Nefrit (yun. νεφρός — böyrək) — müxtəlif etiopatogenezi, hər birinin özünəməxsus patomorfoloji və klinik xüsusiyyətləri olan böyrəklərin iltihabı xəstəlikləri qrupu. Nefrit böyrəklərdə glomeruli, borucuqları və ya interstisial böyrək toxumasını əhatə edən yerli və ya diffuz proliferativ və ya destruktiv proseslərə aiddir.
| Nefrit | |
|---|---|
 | |
| XBT-10-KM | , |
| XBT-9-KM | , , |
| MeSH | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Mənşəyinə görə ilkin nefrit (böyrəklərin ilkin patologiyası) və ikincili nefrit (başqa patoloji proseslə əlaqədar yaranan - şəkərli diabet, amiloidoz, birləşdirici toxuma sistemli xəstəlikləri, miyeloma xəstəliyi və s.) fərqlənir.
Növləri
- Qlomerulonefrit
- İnterstisial nefrit (və ya tubulo-interstisial nefrit) böyrək borucuqları arasındakı boşluqların iltihabıdır.
Səbəbləri
Nefrit tez-tez infeksiyalar və toksinlərdən, lakin ən çox böyrəklər kimi əsas orqanlara təsir edən otoimmün xəstəliklərdən qaynaqlanır.
- Pielonefrit — böyrəklərdə sidik yollarının infeksiyası nəticəsində yaranan iltihab.
- Lupus nefrit, immun sistemi xəstəliyi olan sistemik lupus eritematosusun (SLE) səbəb olduğu böyrəklərin iltihabı.
- İdman nefriti ağır idman nəticəsində baş verən nefritdir. Məşqdən sonra qanlı sidik, qırmızı qan hüceyrələrinin zədələnməsi və onların yırtılmasına səbəb olan və hemoglobinin sidikdə ifraz olunmasına səbəb olan gedişli hemoglobinuriya ilə də bağlı ola bilər.
Simptomları
Nefrit iltihablı hüceyrə proliferasiyası ilə yumaqcıq quruluşunu pozaraq glomerular zədələnməyə səbəb ola bilər. Bu, glomerular qan axınının, sidik ifrazının azalmasına (oliquriya) və həyati fəaliyyəti üçün lazımsız olan tullantıların saxlanmasına (uremiya) gətirib çıxara bilər.
Aşağı böyrək qan axını renin-angiotenzin-aldosteron sistemini (RAAS) aktivləşdirir, mayenin tutulmasına və yüngül hipertoniyaya səbəb olur. Böyrəklər iltihablaşdıqda, xəstənin bədənindən sidik axınına lazımi zülal ifraz etməyə başlayırlar. Bu vəziyyət proteinuriya adlanır.
Nefrit səbəbiylə əsas zülalın itirilməsi bir sıra həyati təhlükəsi olan simptomlara səbəb ola bilər. Nefritin ən ciddi komplikasiyası həddindən artıq qan laxtalanmasının qarşısını alan zülalların əhəmiyyətli dərəcədə itkisi olduqda baş verə bilər. Bu zülalların itirilməsi ani insulta səbəb ola bilər.
Diaqnozu
Diaqnoz nefritin səbəbindən asılıdır lakin lupus nefriti halında qan testləri, rentgen və ultrasəs dalğaları vasitəsilə xəstəliyin olub olmadığını müəyyən etməyə kömək edə bilər.
Müalicəsi
Nefritin müalicəsi (və ya idarə edilməsi) böyrəklərin iltihabına nə səbəb olduğundan asılıdır. Lupus nefrit vəziyyətində hidroksiklorokin istifadə edilir.
Heyvanlarda nefrit
Nefrit bütün məməlilərdə rast gəlinir.. Müxtəlif növ patologiyalarda böyrəklərdə makroskopik dəyişikliklər bir-birindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənmir. Eyni zamanda, təsirlənmiş hər bir orqanda fərqli proseslər baş verir və nefrit böyrək çatışmazlığına və bəzən ölümə səbəb olur. Buna görə də histoloji müayinə bu proseslərin differensial diaqnostikasında və yekun diaqnozun qoyulmasında mühüm rol oynayır. Yekun diaqnozun qoyulmasında bir çox çətinliklər olur. Buna görə də, təsirlənmiş toxumaların histoloji müayinəsi heyvan xəstəliklərinin differensial diaqnostikasının və dəqiq yekun diaqnozun qurulmasının tərkib hissəsidir.
Heyvanlar tez-tez diffuz nefritlə tutulurlar, bu da kəskin və ya xroniki ola bilər. Əsasən yetkin heyvanlar xəstələnir.
Xəstə heyvanlarda tez-tez sanki səbəbsiz yorğunluq, xarici qıcıqlandırıcılara ləng və gecikmiş reaksiya qeyd olunur. Bəzi hallarda nisbətən davamlı xarakter alaraq göz qapaqlarının, aşağı qarın divarının, döş qəfəsinin, eləcə də aşağı ətraf hissələrinin şişməsi mümkündür. Arterial təzyiq tez-tez yüksəlir və aorta və sol mədəciyin hipertrofiyası üzərində ikinci tona diqqət yetirməklə nəbzdə gərginlik ilə müşayiət olunur..
İstinadlar
- ↑ Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- . 2016-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-03.
- . www.nlm.nih.gov. 2016-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-14.
- . www.nlm.nih.gov. 2016-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-14.
- . Patient. 12 December 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 23 July 2016.
- . www.niddk.nih.gov. 2016-06-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-14.
- . www.niddk.nih.gov. 2017-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-06-14.
- . esagil.org. 2018-09-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-12.
- Shinton, N. K. . CRC Press. 2007. ISBN 9781420005127. 2022-12-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-14.
- . www.niddk.nih.gov. 2015-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-15.
- . Medscape. eMedicine. 12 December 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 23 July 2016.
- . www.merriam-webster.com. 2016-02-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-14.
- Ashar, Bimal; Miller, Redonda; Sisson, Stephen; Hospital, Johns Hopkins. (ingilis). Elsevier Health Sciences. 2012-02-20. ISBN 978-0323087988.
- . www.niddk.nih.gov. 2015-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-06-14.
- Thomas, Donald E. Jr. (ingilis). JHU Press. 2014-05-22. ISBN 9781421409849.
- . www.guideline.gov. 15 sentyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 iyul 2016.
- . World Health Organization. 2009. November 11, 2009 tarixində . İstifadə tarixi: Nov 11, 2009.
- . medlineplus.gov. 3 January 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 23 July 2016.
- А.В.Жаров, В.П.Шишков и др. Патологическая анатомия сельскохозяйственных животных. М.: Колос. 1995.
- Жуков, А. И. Патоморфологическая диагностика болезней почек животных : рекомендации / А. И. Жуков, Д. О. Журов. – Витебск : ВГАВМ, 2021. – 20 с.
- Патоморфологическая и дифференциальная диагностика болезней кур, протекающих с поражением почек : рекомендации / Д.О. Журов, И.Н. Громов, А.С. Алиев, А.К. Алиева. – Витебск : ВГАВМ, 2017. – 32 с.
- Б.В.Уша и др. Внутренние болезни животных. М.: КолосС. 2010.
- Г.В.Домрачев и др. Патология и терапия внутренних незаразных болезней сельскохозяйственных животных. М. 1960.
Xarici keçidlər
- 10 iyun 2010 tarixindən Wayback Machine saytında.