Rəsmdə əlində tutduğu uşağı əmizdirən qadın təsvir olunub. Rəsmin fonunda iki tağlı pəncərəsi olan divar təsvir edilib. Pəncərələrdən işıq izləyiciyə düşür və buna görə divar daha da qaranlıqlaşır. Pəncərədən mavi tonlarla işlənmiş dağlıq peyzaj görünür. Madonna fiqurunun özü isə sanki qabaqdan düşən işıqla aydınladılıb. Qadın incə və düşüncəli baxışla uşağa baxır. Madonnanın üzü profildən təsvir edilin, dodalarında təbəssüm yoxdur, yalnız dodaqların kənarlarındakı dartılma və ya batıq təbəssüm hissi yaradır. Körpə, hürkmüş şəkildə izləyiciyə baxır və sağ əli ilə anasının döşündən tutur. Uşağın sol əlində isə Avropa alacəhrəsi vardır.

Əsərin parlaq obrazlılığı, ana və körpəsi haqqında çoxlu məlumat verən xırda detallar vasitəsiylə ifadə edilir. Ana və körpəsi, uşağın döşdən ayrılması kimi dramatik bir məqamda təsvir edilib. Qadının əynində geniş boyun yerli qırmızı köynək var. Köynək üzərində edilmiş xüsusi kəsim, onu çıxarmadan uşaq əmizdirməyə imkan verir. Kəsiklərin hər ikisi səliqə ilə tikilmiş, yəni uşağın döşdən ayırılmasına qərar verilmişdir. Lakin, sağ tərəfdəki kəsiyin tikişi tələsik şəkildə açılmışdır: onun yuxarı hissəsində dartılmış saplar aydın şəkildə görünür. Uşağın istəyinə uyğun ana gəldiyi qərarın icrasını təxirə salmışdır.

Ola bilsin ki, “Madonna Litta” Leonardonun studiyasında Milan dövründə (təxm. 1481/83-1499) və ya həmin dövrdən əvvəl işlənmiş “Madonna və körpə” rəsmlərindən biridir. Uffitsi qalereyasında saxlanan eskiz üzərində Leonardo, 1478-ci ildə “iki Bakirə Madonna” rəsmi üzərində çalışmağa başladığını qeyd edir, 1482-ci ildə yazılmış studiya inventarında isə ( tərkibində) növbəti dəfə iki Madonna rəsmi xatırlanır. Onlardan ikincisi müxtəlif təfsirlərdə “demək olar ki, yekunlaşdırılmış, profildən” və ya “yekunlaşdırılmış, demək olar ki, profildən” kimi təsvir edilir.“Madonna Litta”dakı Bakirənin başı başqa cür də izah edilə bilər və buna görə də belə hesab edilir ki, Leonardo əsər üzərində işləməyə hələ yaradıcılığının Florensiya dövründə başlamış, lakin, onu yekunlaşdırmamışdır. Uzun müddət yarımçıq qaldıqdan sonra Milanda onu, rəssamın tələbələrindən biri üzə çıxarmışdır. Əsərin elmi tədqiqi isə göstərmişdir ki, onun üzərində yalnız bir rəssam çalışmışdır.

Leonardonun bir neçə eskizi “Madonna Litta”ya hazırlıq işi kimi qiymətləndirilmişdir. Bütün tədqiqatçılar tərəfindən Leonardoya aid olduğu qəbul edilən və Luvrdakı Vallardi Kodeksinə daxil olan gümüş iynə texnikası ilə çəkilən eskizdə gənc qadının sifəti yaxın profildən çəkilmişdir. Belə bir məlumat var ki, həmin təsvirdən Leonardonun emalatxanasında çalışan tələbələri öyrənmək üçün istifadə etmişlər; kağızın digər tərəfində başqa bir rəssam lələk və tuşla uz cizgiləri üzərindən gedərək Leonardonun özünün kompozisiyanı yaratması zamanı istifadə etdiyi texnikanı təkrarlamışdır. Eskizin başqa rəssamlar üçün nümunə rolunu göstərən başqa bir fakt isə, o qədər də uğurlu olmayan tələbələrdən biri tərəfindən kağız üzərində çəkilmiş, daha sonra isə başqa bir XVI əsr rəssamının digər tərəfində eskiz işlədiyi rəsmdir. Həmin səhifə hazırda Frankfurtdakı saxlanılır.

Mavi hazırlıq kağızı üzərində ağ qurğuşun boyası ilə texnikası əsasında çəkilmiş iki eskiz isə daha çox Da Vinçinin tələbələrindən olan Covanni Antonio Boltraffioya aid edilir. Körpə başının təsviri olan birinci eskiz Parisdəki , Bakirənin geyiminin eskizi olan ikinci eskiz isə Berlindəki saxlanılır. Berlindəki eskizin, rəssamın tədqiq edilmiş digər geyim eskizləri ilə oxşarlığı əsasında həmin iki eskiz də Boltraffioya aid edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, Paris və Berlində saxlanan eskizlər “Madonna Litta” üçün hazırlıq eskizləri olub, əsərin tamamlanmasından sonra çəkilmiş kopya deyillər. Belə ki, Berlindəki geyim eskizində daha çox qol hissəsi görünsə də, yekun əsərdə həmin hissəni uşaın başı örtmüşdür. Bu, onlama gəlir ki, kompozisiya tədricən bu hazırlıq rəsmləri əsasında yaradılmışdır.

Boltraffioya aid edilən daha bir eskiz isə Metropoliten muzeyində saxlanan Bakirənin üzü təsviridir. Həmin təsvirdəki üz sərt profilə malik olmaqla Ermitajdakı tamamlanmış əsəri xatırlatmır. Belə hesab edilir ki, həmin eskiz Leonardonun tələbəsinin əsər kompozisiyası üçün ilkin təklifidir. Ustad Leonardo isə həmin təklifi Luvrdakı eskizlə düzəltmişdir.

Əsər Leonardodan başqa bir rəssam tərəfindən Milanda 1495-ci ildə rənglənmişdir.

Hələ Leonardonun sağlığında rəsmin onu əsəri kimi qəbul edilməsini, çoxlu sayda surətlərin yaradılması sübut edir. Əsərin müəllifi kimi ən çox adı çəkilənlərdən biri Leonardonun tələbəsi . Devid Alan Braun isə qeyd edir ki, “Madonna Litta”nın yaradılmasında cavabdeh olmuşdur. Belə ki, rəsmin müxtəlif elementləri sonradan d’Occononun müxtəlif əsərlərində istifadə edilsə də, eyni xüsusiyyət Boltraffionun əsərləri üçün xarakterik deyildir. 2011-2012-ci illərdə London Milli Qalereyasında baş tutmuş və Leonardonun birinci Milan dövrünə həsr edilmiş böyük sərgidə əsər Leonardonun işi kimi təqdim edilmişdir. Lakin, sənət tarixçisi Martin Kemp bu addımı “məhkəmənin ilkin qərarı” kimi qiymətləndirmişdir. Kemp, 2017-ci ildə qeyd etmişdir ki, o, rəsmin müəllifinin Boltraffio olduğunu düşünür.

Ehtimal ki, 1500-cü ilin martında Venesiyaya gedərkən Leonardo “Madonna Litta”nı da özü ilə aparmışdır. Belə ki, Markantonio Mikelin gündəliyindəki qeyddə, əsərin 1543-cü ildə Kontarini ailəsinin Venesiyadakı evində olduğu görünür:

Əsərin ən erkən print versiyası Covanni Antonio da Breşiyanın dairəsindən olan naməlum Venesiya rəssamı tərəfindən işlənmişdir. Venesiya məktəbinə məxsus ən azı bir nüsxə Veronadakı saxlanılır.

Əsərin tarixi ilə bağlı ən dəqiq təqvim olan 1784-cü ildə, onu şahzadə XII Alberiko di Belcoyozo tərəfindən Cüzeppe Ro adlı bir nəfərdən alınmışdır. 1813-cü ildə Belcoyozonun ölümündən sonra əsər kolleksiyasına qatılmış və beləliklə də hazırkı adını almışdır. 1865-ci ildə Rusiya çarı II Aleksandr əsəri Ermitajda sərgilənməsi üçün qraf Antonio Littadan almışdır; həmin tarixdən sonra bu günə kimi “Madonna Litta” Ermitajın kolleksiyasına daxildir. Ermitajda əsər üzərində bərpa işləri aparılmış, bu zaman o, taxtadan kətan üzərinə köçürülmüşdür.

1966-cı ildə Pavel Koqan və Sergey Solovyov gizli kamera ilə Ermitaja əsəri görmək üçün gələn ziyarətçilər haqqında “Üzə baxın” (rus. Взгляните на лицо) adlı sənədli film çəkmişlər.

• Brown, David Alan. Leonardo da Vinci: Art and Devotion in the Madonnas of his Pupils. Biblioteca d'arte. Cinisello Balsamo, Milan: Silvana Editoriale. 2003.
• Fiorio, Maria Teresa. Giovanni Antonio Boltraffio: Un pittore milanese nel lume di Leonardo. Milano: Jandi Sapi Editori. 2000. 81–3. (cat. no. A3)
• , redaktor. Nota Bene. New Haven and London: Yale University Press. 2001.
• Kemp, Martin. Leonardo da Vinci: The Marvellous Works of Nature and Man. Oxford: Oxford University Press. 2006.
• Syson, Luke; Keith, Larry; Galansino, Arturo; Mazzotta, Antonio; Nethersole, Scott; Rumberg, Per. Leonardo da Vinci: Painter at the Court of Milan. London: National Gallery. 2011.