Yevno Azef
Yevno Fişeleviç (Yevgeni Filippoviç) Azef (rus. Е́вно Фи́шелевич (Евге́ний Фили́ппович) А́зеф; 1869[1][2][…], Lıskovo[d], Litva general-qubernatorluğu[d] – 24 aprel 1918, Berlin) — Rusiya siyasətçisi, Sosialist İnqilabçılar Partiyası, onun döyüş təşkilatının yaradıcılarından və rəhbərlərindən biri.
| Yevno Azef | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1869[1][2][…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 24 aprel 1918 |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | terrorist, jurnalist, siyasətçi, casus |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yevno Fişeleviç Azef 1869-cu ildə Rusiya imperiyasında, indiki Belarus ərazisində anadan olmuşdur. O, 1892-ci ildən polis idarəsinin məxfi zabiti olmuşdur. Azef 1899-cu ildə Sosialist İnqilabçıların Şimal İttifaqına qoşulmuşdur. O, 1901-ci ildə Sosialist İnqilabçılar Partiyasının təşkilatçılarından biri olmuşdur. 1903-cü ildə Azef faktiki olaraq Sosialist İnqilabçılar Partiyasının Döyüş Təşkilatına rəhbərlik edirdi. O, 1904-cü ildə Vyaçeslav fon Pleve və 1905-ci ildə böyük knyaz Sergey Aleksandroviçin qətllərinin təşkilatçısı idi. Eyni zamanda, Azefin 1901-ci ildə Xarkovda Sosialist İnqilabçılar Partiyasının nümayəndələrinin qurultayını polisə verməsi ilə 1905-ci ilə qədər döyüş təşkilatının demək olar ki, bütün tərkibi ifşa olunmuşdur. 1908-ci ildə onun fəaliyyətinə görə döyüş təşkilatının yeddi üzvü ifşa olunmuşdur. 1908-ci ildə Vladimir Burtsev tərəfindən ifşa olunmuş, Sosialist İnqilabçılar Partiyasının Mərkəzi Komitəsi Azefi ölüm cəzasına məhkum etmişdir. Buna baxmayaraq, o, ölkədən qaçmışdır. Azef 1915-ci ildə Birinci Dünya müharibəsi zamanı Almaniyada rus casusu kimi həbs edilmişdir. O, 24 aprel 1918-ci ildə Berlində vəfat etmişdir.[3]
- А. А. Аргунов. Азеф в партии с.-р. // На чужой стороне. № 6—7. Берлин-Прага. 1924.
- В. Л. Бурцев. В погоне за провокаторами. М.,Л.: «Молодая гвардия». 1928.
- В. Л. Бурцев. Моя последняя встреча с Азефом. Из неопубл. материалов В. Л. Бурцева // Иллюстрированная Россия. № 48 (133). Париж. 1927. 1—6.
- А. В. Герасимов. На лезвии с террористами. Париж: YMCA-Press. 1985.
- А. И. Спиридович. Записки жандарма. Харьков: «Пролетарий». 1928.
- Л. А. Ратаев. История предательства Евно Азефа // Провокатор: Воспоминания и документы о разоблачении Азефа. Л. 1929.
- В. К. Агафонов. Заграничная охранка. Составлено по секретным документам заграничной агентуры и Департамента полиции. Пг.: kitab3. 1918.
- Из истории партии с.-р. Показания В. М. Чернова по делу Азефа в Следственной комиссии партии с.-р. 2 февраля 1910 г. // Новый журнал. № 101. Нью-Йорк. 1970. 172—197.
- Заключение судебно-следственной комиссии по делу Азефа. Париж: Издание ЦК ПСР. 1911.
- Л. Троцкий. Евно Азеф // Киевская Мысль. № 126. Киев. 1911.
- Л. Троцкий. Крах террора и его партии (К делу Азефа) // Л. Троцкий. Сочинения . 4. М.-Л. 1926.
- М. Алданов. Азеф. Париж. 1936. (текст на lib.ru Arxivləşdirilib 2006-06-21 at the Wayback Machine, оригинал в .doc Arxivləşdirilib 2005-11-10 at the Wayback Machine,)
- Морозов, Константин Николаевич. Евно Азеф: революционер-провокатор. Программа "Цена революции" на радиостанции "Эхо Москвы". 30 декабря 2018 года
- Морозов, Константин Николаевич. Евно Азеф: "либерал с бомбой"? Программа "Цена революции" на радиостанции "Эхо Москвы". 6 января 2019 года
- Евно Азеф Биографический указатель на сайте Хроно.ру