Qacar-Vəhhabi müharibəsi və ya Fətəli Şahın Vəhhabilərə Qarşı Kampaniyası (fars : جنگ قاجار — وهابی ها). Müharibə təxminən 1812–1814-cü illərdə Qacarlarla Omanlılar arasında vəhhabilərə qarşı olub.
Fətəli şah Qacar Hüseyn Əli Mirzə Sadiq xan Davallu Qacar yada Sə'ədi xan
Əbdüləziz ibn Məhəmməd əl-Səud Mutlaq ibn Məhəmməd Əl-Mutairi †
Tərəflərin qüvvəsi
~5.000
Bilinmir
İtkilər
3.000-dən çox öldürüldü
Bilinmir
Fon
1802-ci ildə Vəhhabilər Kəbəlaya hücum edib, buradaki Şiələri qətlə yetirdilər. İmam Hüseynin türbəsinin zərər görməsi Şiələr üçün son nöqtə oldu. Oman sultanı Said ibn Sultan Qacarlardan kömək istədi və uzun çəkən danışıqlardan sonra Fətəli şah Qacar Vəhhabilərə qarşı Omanlılarla birləşməyə razı oldu.
Qacarların Ərəbistana yürüşü
Fəth Əli şahın əmri ilə, Sə'ədi xanın başçılığı altında üç min döyüşçüdən ibarət böyük bir qoşun yığıldı. Bu qüvvə Bərkəyə doğru irəlilədi və hər iki tərəf birləşmiş qüvvələrə komandanlığı Səid ibn Sultanın öz üzərinə götürməsinə razılaşdılar. Səid ibn Sultanla Qacar şahının ittifaqının yaratdığı təhlükəni qabaqcadan hiss edən Diriyyə əmiri Səud ibn Əbdüləziz dostluq əlaqələri qurmaq və gözlənilən səfərin qarşısını almaq üçün şaha elçi göndərdi. Buna baxmayaraq, şah Səid ibn Sultanın tərəfində durmaya davam etdi və sərkərdə Sə'ədi xana göstəriş verdi ki, Səid ibn Sultanı üç min qacar süvari ilə geri qayıdarkən müşayiət etsin. Bu qüvvə 1812-ci ilin əvvəllərində Bərkəyə çatdı. Səid ibn Sultan və qoşunu Naxal qalalarını uğurla geri aldı. Vəhhabilərdən Şeyx Məhəmməd bin Nasir əl-Cəbri kömək üçün əl-Bureymidə olan Mutlaq əl-Mutairinin yanına getdi, lakin onun artıq getdiyini gördü. O, Mutlaqı təqib etdi və onu Qacar-Oman ittifaqına qarşı birləşməyə çağırdı. Mutlaq müxtəlif qəbilələri, o cümlədən Omandan olan Bəni Bu Əli qəbiləsini topladı. Bu əsnada Salem ibn Sultanın qüvvələri və Sə'ədi xanın başçılığı ilə Qacarlar İzkiyə toplaşdılar. Döyüş İzki yaxınlığında getdi və Qacar-Oman ittifaqı məğlub oldu. Mütləq əl-Mutairi qüvvələri Samail qalasını tutdu. Mutra talan edildi və Oman Sultanı Diriyyə İmamına illik xərac ödəməyə məcbur edildi. Səudiyyəlilər İzki döyüşündə qalib gəlsələr də, sonradan Qacarlar buranı geri ala bildilər. Omanlıların tələbi ilə Qacarlar vəhhabilərin mühasirəsində olan Maskat və Bəhreynə gəlib vəhhabiləri məğlub etdilər. Qacarlar ardıcıl olaraq Omanın vəhhabi hücumlarına qarşı müdafiəsini dəstəklədilər. Onlar Maskat və Bəhreyn kimi əsas nöqtələr üzərində strateji nəzarəti saxladılar. Bu, Qacarlar üçün də böyük əhəmiyyət kəsb edirdi, çünki İran körfəzi üzərində təsirlərini qoruyub saxlamağa kömək edirdi. 1818-ci ildə Osmanlıların Diriyyəni mühasirəyə alması və ələ keçirməsi vəhhabilərə böyük zərbə vurdu və bu onların ağır siyasi uğursuzluğuna səbəb oldu.
Mənbələr
Khavari Shirazi, Tartkh-i Zn al-Qarnayn, Volume-1
إمارات الساحل وعُمان والدولة السعودية الأولى 1793-1818. ج. 1. ()
(PDF). Archived from the original on 2024-07-24. İstifadə tarixi: 2024-11-12.
معجم أمراء وحكام الجزيرة العربية. ص. 330. ()
إمارات الساحل وعُمان والدولة السعودية الأولى ص 219.
. 2024-11-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-11-12.
History of the Kingdom of Saudi Arabia, summary, pages 123-129.
Naskh al-Tawarikh Qajar, volume 1, page 206.
A History of the Modern Middle East, Westview Press. 2016. ()
The Cambridge History of Islam, Cambridge University Press. 1970. () ([[:Category:|link]])[[Category:]]
The Persian Gulf in History, Palgrave Macmillan. 2009. ()
The Rise of the Wahhabi Movement and its Impact on the Arabian Peninsula, Routledge. 2015. ()
Wahhabism: A Critical Essay, Columbia University Press. 2005. ()
