Bütün Mesopotamiya demonları arasında uduq ən az aydın şəkildə müəyyən olunanıdır. Bu söz əvvəlcə sözügedən demonun yaxşı və ya pis olduğunu ifadə etmirdi. İki birində Laqaş padşahı (e.ə. təq. 2144–2124-cü illərdə hökmranlıq etmişdir) ilahədən onu qorumaq üçün "yaxşı uduq" və ona rəhbərlik etmək üçün bir lamassu göndərməsini xahiş edir. Qorunub saxlanılmış və məzmununda ekzorsizm üçün göstərişlər verilən qədim Mesopotamiya mətnlərində ekzorsizm həyata keçirilən zaman insanları mühafizə etsin və ya başqa formada yardım göstərsin deyə çox vaxt "xeyir uduğu"nun çağırıldığı qeyd olunur. Bundan başqa, Mesopotamiyada tapılmış sehrli mətnlərdə xüsusi bir "şər uduğu"na əlavə olaraq, şər qüvvəsi olduğu bildirilən cəm halında "uduqlar" da qeyd olunur. "Şər uduğu" ifadəsi üçün şumer dilində "Udug Hul" və akkad dilində "Utukkū Lemnutū" ifadəsindən istifadə olunurdu. Şər uduğu çox vaxt fiziki və ruhi xəstəliklərin kimi çıxış edirdi.

Təsnifat edilməmiş "uduq" sözü adətən şər uduğu sözünü ifadə edir. Ekzorsizm mətnlərində bəzən "şər uduğu"na qarşı "xeyir uduğu" çağırılır. aid bir mətndə (e.ə. təq. 1830 – təq. 1531-ci il) qeyd edilir ki, "Qoy şər uduğu və şər bir kənarda dursun. Qoy xeyir uduğu və xeyir qallası var olsun". Bəzən uduq sözü hətta konkret bir demonu ifadə etmir, əksinə Mesopotamiya demonologiyasında bütün müxtəlif demonlar üçün çətir termini rolunu oynayır. Qrem Kanningem uduğun həm xeyir, həm də şər qüvvəsi kimi qabiliyyətlərini izah etmiş, adətən onu təsvir etmək üçün istifadə edilən "demon" terminindən daha çox "" termininə üstünlük verildiyini iddia etmişdi.

Şər uduğunun ekzorsizm kanonu "udug-ḫul" kimi tanınır, onun Akkad mədəniyyətində ekspansiyası (Akkad dilində "utukkū lemnūtu" kimi tanınır) on altı lövhədən ibarətdir. "Udug Hul" ovsunları ənənəsi bütün qədim Mesopotamiya tarixini əhatə edir. Bunlar e.ə. III minillikdə yazılmışdır və şumer dilində yazılmış məlum ən qədim mətnlərdən biridir, həmçinin mixi yazı ilə yazılmış və yunan transliterasiyaları olan son antik dövrün ən gənc Mesopotamiya mətnləri arasındadır. "Uduq-ḫul" ovsunları əvvəlcə təkdilli idi və şumer dilində yazılmışdır, lakin bu ilk versiyalar sonradan həm şumer, həm də akkad dillərində yazılmış ikidilli mətnlərə çevrilmişdir. Onlar həmçinin, şumercə variantları olmadan yalnız akkad dilində yazılmış əlavələrlə ekspansiya edilmişdir. "Uduq-ḫul" ovsunları xəstəliyin səbəbi kimi şər uduğunun rolunu vurğulayır və xəstəliyin sağalması üçün ilk növbədə şər uduqlarını qovmağa cəhd edir. Bu mətnlərdə adətən Mesopotamiya mifologiyasına, məsələn İnannanın "" mifinə istinadlar edilir.

Uduğun yalnız bir neçə təsviri məlumdur və Gina Konstantinopulosun fikrinə görə, onların heç bir piktoqrafik və ya vizual təsviri müəyyən edilməmişdir. Bəzi Mesopotamiya xeyirxah gözətçi demon Lama ilə yanaşı əsa daşıyan fiqur təsvir edilir. Talli Ornana görə, bu fiquru uduq kimi müəyyən etmək olar. Frans Vigermann iddia etmişdir ki, Lama və uduq təsvirləri adətən qapıları qorumaq üçün istifadə olunurdu.

Həm şumer, həm də akkad dillərində yazılmış ikidilli bir ovsunda tanrı atası Enkiyə "şər uduğu"nu təsvir edir:

Bu təsvir əsasən uduğun əslində nəyə bənzədiyini vurğulamaq əvəzinə onun qorxunc fövqəltəbii qabiliyyətlərinə daha çox diqqət yetirir. Burada "şər uduğu"na aid edilən bütün xüsusiyyətlər adətən bütün müxtəlif növ qədim Mesopotamiya demonlara aid edilən ümumi xüsusiyyətlərdir. Bunlara onun qaranlıq kölgədən ibarət olması, onu əhatə edən işığın olmaması, zəhər və karedici səsə sahib olması aiddir. Uduğun digər təsvirləri bu təsvir iə uzlaşmır və çox vaxt onunla ziddiyyət təşkil edir. Konstantinopulos qeyd etmişdir ki, "uduq nə olmadığı ilə müəyyən edilir. Bu demon hətta ilkin görünüşlərində belə adsız və formasızdır". (e.ə. təq. 1830 – təq. 1531-ci illər) aid bir ovsunda uduq "əvvəldən adı ilə çağırılmayan [...] heç vaxt forma ilə görünməyən" kimi müəyyən edilmişdir.

İstinadlar

Ədəbiyyat

• (Viewed 2006.2.12)