Oraqmeyvə qalxanək - (lat. Grammosciadium platycarpum Boiss. et Hauskns). Kərəvüzkimilər— (Apiaceae Lindl.) fəsiləsinə aid bitki növü.
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar” kateqoriyasına aiddir –EN A2c+3c; C2a(i)b. Azərbaycanın nadir növüdür.
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik, çılpaq bitkidir. Gövdə qalxanvari budaqlanır, 20-45 sm hündürlüyündədir. Yarpaq ayası nazik, sərt və yarıqlıdır, kasa yarpaqlarınındişcikləri görünür. Yarpaq lövhələri lansetvaridir, ikiqat-yarılmış lələklidir, son ayları uzun, nazik, cod tükcüklüdür. Çətirlərində 5-12 ədəd şüaları vardır. Kasa yarpaqlarının dişicikləri qısa, bizvaridir, meyvə ətarfında bərkdir. Meyvələri çox uzundur, 9-10 mm-dir, qanadsızıdır, qısa yoğun ayaqcıqlı, pişik pəncəsinə bənzərdir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə iyun, meyvəvermə iyun-iyul aylarına təsadüf edir. Kserofitdir. Orta və yuxarı dağ qurşaqlarında, meşə -kolluq, quru yamaclarda rast gəlinir. Efiryağlı bitkidir.
Yayılması
Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Şahbuz rayonu-Küküdağ, Dərəboğaz və Batabat əraziləri; Culfa rayonu-Aracıq dağ; Ordubad rayonu –Nürgüt, Nəsirvaz kəndləri ətrafı).
Sayı və tendensiyası
Antropogen təsirlər nəticəsində yaşama ərazisi məhdudlaşır, populyasiyada azalma tendensiyası müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Ədviyyat kimi əhali tərəfindən həddindən artıq toplanılması.
Mühafizə tədbirləri
Populyasiyaları nisbətən təhdit altında olduğundan qorunması vacibdir . Yayıldığı ərazilərdə bərpası mümkündür.
Sinonimləri
(Boiss. & Hausskn.) Schischk.
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013
- [ölü keçid]
- ↑ Флора Азербайджана, 1955
- İbadullayeva S.C., 2004
- ↑ Ибадуллаева С.Д. и др., 2010
- Naxçıvan Mr-in Qırmızı Kitabı, 2010
- Tərtibçinin məlumatı
- Naxçıvan Mr-in Qırmızı Kitabı, 2010