Xmelnitski üsyanı — bugünkü Ukrayna ərazisində 1648-dən 1657-ci ilə qədər davam edən üsyan hərəkatı. Ataman Boqdan Xmelnitskinin komandanlıq etdiyi Zaporojye kazaklarının və müttəfiqləri olan Krım tatarları və yerli ukraynalıların Polşa və Litva qüvvələrinə qarşı azadlıq müharibəsidir. Üsyan müvəffəqiyyətli oldu, Kazak Hetmanlığı quruldu və Polşanın bölgədəki təsiri azaldı. Sonralar bölgənin rus təsirinə girməsi daha asan oldu. Bu yəhudi tarixi və demoqrafiyasında xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Xmelnitski üsyanı
Tufan (tarix)
Boqdan Xmelnitskinin Reç Pospolita üzərində qələbəsindən sonra Kiyevə daxil olması
Tarix	1648-1657
Yeri	Ukrayna və Belarus (Reç Pospolita), Moldova
Nəticəsi	Kazak Hetmanlığı quruldu və Polşanın regiondakı təsiri azaldı
Münaqişə tərəfləri
Zaporojya Kazakları Krım tatarları (1649–1654, 1656–1657) Reç Pospolita Krım tatarları (1654–1656)
Komandan(lar)
Boqdan Xmelnitski Ivan Bohun Maxym Kryvonis III İslam Gəray Toğay bəy  † II. Jan Kazimierz Waza Mikołaj Potocki Jeremi Wiśniowiecki Stefan Czarniecki Marcin Kalinowski  † Stanisław Lanckoroński
Tərəflərin qüvvəsi
400.000 Kazak 195.000 Tatar 215.200
İtkilər
124.750 ölü 19.716 ölü
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qiyam Bogdan Hmelnitsky qüvvələri tərəfindən Zaporojyanın tutulması ilə başladı. Sonra Kazaklar, tatar qüvvələri 1648-ci ilə qədər Polşa-Litva Birliyinə qarşı qələbələr qazandı və müstəqil oldular. Böyük Şimal müharibəsinin başlaması əvvəlcə Kazaklar üçün müsbət hadisə olsa da, davamı gəlmədi, zamanla rus hakimiyyəti altına daxil oldular.