Lurker (hərf. gizlənən) — internet mədəniyyətində onlayn icmanın adətən, müşahidə edən, lakin iştirak etməyən üzvü. Dəqiq tərif məzmundan asılıdır. Lurkerlər onlayn icmalardakı bütün istifadəçilərin böyük bir hissəsini təşkil edir. Lurkinq istifadəçilərə onlayn icmanın qaydalarını iştirak etməzdən əvvəl öyrənməyə imkan verir və nəticədə lurkinqdən çıxan zaman sosiallaşmalarını yaxşılaşdırır. Bununla belə, lurkinq zamanı sosial təmasların olmaması bəzən lurkerlər arasında tənhalığa və ya apatiyaya səbəb olur.
Lurkerlərə brauzerlər, yalnız oxuyan iştirakçılar, ictimai olmayan iştirakçılar, qanuni periferik iştirakçılar, köməkçi öyrənənlər və ya yatanlar da deyilir.
Tarixi
Kompüter vasitəçiliyi ilə kommunikasiyanın başlanğıcından bəri lurkinq icma üzvlərini narahat edirdi. "Lurk" termininin ilk dəfə istifadə edilməsi XIV əsrə təsadüf edir. Bu söz, çox vaxt pis bir məqsəd üçün gizlənən birinə aiddir. 1980-ci illərin ortalarında populyarlaşdıqda bu söz internetdə istifadə olunmağa başladı. İstifadəçilər BBS-ə telefon xətti vasitəsilə girə bilirdi. Sistemdən istifadə edənlərin və resursları istehlak edənlərin töhfə verəcəyi gözlənilirdi. Lurkerlər heç bir töhfə vermədən telefon xəttini uzun müddət məşğul saxladıqları üçün onlara tez-tez pis baxılır və BBS-ni idarə edən tərəfindən sistemdən qadağan edilirdi.
Bu gün lurkerlərə həm müsbət, həm də mənfi baxırlar. Bir çox icmalarda lurkerlər hələ də havayı yerə istifadə edənlər kimi görünür. Onlar "geri qaytarmadan götürdükləri" üçün ictimai malların istifadəsi kimi qəbul edilir. Bununla belə, bəzi icmalar yeni gələnləri lurkinqə təşviq edir. Yeni başlayanlar lurkinq etməklə cəmiyyətin mədəniyyəti haqqında daha çox öyrənə, cəmiyyətin sosial normalarını başa düşə və cəmiyyətin əsas üzvləri ilə tanış ola bilərlər.Kütləvi informasiya vasitələri üçün auditoriya təmin etdiklərinə görə lurkerlər müasir cəmiyyətlərdə də müsbət qarşılanır. Lurkerlərin olması çox vaxt reklam dəstəyi almaq üçün əsasdır.
Kompüter vasitəçiliyi ilə işləyən icmalarda lurkerləri izləmək çox vaxt çətindir. Göndərmədikləri və əsasən yalnız məzmunu oxuduqları üçün izlənilə bilən bir neçə iz buraxırlar. Açıq mənbəli layihə icmalarında təxmin edilir ki, istənilən vaxt cəmiyyətin 50%-dən 90%-ə qədəri lurker ola bilər. Cəmiyyətdən asılı olaraq, bu, 1% qaydasına uyğun ola bilər.
İstinadlar
- Dennen V. "Pedagogical lurking: Student engagement in non-posting discussion". Computers in Human Behavior. 24 (4). 2008: 1624–1633. doi:.
- Nielsen, Jakob. . 27 December 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 23 October 2012.
- ↑ Rafaeli S, Ravid G, Soroka V. De-lurking in virtual communities: a social communication network approach to measuring the effects of social and cultural capital. Proceedings of the 37th Hawaii International Conference on System Sciences. 2004.
- Burke, M.; Marlowe, C.; Lento, T. Social Network Activity and Social Well-Being. ACM Special Interest Group on Computer–Human Interaction Proceedings. 2010.
- Tan, V. M. Examining the posters and lurkers: Shyness, Sociability, and community-related attributes as predictors of SNS participation online status (Doctoral dissertation, The Chinese University of Hong Kong) (Tezis). 2011.
- // Merriam Webster. 2022-10-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-28.
- Nguyen, Binh. . Hacking-Lexicon / Linux Dictionary V 0.16. 2023-11-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-28.
- Nonnecke B.; Andrews D.; Preece, J. "Non-public and public online community participation: needs, attitudes and behavior". Electronic Commerce. 6 (1). 2006: 7–20. CiteSeerX . doi:.
- Jensen, C.; King, S.; Kuechler, V. Joining Free/Open Source Software Communities: An Analysis of Newbies' First Interactions on Project Mailing Lists. Proceedings of the 44th Hawaii International Conference on System Sciences. 2011.
- Nonnecke B. Lurking in email-based discussion lists (Tezis). South Bank University. 2006.
- Zhang, W.; Storck, J. Peripheral members in online communities. Americas Conference on Information Systems. 2001.
Əlavə ədəbiyyat
- Lindemann, K., "Live(s) online: Narrative performance, presence, and community in LiveJournal.com", Text and Performance Quarterly, 25 (4), 2005: 354–372, doi:
- Nonnecke, B.; Preece, J., , Proceedings of CHI 2000. The Hague: ACM, 2000
- Ridings, C.; Gefen, D.; Arinze, B., , Communications of the AIS, 18 (16), 2006
- Walton, Jo, , Barbara Petersen, 1999, 2021-02-23 tarixində
- Blair Nonnecke; Jenny Preece, Silent participants: Getting to know lurkers better // D. Fisher; Christopher Lueg (redaktorlar ), From Usenet to Co Webs: Interacting with social information spaces, Springer, 2003, 110–132, ISBN 978-1-85233-532-8
Xarici keçidlər
- – Article with several examples of the large percentage of users who lurk and guidelines for encouraging more participation.