Ortaboylu acılıqotu (lat. Ephedra intermedia) — bitkilər aləminin qnetumlar şöbəsinin qnetumlar sinfinin acılıqotular dəstəsinin acılıqotukimilər fəsiləsinin acılıqotu cinsinə aid bitki növü.
Ortaboylu acılıqotu | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||
Domen:
Klad:
Ranqsız:
Aləm:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Şöbə:
Sinif:
Dəstə:
Fəsilə:
Cins:
Növ:
Ortaboylu acılıqotu
|
||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
|
Botaniki xarakteistikası
Orta Asiya, Tyan-Şan, Qafqaz, Cunq-Kaşq və Tibetdə geniş yayılmışdır. İlk dəfə Tarbaqatayda təsvir edilmişdir. 1 m hündürlükdə, sallaq budaqlı, boz qabıqlı, lifli koldur. Şaxəli budaqları yoğun, düz duran, göyümtül-yaşıl rəngdə olub, hamar və ya kələ kötürdür, diametri 2-3 mm-ə çatır. Düyünaraları qısa və ya 5 sm-ə qədər uzanmışdır. Yarpaqları iki-iki düzülmüş, pərdəvarı, üçbucaq formadadır, uzunluğu 2,5-3,5 sm-dir. Hamaşçiçəkdə tozcuq sünbülcükləri sıx topalaşmışdır, saplaqsızdır, oval formadadır, budaq boyu düzülmüşdür, 6-8 çiçəyi vardır. Daxili çiçəkaltlıqları enli və bütövdür; borucuğunun uzunluğu təxminən 4-5 mm-dir və kənarları diləoxşar formadadır. İyun ayında çiçəkləyir. Meyvəsi giləmeyvə formasında kürəşəkilli və lətlidir, yetişdikdə qırmızı rəngdə olur, uzunluğu 6 mm-ə çatır. Meyvələri avqusda yetişir. Toxumları qonurdur, arxa tərəfləri qabarıdır 5-6 mm uzunluqdadır. Quraqlığadavamlı, torpağa az tələbkardır. Dərman bitkisidir. Yaşıl hissələrinin tərkibində 0,5-2,2 %-ə qədər alkaloid vardır; onlardan ən mühümü psevdoefedrindir (70-95%). Xalq təbabətində revmatizm və ağciyər xəstəliklərinin müalicəsində işlədilir. Azərbaycanda Xəzər, Kür-Araz ovalığında, Naxçıvanda, aşağı dağ qurşağında bitir. Yaşıllaşdırmada, quru yamacların bərkidilməsində istifadə oluna bilər.
Sinonimləri
Heterotipik sinonimləri
- Ephedra ferganensis V.A.Nikitin
- Ephedra heterosperma V.A.Nikitin
- Ephedra intermedia var. persica Stapf
- Ephedra intermedia var. schrenkii Stapf
- Ephedra intermedia var. tibetica Stapf
- Ephedra khurikensis P.Sharma & P.L.Uniyal
- Ephedra microsperma V.A.Nikitin
- Ephedra pangiensis Rita Singh & P.Sharma
- Ephedra persica (Stapf) V.A.Nikitin
- Ephedra sumlingensis P.Sharma & P.L.Uniyal
- Ephedra tesquorum V.A.Nikitin
- Ephedra tibetica (Stapf) V.A.Nikitin
- Ephedra valida Boiss. & Buhse
- Ephedra vulgaris var. submonostachys Boiss. & Buhse