Zeynəb Sultan külliyəsi — İstanbulda XVIII əsrə aid külliyə. Osmanlı sultanı III Əhmədin qızı Zeynəb Sultanın sifarişiylə inşa olunan külliyə məscid, sübyan (yetimlər) məktəbi, çeşmə və türbədən ibarətdir. Dövrün saray memarı Mehmed Tahir ağa tərəfindən inşa olunan külliyəyə XIX əsrdə mədrəsə binası da əlavə edilmişdir. Külliyəyə aid çeşmə 1871-ci ildə tramvay yolu inşası səbəbilə, türbə və məzarlıq bölümünün böyük qismi isə fərqli zamanlardakı yol çəkilişi zamanı dağıdılmışdır. 1911-ci ildə aparılan inşaat işləriylə bağlı Sultan Əbdülhəmid türbəsinin də daxil olduğu Əminönü Həmidiyyə külliyəsinə aid çeşmə (bu çeşmə də memar Mehmed Tahir ağa əsəridir) buradan alınaraq Zeynəb Sultan külliyəsinin divarına bitişik şəkildə yenidən yerləşdirilmişdir. Məscid binası isə 1917, 1958, 1983 və 1988-ci illərdə təmir edilmişdir.
| Zeynəb Sultan külliyəsi | |
|---|---|
 Külliyəyə aid Zeynəb Sultan məscidi | |
| 41°00′34″ şm. e. 28°58′44″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Türkiyə
|
| Yerləşir | İstanbul, Fateh |
| Aidiyyatı | Osmanlı memarlığı |
| Memar | Mehmed Tahir ağa |
| Tikilmə tarixi | 1769 |
| Üslubu | Barokko memarlığı |
| Vəziyyəti | Fəaliyyət göstərir |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Külliyənin banisi Zeynəb Sultanın yol çəkilişi səbəbilə dağıdılan türbədən çıxarılan məzarı daha sonra məscidin həyətindəki məzarlıq bölümünə daşınmışdır. Zeynəb Sultanla yanaşı, bu məzarlıq bölümündə əri sədrəzəm Mələk Mehmed Paşa və bir çox başqa saray adamları dəfn edilmişdir.
Qalereya
İstinadlar
- BA, İ.ŞD, Dosya, nr. 117, Gömlek nr. 7006.
- BA, MF.MKT, Dosya, nr. 549, Gömlek nr. 59.
- Halil Ethem [Eldem], Camilerimiz, İstanbul 1932, s. 96-97.
- Tahsin Öz, İstanbul Camileri, Ankara 1962, I, 158.
- Hikmet Ülgen, İstanbul Camileri, İstanbul 1966, s. 111-112.
- Eminönü Camileri (nşr. Eminönü Müftülüğü), İstanbul 1987, s. 221-222.
- Mübahat S. Kütükoğlu, XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri, Ankara 2000, s. 57-59.
- İshak Güven Güvelioğlu, Osmanlı Mezar Taşları ve Zeynep Sultan Haziresi, İstanbul 2008.
- Aygül Ağır, “Mehmed Tahir Ağa”, DBİst.A, V, 367-368.
- Gülbin Gültekin, “Zeynep Sultan Camisi ve Sıbyan Mektebi”, a.e., VII, 550-551.
- Ahmet Vefa Çobanoğlu, “Mehmed Tâhir Ağa”, DİA, XXVIII, 535-536.
İstinadlar
- Zeynep Sultan Camii Vakfiyesi ve Zeyilleri, VGMA, Defter, nr. 743, sıra 80, s. 215, sıra 81, s. 222, sıra 82, s. 224.
- Hüseyin Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘: İstanbul Câmileri ve Diğer Dînî-Sivil Mi‘mârî Yapılar (haz. Ahmed Nezih Galitekin), İstanbul 2001, s. 173-174.