Quya çayı (latış. Gauja, est. Koiva, alm. Livländische Aa) — Latviya ərazisindən axan çay. Çayın kiçik bir hissəsi Estoniya ilə sərhəddən axır. Çayın uzunluğu 460 km, hövzəsinin sahəsi isə 8,9 min. km² təşkil edir. Qolları — Abuls (sol), Amata (sol), Brasla (sağ), Mustyıqi (sağ), Rauna (sol), Vildoqa.
| Qauya çayı | |
|---|---|
| latış. Gauja, est. Koiva | |
 | |
| Ölkələr | |
| Mənbəyi | |
| • Yüksəkliyi | 261 m |
| Mənsəbi | Riqa körfəzi |
| • Yüksəkliyi | 0 m |
| Uzunluğu | 460 km |
| Su sərfi | 70,7 ± 0,001 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 8900 km² |
|
Qauya çayı Latviyaın fiziki xəritəsində:
57°09′30″ şm. e. 24°15′48″ ş. u.
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Çay Latviya ərazisində formalaşan və ərazisindən axaraq dənizə tökülən ən uzun çaydır. Qidalanmasında 35-40 % qar sularının payına düşür. Yerdə qalan hissə isə yeraltı və yağış suları tutur. Nadir hallarda daşqınlar baş verir. Yaz ayları isə suyun səviyyəsində artım müşahidə edilir.
Əvvəllər Qauya çayının mənbəyinin Alauksta gölü olması düşünülürdü. Hazırda isə Eju və ya Arnıt bulaqları olması hesab edilir. Bu mənbə Vidzem yüksəkliklərində yerləşir. Elkaskalns yüksəkliyiniin hündürlüyü 261 metrdir. Zobola gölündən keçən çay Mierupite adlanır. Laidza gölündə Qauniya çayı ilə birləşir. Çay kaskad Lodes-Taurene göllərindən axaraq əvvəl şərqə sonra isə şimala yönəlir. Çay 18 km məsafədə Estoniya və Latviya sırhəddindən axlr. Sonradan cənub-qərbə istiqamətlənir. Buradan isə çay Baltik dənizinə daxil olan Riqa körfəzinə tökülür. Çayın mənsəbi Sarnikava kəndi yaxınlığında yerləşir. Çayın sahilində Strençi, Valmiera, Sesis, Liqatne, Siqulda şəhərləri yerləşir.
Valmiera məhəri ilə Muryani qəsəbələri arasında Qauya Milli Parkı yerləşir. Park ərazisində Siqulda, Turayd və Krimulda kimi tarixi abidələr qorunur. Bu bölgə də iti axın su idmanı həvəskarlarını gölgəyə cəlb edir. Düzənlik çayı olsa da bəzi hissələ sahilləri sıldırımlıdır.
Coğrafiya
Qauya çayılatış xalqının milli fəxri hesab edilir. Çay yuxarı axarlarda çoxlu sayda kiçik şəlalə və astanalar əmələ gətirir. Çay Pskov və Riqa şəhərləri arasındakı, avtomagistralı kəsdiyi üçün üzərində körpü inşa edilmişdir. Strençi-Muryani arasındakı məsafədə çay iynəyarpaqlı meşə sahəsindən keçir. Burada ona Abuls, Amata, Brasla və Loya çayları tökülür. Piebalqa yaşayış məntəqəsi yaxınlığında eni 15–20 m, mənsəbdə isə eni 80—100 metrdir.
Mənbə
- Y. B. Voronov
İstinadlar
- Аа (rus.). // А — Аколла 1926. Т. 1. С. 33.
- . Gnp.lv. 2016-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-27.
- Aleksandras Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. – Vilnius: Mokslas, 1981.