Vyetmin (vyet. Việt Minh, vyet. Việt Nam Ðộc Lập Ðồng Minh Hội) — Ho Şi Min tərəfindən Vyetnamın Fransa və Yaponiyadan müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparmaq üçün yaradılmış hərbi-siyasi təşkilat.
| Vyetmin | |
|---|---|
| Việt Minh | |
.svg) | |
| Yaranma tarixi | 1941 |
| Sədr | Ho Şi Min, Le Zuan, Fam Van Donq |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Zəmin
6 noyabr 1939-cu ildə Hind-Çin Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin (CPİK) VI plenumu keçirilmişdir. Burada Avropada artan hərbi münaqişə şəraitində fəaliyyət məsələlərinə baxılmış, hüquqi və yarı qanunidən yeraltı fəaliyyət üsulları və silahlı üsyana şərait hazırlamaq qərarına gəlinmişdir.
6 may 1941-ci ildə Yaponiya Fransa Hind-Çini ilə ticarət-iqtisadi müqavilə imzalamışdır. Fransanın nasist Almaniyasına təslim olduqdan sonra ölkənin cənubunda qurulan almanpərəst Vişi rejimi Vyetnama iddiaları olan Yaponiyaya güzəştə getmişdir. 14 iyul 1941-ci ildə yaponlar öz qoşunlarının Fransa Hind-Çininin cənub hissəsinə yerləşdirilməsi ilə bağlı danışıqlara başlamışdır. 23 iyul 1941-ci ildə Hind-Çinin birgə müdafiəsi haqqında Yaponiya ilə Fransa arasında müqavilə imzalanmışdır. 26 iyul 1941-ci ildə Yaponiya hökuməti bu müqavilənin mətnini dərc etmiş və 29 iyul 1941-ci ildə Yaponiyanın Hind-Çini işğalı başlamışdır.
6–9 noyabr 1940-cı ildə Dinbanqda HÇKP Mərkəzi Komitəsinin VII plenumu keçirilmiş, bu plenumda Hind-Çinin vahid antifaşist cəbhəsinin yaradılması haqqında qərar qəbul edilmişdir. Düşmən kimi "Fransa-Yaponiya militarist imperialist bloku" müəyyən edilmişdir.
Yaponlar fransız bölmələrini tərksilah etməyə başladıqdan sonra, 27 sentyabr 1940-cı ildə Bakşon bölgəsində HÇKP-nin yeraltı komitəsi üsyana başlamaq qərarına gəlmişdir. Fransa müstəmləkə qoşunlarının yerli bölmələri üsyançıların tərəfinə keçmiş və daha bir neçə fransız bölməsi tərksilah edilmişdir. Üsyançılar Monyedə hərbi postu tutmuş və silahlı dəstələrin yaradıldığını elan etmişdir. Buna baxmayaraq, bundan sonra yaponlar Fransa qoşunlarını tərksilah etməyi dayandırmış, vəzifələri dayandırılan fransız qoşunlarını buraxmış və üsyançılara qarşı döyüşməyə başlamağa icazə vermişdilər. Döyüşlər 13 noyabr 1940-cı ilə qədər davam etsə də, üsyan yatırılmışdır.
Namkidə üsyanın hazırlanmasında iştirak edən HÇKP-nin Sayqon Komitəsinin katibi Minh Khayın həbs olunduğu repressiya dalğası Namkidə üsyanın vaxtından əvvəl başlamasına səbəb olmuşdur. Üsyan 23 noyabr 1940-cı ildə başlamış və təxminən iki ay davam etmişdir.
Məhz burada, Konşonda üsyançılar əvvəlcə beşguşəli qızıl ulduzu olan qırmızı bayraq qaldırmışdılar.
İstinadlar
- История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). — М.: «Наука», 1991. — с. 297—299
- История войны на Тихом океане (в пяти томах). Том III. Первый период войны / под общей редакцией Усами Сэйдзиро, Эгути Бокуро, Тояма Сигэки, Нохара Сиро и Мацусима Эйити (пер. с яп.) — М.: изд-во Иностранной литературы, 1958. стр.224-225
- История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). — М.: «Наука», 1991. — с. 301
- История Вьетнама, середина XIX — середина XX в. (пер. с вьетнам. И. Д. Бакшт и В. И. Мещерякова). — М.: «Наука», 1991. — с. 306
- Кобелев Е. В. Хо Ши Мин. — М.: «Молодая гвардия», 1983. — с. 191
- Япония и Французский Индо-Китай // Международные отношения на Дальнем Востоке (1870—1945 гг.) / колл. авт., под общ. ред. Е. М. Жукова. М., Госполитиздат, 1951. стр.485-488
Əlavə ədəbiyyat
- Мхитарян С. А. Из истории единого национального фронта Вьетнама // «Вопросы истории», № 9, 1954.