Qazaxıstan–Yaponiya münasibətləri (yap. 日本とカザフスタンの関係; rus. Казахстанско-японские отношения) — Qazaxıstan ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. İki ölkə arasında əlaqələr Mərkəzi Asiya üstəgəl Yaponiya formatında daha da güclənir.
Qazaxıstan–Yaponiya münasibətləri | |||||
---|---|---|---|---|---|
|
|||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarixi
Adı | Doğum ili | status | dəfn tarixi |
---|---|---|---|
Soçi İmazura | 1913 | əsgər | 26 avqust 1946 |
İvao Hasakava | 1910 | böyük serjant | 1 sentyabr 1946 |
Diuken Nakaşima | 1906 | tərxis | 9 noyabr 1946 |
Siqeci Homada | 1920 | əsgər | 19 noyabr 1946 |
İoqi Sekezima | 1910 | əsgər | 16 dekabr 1946 |
Madao Baba | 1914 | serjant | 25 dekabr 1946 |
Soci Konno | 1927 | əsgər | 20 yanvar 1947 |
Eslnou Takeyama | 1923 | əsgər | 21 yanvar 1947 |
Tadao Masuda | 1905 | əsgər | 29 may 1947 |
Çuçasaku Tanaka | 1912 | böyük əsgər | 26 iyul 1947 |
Çuççeo Mori | 1902 | əsgər | 5 noyabr 1947 |
Sovet dövrü
İkinci dünya müharibəsindən sonra SSRİ tərəfindən bir çox yapon müharibə əsiri Qazaxıstana gətirilərək Paxta-Aral, Karlaq, Almatı kimi düşərgələrdə işlədilmişdir. Karağandı vilayətində yerləşən Karlaq düşərgəsində 15 min yapon müharibə əsiri saxlanılmışdır. Paxta-Aral düşərgəsinə ilk yapon müharibə əsirləri 1944-cü ildə gətirilmişdir və 1947-ci ildə 2225 yapon müharibə əsiri buradan Almatı düşərgəsinə köçürülmüşdür. Paxta-Aral düşərgəsində 57 yapon müharibə əsiri ölmüşdür.
Qazaxıstandakı müharibə əsirləri arasında ən məşhuru 1948-ci ildə bura gətirilmiş və ömrünün sonuna qədər Qazaxıstanda yaşamış Ahiko Tetsuro olmuşdur. Qazaxıstandakı yapon müharibə əsirlərinin çoxu 1950-ci illərdə Yaponiyaya qayıda bilmişdir.
Müstəqillik dövrü
Qazaxıstanla Yaponiya arasında diplomatik əlaqələr 26 yanvar 1992-ci ildə qurulub. Yaponiyanın Qazaxıstandakı səfirliyi 20 yanvar 1993-cü ildə Almatı şəhərində açılıb. Qazaxıstanı Yaponiyadakı səfirliyi isə 22 fevral 1996-cı ildə Tokioda açılıb. Yaponiyanın səfirliyi 1 yanvar 2005-ci ildə Astana şəhərinə köçüb.
Yaponiya baş nazirləri - Cuniçiro Koyzumi 2006-cı ildə, Şinzo Abe isə 2015-ci ildə Qazaxıstanda səfərdə olmuşdur. Qazaxıstan baş nazirləri 1996-cı ildə, isə 2005-ci ildə Yaponiyaya səfər etmişdir. Bundan əlavə, keçmiş Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev 1994, 1999, 2008, 2016 və 2019-cu illərdə Yaponiyada olmuşdur.
İqtisadiyyat
2019-cu ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkələr arasındakı ticarət dövriyyəsinin məbləği 1,3 milyar ABŞ dolları (Qazaxıstandan ixrac 756 milyon ABŞ dolları, Qazaxıstana idxal 516 milyon ABŞ dolları) təşkil etmişdir.
Qazaxıstandan Yaponiyaya ixrac edilən əsas məhsullar metal və metal məmulatları, dəmir xəlitələri (ixracatın 50%-ini təşkil edir), neft, kömür, briket və digər bərk yanacaqlar (48%), kimyəvi məhsullardır. Yaponiyadan Qazaxıstana ixrac edilən əsas məhsullar isə avtomobillər, yük maşınları, buldozerlər, qreyderlər və digər nəqliyyat vasitələri, tibbi ləvazimatlar, maşın şinləridir. Yaponiya Qazaxıstandakı ən böyük 10 xarici investitor ölkədən biridir (ümumi məbləğ 7 milyard ABŞ dollarından çoxdur).
İki ölkə arasında biznes əlaqələrini gücləndirmək üçün 2014-cü ilin sentyabrından Yaponiya vətəndaşları üçün Qazaxıstanda 30 günlük azad viza rejimi tətbiq olunur. 6 iyul 2019-cu ildən Astana ilə Tokio arasında birbaşa uçuşlar mövcuddur.
Mədəniyyət
2005-ci ildə Yaponiyanın şəhərində baş tutan zamanı Qazaxıstan milli günü tədbirləri baş tutmuş və "Gulder", "Ulytau", "Alkissa" kimi qazax ansamblların performansı baş tutmuşdur. 2008-ci ildə Tokioda baş tutan Qazaxıstan mədəniyyət festivalı zamanı tanınmış qazax sənətçilər çıxış etmişdilər. 2012-ci ildə gənc musiqiçiləri Tokioda çıxış etmişdilər. 2012-ci ilin avqustunda Qazaxıstan xalq artisti Hiroşima şəhərində xeyriyyə konserti vermişdi. 2016-cı ilin oktyabrında və çıxışı baş tutmuşdur.
2016-cı ilin payızında Qazaxıstan istehsalı "" və "" filmləri Yaponiyada nümayiş etdirilmişdir.
Qazaxıstanın Nazarbayev, Əl-Fərabi, Qumılyov universitetləri ilə Yaponiyanın Tokio, , Tokay və Vaseda universitetləri arasında akademik əməkdaşlıq mövcuddur. 2016-cı ilin noyabrında Nursultan Nazarbayevə tərəfindən fəxri doktor titulu və Qoy Sülh Fondu tərəfindən xüsusi mükafat verilmişdir.
5 noyabr 2016-cı ildə Osaka prefekturasında baş tutan Payızgülü festivalı zamanı yeni cins bir payızgülünə "Prezident Nazarbayev" adı verilmişdir.
27 fevral 2017-ci ildə ilə arasında idman sahəsində əməkdaşlıq momerandumu imzalanmışdır. 14 noyabr 2017-ci ildə Qazaxıstan Milli Kitabxanası ilə Tokio Mərkəzi Kitabxanası arasında kitab mübadiləsi baş tutmuşdur.
21 və 25 dekabr 2017-ci ildə Tokioda tərəfindən Ahiko Tetsurodan bəhs edən "Aktaslı Ahiko" adlı tamaşa baş tutmuşdur. 2011-ci ildə isə "Karağandı vilayətindəki yapon müharibə əsirləri" adlı kitab çapdan çıxmışdır.
Əhali
2019-cu ilin oktyabrına olan məlumata əsasən Qazaxıstanda 171 Yaponiya vətəndaşı yaşayırdı.
İstinadlar
- . səh. 23
- . səh. 24
- ↑ . Qazaq TV (ingiliscə). Archived from the original on 2021-07-31. İstifadə tarixi: 27 iyul 2021.
- . səh. 12
- . səh. 16
- . səh. 18
- ↑ . MOFA (ingiliscə). Archived from the original on 2022-08-26. İstifadə tarixi: 27 iyul 2021.
- ↑ . Embassy of the Republic of Kazakhstan in Japan (ingiliscə). 2021-07-27 tarixində . İstifadə tarixi: 27 iyul 2021.
- ↑ . Embassy of the Republic of Kazakhstan in Japan (ingiliscə). Archived from the original on 2021-07-25. İstifadə tarixi: 27 iyul 2021.
- . Bolashaq (ingiliscə). Archived from the original on 2021-07-26. İstifadə tarixi: 27 iyul 2021.
Ədəbiyyat
- Aimar, Ventsel; Zhanguttin, Baurzhan. (PDF). Folklore (ingiliscə) (63). 2016: 9-28. doi:. İstifadə tarixi: 27 iyul 2021.