Süryani dili - Haqqinda Melumat

Süryani dili
Süryani dili
Orijinal adı	ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐ
Ölkə	Türkiyə;
Təsnifatı
	[vd] sami dilləri [vd] [vd] [vd] Arami dili
Yazı	süryani əlifbası[d]
Dil kodları
QOST 7.75–97	сир 602
ISO 639-1	—
ISO 639-2
ISO 639-3
IETF	syc
Glottolog	clas1252
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Süryani dili və ya Suriya dili (ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐ leššānā sūryāyā) – Mesopotamiya və Şərqi Ərəbistanda tarixən danışılan, Orta Arami dilinin bir dialekti. I əsrdən öncə əlifbası yox idi lakin 5 əsr boyu danışıq dili olmuşdur. IV-VIII əsrlər arasında Yaxın Şərqin əsas dili olmuşdur. ilə yazılır.

Xristianlıqda rolu

Süryani dili şərq xristianlığının qorunmasında əsas faktor olmuş, kilsə dili halına gəlmişdir. Süryani Pravoslav Kilsəsi, , , , və kilsə dilidir. İlk dəfə Assuriya və Akkad imperiyaları bölgəsində yayılmış və Assuriya kilsəsi sayəsində indiki halına gəlib çıxmışdır. Məhz xristianlıq sayəsində Hindistanın Kerala bölgəsinə, Orta Asiyaya və Yaxın Şərqə yayılmışdır. Böyük Britaniyada, Adrian divarında Romalı assuriya əsilli əsgərlərin Süryani dilində yazdığı yazılar tapılmışdır.

Tarixi

Süryani dilində İncil, 5:8 - ܛܘܼܒܲܝܗܘܿܢ ܠܐܲܝܠܹܝܢ ܕܲܕ݂ܟܹܝܢ ܒܠܸܒ̇ܗܘܿܢ܄ ܕܗܸܢ݂ܘܿܢ ܢܸܚܙܘܿܢ ܠܐܲܠܵܗܵܐ܂ (Nə bəxtiyardır ürəyi təmiz olanlar! Çünki onlar Tanrını görəcək.)

Süryani dilinin inkişafı mərhələləri:

Qədim Arami dili - Assuriya, Aşşur, Hatra, , Osroena kimi dövlətlərin dili olmuşdur.
Orta Arami dili (ܟܬܒܢܝܐ - Xatabanaya - Ədəbi Süryani dili)
- Şərqi Süryani dili - , , və kilsə dilidir.
- Qərbi Süryani dili - Süryani Pravoslav Kilsəsi, və Maruni Kilsəsinin kilsə dilidir.

İlk dəfə Qədim Arami dilinin dialekti olaraq Assuriya hökmdarı III Tiqlatpalasar dövründə (e.ə. 745-727) , dövlət dili olaraq isə ilk dəfə e.ə.132-ci ildə Osroenada istifadə olunmağa başlanmışdı.

Ədəbi Süryani dili

III əsrdən başlayaraq artıq Edessa kilsələrində Süryani dili kilsə dili olaraq istifadə olunurdu. Süryani dilində yazılmış Bibliya versiyasının adı (ܦܫܝܛܬܐ) adlanır. Süryani dilində toplu dini əsərlərin ən məşhur müəllifidir. Nestorian küfrünün baş verməsindən sonra dil zamanla Şərqi Süryani dili və Qərbi Süryani dili olaraq ayrılmışdır. İslamın yayılması ilə əlaqədar olaraq ərəb dili onu əvəz etmiş, danışıq dili olaraq sadəcə Şimali İraqda qalmışdı.

Hazırkı vəziyyəti

Hazırda İraqda rəsmi statusa malik azlıq dili kimi tanınır.İraq, İsrail, İsveç və Keralada məktəblərdə tədris olunur.Türkiyədə Süryani dilində tədris verən uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda da danışılır.

İstinadlar

↑ .
"". Clive Holes. 2001. pp. XXIV–XXVI.
. 2017-07-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-20.
Beyer, Klaus; John F. Healey (1986). Arami dili: yayılması və hissələri. Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht. p. 44. ISBN 3-525-53573-2.
. 2022-05-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-20.
Abbas Ənbari. " 2013-02-13 at the Wayback Machine" .səh. 4–5. (İngiliscə)
2015-09-25 at the Wayback Machine - Haaretz.com (İngiliscə)
. 2021-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-20.
. 2015-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-20.

Xarici keçidlər

[_931bcca34ba7bd6d-1] .

[2] "". Clive Holes. 2001. pp. XXIV–XXVI.

[3] . 2017-07-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-20.

[4] Beyer, Klaus; John F. Healey (1986). Arami dili: yayılması və hissələri. Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht. p. 44. ISBN 3-525-53573-2.

[5] . 2022-05-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-20.

[6] Abbas Ənbari. " 2013-02-13 at the Wayback Machine" .səh. 4–5. (İngiliscə)

[7] 2015-09-25 at the Wayback Machine - Haaretz.com (İngiliscə)

[8] . 2021-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-04-20.

[9] . 2015-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-20.