.[25][26] Təbriz və Azərbaycanın digər şəhərləri talana və qırğınlara məruz qaldılar.[25][27] Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdi.[28][29] 1946-cı il dekabrın 14-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu.[30][31] Bundan sonra da qırğınlar və talan dayanmadı.[27][30] Minlərlə insan həbs olundu, sürgün edildi.[32][33] Baş verən qırğınlarda ADF üzvləri, fədailər eləcə də tanınan şairlərdən Əli Fitrət, Sədi Yüzbəndi, Cəfər Kaşif və Məhəmmədbağır Niknam qətlə yetirildilər.[34][35][36]

Sonrakı illəri

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra İbrahim Zakir Azərbaycan SSR-yə mühacirət edib.[1][4][37] Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə Təbrizdə fəaliyyət göstərən "Azərbaycan şair və ədiblər cəmiyyəti" 1947-ci ildən etibarən Bakıda, "Azərbaycan Yazıçılar Cəmiyyəti" adı ilə fəaliyyət göstərməyə başlayıb. İbrahim Zakir də bu cəmiyyətin üzvü olub.[38] Bakıda nəşr olunan "Azərbaycan jurnalı" və "Kommunist qəzeti" ilə əməkdaşlıq edib.[5] 1948–1958-ci illərdə Azərbaycan Demokrat Firqəsinin Mərkəzi Komitəsinin rəsmi mətbuat orqanı olan "Azərbaycan" qəzetinin redaksiyasında fəaliyyət göstərib.[4]

1958-ci il oktyabrın 14-də Azərbaycan Yazıçılar İttifaqına üzv olub.[39] Müxtəlif illərdə "Mənim andım" (1950), "Zəfər günəşi" (1951), "Mübariz gənclər" (1955), "Şerlər"(1956), "Savalan xatirəsi" (1961), "Vətən nəğmələri" (1964) və "Məni susdurmayacaq" (1967) adlı kitabları Bakıda nəşr olunub.[8][40][41]

1971-ci il oktyabrın 27-də Bakı şəhərində vəfat edib və Bakıda dəfn olunub.[8][40]

Mənbə

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 3 4 Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası, 1988. səh. 31
  2. ↑ 1 2 Məmmədli, 1950. səh. 42
  3. ↑ 1 2 3 4 Azəroğlu,Məmmədzadə, 1961. səh. 63
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 Əhmədov, 2011. səh. 454
  5. ↑ 1 2 3 4 5 Paşayev, Aydın. Azərbaycan təxəllüslərinin izahlı sözlüyü (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2014. 411.
  6. ↑ 1 2 Azəroğlu, 1955. səh. 5
  7. ↑ Nəzərli, 1950. səh. 3
  8. ↑ 1 2 3 4 İsmayılov, Güləddin. "Xalq şairi İbrahim Zakir". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 5 oktyabr 2021. 14 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2025.
  9. ↑ 1 2 3 4 Nəzərli, 1950. səh. 4
  10. ↑ Ağayeva, 2004. səh. 40
  11. ↑ 1 2 3 Bərdəli, 2012. səh. 35
  12. ↑ Əhməd, Rzayeva, 2018. səh. 98
  13. ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 113
  14. ↑ Atabaki, 2000. səh. 65
  15. ↑ 1 2 3 Nəzərli, 1950. səh. 5
  16. ↑ 1 2 Azəroğlu, 1955. səh. 6
  17. ↑ Məmmədli, 2015. səh. 62
  18. ↑ Pişəvəri, 2005. səh. 334
  19. ↑ Balayev, 2018. səh. 25
  20. ↑ İbrahimov, 1948. səh. 32
  21. ↑ Азәрбајҹан Шаир вә Әдибләр Ҹәмијјәти // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 179.
  22. ↑ Rossow, 1956. səh. 30
  23. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 149
  24. ↑ Hasanli, 2006. səh. 370
  25. ↑ 1 2 3 Hasanli, 2006. səh. 373
  26. ↑ 1 2 3 Balayev, 2018. səh. 36
  27. ↑ 1 2 Duqlas, Vilyam. Strange lands and friendly people (ingilis). Nyu-York: Harper & Brothers Publishers. 1951. 45. 31 mart 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2025.
  28. ↑ Lenczowski, George. United States' Support for Iran's Independence and Integrity, 1945–1959 (ingilis). 401. Annals of the American Academy of Political and Social Science. 1972. 49. doi:10.1177/000271627240100106. ISSN 0002-7162. 12 mart 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2025.
  29. ↑ Həsənli, 2006. səh. 445
  30. ↑ 1 2 Həsənli, 2006. səh. 448
  31. ↑ McEvoy, Joanne; O'Leary, Brendan. Power Sharing in Deeply Divided Places. Filadelfiya: University of Pennsylvania Press. 2013. 191. ISBN 9780812245011.
  32. ↑ Hasanli, 2006. səh. 375
  33. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 155
  34. ↑ Balayev, 2018. səh. 137
  35. ↑ Əmirov, 2000. səh. 51
  36. ↑ Əliqızı, 2001. səh. 24
  37. ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 219
  38. ↑ Balayev, 2011. səh. 139
  39. ↑ Balayev, 2011. səh. 58
  40. ↑ 1 2 Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası, 1988. səh. 32
  41. ↑ Əhməd, Rzayeva, 2018. səh. 99

Ədəbiyyat

  • Ağayeva, Gözəl. Təbriz ədəbi mühiti (az.). Bakı: Nurlar NPM. 2004. səh. 168. ISBN 9952403356.
  • Atabaki, Touraj. Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran (ingilis). London: I.B.Tauris. 2000. səh. 288. ISBN 9781860645549. 19 mart 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2025.
  • Azəroğlu, Balaş. İbrahim Zakir - Mübariz gənclər (az.). Bakı: Azərnəşr. 1955. səh. 71.
  • Azəroğlu, Balaş; Məmmədzadə, Həmid. Cənubi Azərbaycan yazıçılarının ədəbi məcmuəsi (South Azerbaijani). Bakı: Azərbaycan ruznaməsi. 1961. səh. 342. 28 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2025.
  • Balayev, Xaqan. Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2018. səh. 198. ISBN 9789952370911. 23 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 oktyabr 2025.
  • Balayev, Xaqan. Cənublu şair və yazıçıların Azərbaycan ədəbi mühitinə inteqrasiyası (PDF) (az.). 297. Bakı: Xəzər xəbər. 2011. 58.
  • Bərdəli, Bahar. Cənubi Azərbayan mühacirət poeziyası (1947-1990) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2012. səh. 116.
  • Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası (az.). III. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1988. səh. 552.
  • Əhməd, Vüqar; Rzayeva, Dilbər. Cənubi Azərbaycan şeiri antologiyası (XIX-XXI əsrlər) (az.). Bakı: Ecoprint. 2018. səh. 672.
  • Əhmədov, Teymur. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) (az.). Bakı: Nurlar NPM. 2011. səh. 1056. ISBN 9789952460063. 23 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 sentyabr 2025.
  • Ələkbərli, Faiq. Azərbaycan türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi: XIX-XX əsrlər (az.). III. Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2021. səh. 684. ISBN 9789952817607. 3 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 dekabr 2024.
  • Əliqızı, Almaz. Azadlıq və istiqlal poeziyası (PDF) (az.). Bakı: Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı. 2001. səh. 160. ISBN 9789952817607. 28 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 29 oktyabr 2025.
  • Əmirov, Sabir. Cənubi Azərbaycan milli-demokratik ədəbiyyatı (1941-1990) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2000. səh. 257. ISBN 5806612600. 22 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 oktyabr 2025.
  • İbrahimov, Mirzə. O демократическом движении в Южном Азербайджане (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1948. səh. 48. 23 aprel 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 oktyabr 2025.
  • Hasanli, Jamil. At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946 (az.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. 2006. səh. 416. ISBN 978-0742540552.
  • Həsənli, Cəmil. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг (PDF) (rus). Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 560. ISBN 5910170120. 21 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 28 noyabr 2024.
  • Məmmədli, Qulam. Cənubi Azərbaycan şairləri (az.). Bakı: Uşaq və gənc ədəbiyyatı nəşriyyatı. 1950. səh. 71.
  • Məmmədli, Pərvanə. Cənubi Azərbaycan:ədəbi şəxsiyyətlər, portretlər (PDF) (az.). Bakı: Sabah nəşriyyatı. 2015. səh. 200. ISBN 9789952453430. 17 aprel 2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 10 yanvar 2025.
  • Nəzərli, İ. İbrahim Zakir - Mənim andım (az.). Bakı: Azərnəşr. 1950. səh. 60.
  • Pişəvəri, Seyid Cəfər. Xatirələr (1941-1945) (az.). Bakı: Azərbaycan Demokrat Firqəsinin nəşri. 2005. səh. 394. 25 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 oktyabr 2025.
  • Rəhimli, Əkrəm. Güney Azərbaycan milli-demokratik hərəkat (1941-1946) (az.). Bakı: Meqa nəşriyyatı. 2003. səh. 207. 17 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 dekabr 2024.
  • Rossow, Robert. "The Battle of Azerbaijan, 1946". Middle East Journal (ingilis). X (1). 1956: 17–32. JSTOR 4322770. 4 fevral 2022 tarixində arxivləşdirilib.

Kitabları

  • İbrahim Zakir — Mənim andım, Azərnəşr, Bakı, 1950-ci il.
  • İbrahim Zakir — Zəfər günəşi, Uşaqgəncnəşr, Bakı, 1951-ci il.
  • İbrahim Zakir — Mübariz gənclər, Azərnəşr, Bakı, 1955-ci il.
  • İbrahim Zakir — Şeirlər, Azərnəşr, Bakı, 1956-cı il.
  • İbrahim Zakir — Savalan xatirələri, Azərnəşr, Bakı, 1961-ci il.
  • İbrahim Zakir — Vətən nəğmələri, Azərnəşr, Bakı, 1964-cü il.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İbrahim_Zakir&oldid=8362128"
Informasiya Melumat Axtar