1890–1940

Yoşio Nişina 1890-cı ildə Yaponiyanın Okayama prefekturasında bir kənddə doğulmuşdur. Okayamada yerləşən liseydə təhsil aldıqdan sonra Tokio Universitetinə daxil olmuş və 1919-cu ildə elektrik mühəndisliyi ixtisası üzrə məzun olmuşdur. Mühəndislik işi təklifini qəbul etməyərək elektrokimya, daha sonra isə fizika üzrə təhsil almağa başlamışdır. Fiziki və Kimyəvi Tədqiqatlar İnstitutunda () tədqiqat köməkçisi olmuşdur.

1921-ci ildə RIKEN tərəfindən təhsil məqsədilə Avropaya göndərilmişdir.Kembricdə Kavendiş laboratoriyasında təhsil almış, Ernest Rezerfordun tələbəsi olmuşdur. 1923-ü ildə Nils Borla işləmək üçün Kopenhagen Universitetinə daxil olmuş, Göttingen və Hamburqu da ziyarət etmişdir. 1928-ci ildə Yaponiyaya qayıtmazdan öncə birlikdə Kompton effekti haqqında məqalə yazmışdır. Yaponiyaya qayıtdıqdan sonra Verner Heyzenberqi Yaponiyaya dəvət etmiş və bir çox mühazirə verməsi üçün şərait yaratmışdır. 1927-ci ildə Bor və həyat yoldaşı Tokioya gələrək Nişinanı ziyarət etmişdir.

1931-ci ildə Nişina öz laboratoriyasını yaratmışdır. Laboratoriya kvant mexanikası, nüvə fizikası, kosmik şüalanmalar və yüksək enerjili proton şüaları haqqında araşdırmalarla məşğul olmuşdur. 1937-ci ildə kütləsini ölçə bilmiş ilk şəxs olmuş, onu ilk kəşf edən şəxs olmağa çox yaxınlaşmışdır. 1937-ci ildə kiçik siklotron hazırlamış və Yaponiyada birinci, dünyada isə ikinci siklotron hazırlamış şəxs olmuşdur. Daha böyük siklotron hazırlamaq üçün Ernest Lourenslə məsləhətləşmişdir. Lourens ABŞ-dən elektromaqnit almaq üçün kömək etmişdir.İkinci dünya müharibəsinin başlaması iki fizikaçı arasında əlaqələri kəsmiş və böyük siklotron 1944-cü ilə qədər tamamlanmamışdır.

İkinci dünya müharibəsi

1940-cı ildə general-leytenant nüvə parçalanması haqqında araşdırmalar aparması üçün Nişinaya müraciət etmişdir. 1941-ci ilin aprelində Yaponiya ordusu rəsmi olaraq atom bombası hazırlamaq üçün layihə başlatmışdır. Nişina və komandası atom bombasının nəzəri baxımdan mümkün, amma texniki baxımdan mümkünsüz olduğu qənaətinə gəlmiş, lakin uran zəngiləşdirməsinə davam etmişdir. Bəzi tarixçilərin fikrincə, Nişina atom bombası layihəsindən siklotronuna maddi vəsait toplamaq üçün istifadə etmişdir.

Nişina 1942–43-cü illərdə Texniki Tədqiqat İnstitutunun komitəsində iştirak etmişdir. Bir neçə görüşdən sonra komitə ləğv edilmişdir. Nişina Yaponiya ordusu üçün işləməyə davam etmiş, lakin bir müddət sonra layihənin başa çatdığını və resursların Yaponiya donanmasının atom bombası layihəsinə verildiyini açıqlamışdır.

ABŞ-nin Hiroşimaya atom bombası atmasından bir gün sonra Nişina ABŞ prezidenti Harri Trumen tərəfindən atom bombası haqqında press-reliz əldə etmişdir. Nişina Yaponiya hökumətini məlumatlandıraraq atom bombasını təsdiqləmiş və təslim olmaq barədə qərara təsir göstərmişdir. İkinci dünya müharibəsindən sonra – 1945-ci ilin oktyabrında Nişina siklotronları tibbi və bioloji tədqiqatlarda istifadə etmək üçün ABŞ-dən icazə istəmişdir. Onun müraciəti əvvəlcə qəbul edilsə də, daha sonra icazə ləğv olunmuş və Yaponiyadakı bütün siklotronlar məhv edilmişdir.

Nişina 1946-cı ildə ilə təltif olunmuşdur. 1948-ci ildə Yaponiya Elmlər Akademiyasının üzvü, daha sonra RIKEN-in prezidenti seçilmişdir. Yaponiya Elm Şurasına başçılıq etmişdir.

Nişina 1951-ci ildə ölmüşdür. RIKEN tərəfindən idarə olunan Akselerator Əsaslı Elmi Mərkəzə Nişinanın adı verilmişdir. Nişina Memorial Fondu tərəfindən hər il təqdim olunan Yaponiyada fizika sahəsində verilən ən nüfuzlu mükafat hesab olunur.Ayın cənub yarımkürəsində yerləşən bir kraterə 1970-ci ildə adı verilmişdir.

• (ingiliscə) (II). Tokio: Rengo Press. 1961. səh. 1063. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2022.
• (ingiliscə). VI cild (Niju–Saka). Tokio: Kodansha. 1983. səh. 18. ISBN 0-87011-626-6. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2022.