Saab JAS 39 Gripen — İsveçin Saab aerokosmik şirkəti tərəfindən istehsal olunmuş yüngül, tək mühərrikli, çoxməqsədli döyüş təyyarəsi. İsveç HHQ-də Saab 35 Draken və Saab 37 Viggen qırıcılarını əvəz etmək məqsədilə hazırlanıb. Güc təminatçısı Volvo RM12, maksimum sürəti isə 2 . Son modifikasiyası NATO standartlarına uyğun hazırlanıb və havada yanacaqdoldurma qabiliyyətinə sahibdir.
| JAS 39 Qripen | |
|---|---|
| Saab 39 Gripen | |
_copy.jpg) İsveç Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus JAS 39 Qripen aviaşou zamanı | |
| Tipi | Qırıcı |
| Hazırlayan | Saab AB |
| İstehsalçı |
 İsveç
|
| İlk uçuş | 9 dekabr 1988-ci il |
| İstismara verilmə tarixi | 9 iyun 1996-cı il |
| Status | İstismarı davam edir |
| İstehsal ili | 1987–davam edir |
| Buraxılış sayı | Təqribən 247 |
| Hazırlanma dəyəri | 13.54 milyard ABŞ dolları (2006) |
| Vahidinin qiyməti | 30–60 milyon ABŞ dolları (JAS 39C variantı) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1979-cu ildə İsveç hökuməti silahlanmada olan Saab 35 Draken və 37 Viggen təyyarələrini əvəz etmək məqsədilə qırıcı, hücum və kəşfiyyat məqsədləri daşıyan döyüş təyyarəsi istehsal etmək qərarına gəldi. “Saab” şirkəti tərəfindən yeni dizayn kimi JAS 39 seçildi və bu təyyarə ilk uçuşunu 1988-ci ildə həyata keçirdi. Sınaq uçuşları ərzində baş vermiş iki qəzadan sonra şirkət bu qırıcının uçuşa nəzarət sistemində müəyyən dəyişikliklər etdi və yalnız bundan sonra “Qripen” təyyarələri 1996-cı ildə İsveç Hərbi Hava Qüvvələrinin silahlanmasına qəbul olundu. Müasir avionika ilə təchiz olunan və daha çox havada qalma müddətinə sahib olan növbəti variantlar 2003-cü ildə xidmətə qəbul edildi.
Bu döyüş təyyarəsinin beynəlxalq silah bazarına daha effektli şəkildə daxil olmasını təmin etmək məqsədilə “Saab” şirkəti bir çox başqa aviakosmik şirkətlərlə razılaşma imzaladı. Bu cür əməkdaşlıqlardan birinə misal olaraq 2001-ci ildə “Saab” şirkəti ilə Böyük Britaniyanın “BAE Systems” şirkəti arasında imzalanan birgə tərəfdaşlıq haqqında müqaviləni göstərmək mümkündür. Xarici şirkətlərlə imzalanan bu cür müqavilələrin nəticəsində bu döyüş təyyarələri ilk olaraq CAR-a ixrac olundu. İxrac bazarında “Qripen” təyyarələri Mərkəzi Avropa, Cənubi Afrika və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinə uğurla satıldı.
2014-cü ilə olan məlumata əsasən bu döyüş təyyarələrinin növbəti variantı olan Qripen JAS 39E/F və ya digər adı ilə Qripen NG üzərində çalışmalar davam edir. Bu variantda əvvəlkilərdən fərqli olaraq yeni mühərrik, aktiv elektron müşahidə radarı (AESA) və tutumu xeyli artırılmış yanacaq çəni mövcuddur. 2015-ci ilə olan məlumata görə İsveç və Braziliya yeni variant qırıcıların ixracı barəsində razılıq əldə ediblər.
Texniki məlumatlar
- Motor: 54,0 kN be 80,5 kN afterburnerli VOLVO RM12 Turbofan
- Qanad açıqlığı: 8.40 m
- Uzunluğu: 14.10 m
- Qalxma ağırlığı: 13000 kg
- Silahlar: 27 mm Mauser BK27 topu, Rb74 və AAM-lər üçün stansiyalar, misket bombası ve 15 ədəd raket
İstinadlar
- [The Swedish Defence Materiel Administration – Gripen – milestones] (isveç). 21 avqust 2010 tarixində arxivləşdirilib.
- (PDF). Defense Aerospace (communiqué). 2006. 2009-05-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 27 oktyabr 2018.
- . Defense industry daily. 26 iyun 2017 [2014]. 30 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 8 Jul 2017.
- Pirone, Sabine. (news). Bloomberg. 14 aprel 2009. 31 avqust 2012 tarixində arxivləşdirilib.
- . China daily. 2009-07-08. 2018-09-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-27.
- [Strong milestone by the Gripen project]. My news desk (press release). 25 fevral 2014 tarixində arxivləşdirilib.
- [Jas Gripen investigation closed down] (isveç). The Swedish Prosecution Authority. 16 iyun 2009. 22 iyun 2009 tarixində arxivləşdirilib.
- . The Local. SE. 27 iyul 2012. 13 yanvar 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2014.
- . 2017-11-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-27.