2021-ci ilin yanvar ayından Gürcüstan və Ukrayna 2030-cu illərdə Avropa İttifaqına üzv olmaq üçün 2024-cü ildə Avropa İttifaqına üzvlük üçün rəsmi müraciət etməyə hazırlaşırdılar. Lakin 2022-ci ildə Rusiya-Ukrayna müharibəsinin kəskinləşməsi fonunda Ukrayna, Gürcüstan və Moldova 2022-ci ilin fevral və mart aylarında Avropa İttifaqına üzvlük üçün birgə müraciət etdilər.

9 iyun 2022-ci ildə Avropa Parlamenti Gürcüstan hökumətini ölkədə mətbuat azadlığını pozmaqda ittiham edən altı səhifəlik qətnamə qəbul etdi. Bu qətnamə hakim Gürcü Arzusu partiyasının təsisçisi Bidzina İvanişvilini Gürcüstanda siyasi proseslərin pisləşməsindəki roluna görə Avropa İttifaqını sanksiya tətbiq etməyə təşviq edirdi.

23 iyun 2022-ci ildə Avropa Zirvəsi Ukrayna və Moldovaya Avropa İttifaqına üzv olmaq üçün namizəd statusu verdi. Lakin müəyyən şərtlər yerinə yetirilənə qədər Gürcüstana namizəd statusunun verilməsini təxirə saldı. Avropa Zirvəsi tövsiyə olunan islahatlar kompleksindən sonra Gürcüstana Avropa İttifaqına üzv olmaq üçün namizəd statusu verməyə hazır olduğunu bildirdi.

2022-ci il iyunun 28-də Avropa Şurası Parlament Assambleyası həbsdə olan keçmiş prezident Mixeil Saakaşvilinin təcili olaraq xaricdə xüsusi müəssisədə müalicə olunmalı olduğunu bildirən bəyannamə dərc etdi. 2013-cü ildə Gürcüstanı tərk edən və vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə, mənimsəmə və müxalifətçi deputatın öldürülməsinə cəhddə iştirak etdiyinə görə Tbilisi Şəhər Məhkəməsi tərəfindən 6 il həbs cəzasına məhkum edilən Saakaşvili Gürcüstana 1 oktyabr 2021-ci ildə yerli seçkilər ərəfəsində qayıtdığını elan etdi. Geri döndükdən sonra Tbilisidə həbs edildi. İstintaqın məlumatına görə, Saakaşvili süd məhsulları ilə dolu yarımqoşqulu yük maşınında gizlənərək ölkəyə gizli daxil olub. O, gömrük nəzarətindən yan keçməklə Gürcüstanın dövlət sərhədini qanunsuz keçmişdi. O, Rustavi həbsxanasına yerləşdirildikdən sonra həbsinə etiraz olaraq aclıq aksiyası elan edib. Həbsdən sonra səhhəti pisləşdiyi üçün şəxsi həkimi səlahiyyətlilərdən onu xəstəxanaya köçürməyi xahiş edib.

2022-ci il dekabrın 14-də Avropa Parlamenti yenidən Avropa Şurasını İvanişvilini Gürcüstanda demokratik siyasi prosesi pisləşdirməkdə günahlandıraraq sanksiyaya çağırdı, eyni zamanda Gürcüstan hökumətini Saakaşvilini xaricdə müalicə olunmaq üçün tibbi səbəblərə görə azad etməyə çağırdı.

2023-cü il fevralın 14-də Avropa Parlamenti Gürcüstan hökumətini və Bidzina İvanişvilini həbsxanada Mixail Saakaşvili ilə pis rəftar etməkdə ittiham edərək, onun həbsdən azad edilməsini və İvanişviliyə qarşı şəxsi sanksiyaların tətbiq edilməsini növbəti dəfə tələb edən üçüncü qətnamə qəbul etdi.

Gürcü Arzusu partiyası qətnamələri tənqid edib. Baş nazir İrakli Qaribaşvili qətnamələri "məsuliyyətsiz və gürcü xalqına qarşı təhqiramiz" adlandırıb. Gürcü Arzusu partiyasından olan parlament üzvü Dimitri Xundadze Gürcüstanın Avropa İttifaqına üzvlük siyasətini şübhə altına alaraq deyib: "Biz namizəd statusu almaq üçün öz ləyaqətimizdən əl çəkməyəcəyik! Heç kim Bidzina İvanişvilini və ya Gürcüstan dövlətini sanksiya hədələri ilə qorxutmayacaq!".

2022-ci ilin iyun-iyul aylarında Aİ-nin Gürcüstana namizəd statusu verməkdən imtina etməsindən sonra, Qərb tərəfindən maliyyələşdirilən bir qrup QHT tərəfindən bir sıra etiraz aksiyaları təşkil edildi və onlar statusu ala bilməməkdə Gürcüstan hökumətini günahlandırdılar və ondan öz problemlərini həll etməyi tələb etdilər. QHT fəallarından ibarət müvəqqəti texniki hökumətə səlahiyyət verilməsi tələbi ilə daha çox etiraz hədələri səsləndi. Hətta iyunun 24-də hökumətin zorakılıqla devrilməsini müzakirə edən bir neçə QHT liderinin iştirak etdiyi gizli video çəkilişlər yayıldı.

2 avqust 2022-ci ildə Gürcüstan parlamentinin deputatları Sozar Subari, Mixeil Kavelaşvili və Dimitri Xundadze hakim Gürcü Arzusu partiyasından ayrılaraq Xalq Gücü hərəkatını yaratdılar. Deputatların fikrincə, onların məqsədi Gürcüstan siyasətinin pərdəarxasında gizlənən həqiqəti danışmaq və ifşa etmək olub. Xalq gücü hərəkatının üzvləri ABŞ və Avropa İttifaqını Gürcüstan hökumətini devirməyə cəhddə ittiham edən bir sıra ictimai məktublar dərc ediblər. Hərəkat ABŞ-ın Gürcüstandakı xarici siyasətini xüsusilə tənqid edib. Onun üzvləri ABŞ-ın Gürcüstanı maliyyələşdirməsini şübhə altına alıb və bildiriblər ki, bu, yalnız Gürcüstanın dövlət institutları və suverenliyinin məhdudlaşdırılması hesabına Gürcüstanda Amerikanın maraqlarını gücləndirməyə xidmət edir. Xalq Gücü hərəkatı ABŞ və Avropa İttifaqını ölkənin daxili işlərinə qarışmaqda və Gürcüstanın məhkəmə sisteminə zərbə vurmaqda ittiham edib. Avropa İttifaqının Gürcüstana namizəd statusu almaq üçün təqdim etdiyi 12 tələb arasında məhkəmə islahatları da var idi. Xalq Gücünə görə, tələb Gürcüstan məhkəmə sistemini xarici nəzarətə tabe etmək məqsədi daşıyırdı. Hərəkat Gürcüstanın bir sıra siyasi partiyalarını (o cümlədən Mixail Saakaşvilinin rəhbərlik etdiyi ən böyük müxalifət partiyası Vahid Milli Hərəkat ) və QHT-ləri Amerika agenti olmaqda ittiham edib. Xalq Gücü hərəkatına görə, Saakaşvili dövlət çevrilişi etmək üçün qanunsuz olaraq Gürcüstana qayıdıb və onun cəhdi ABŞ və Avropa Parlamentinin deputatları tərəfindən dəstəklənib. Xalq Gücü üzvləri daha sonra ABŞ-ın Gürcüstandakı səfirliyinin ölkəni Rusiya-Ukrayna müharibəsinə sürükləmək üçün çalışdığını, Gürcüstan hökumətinin və İvanişvilinin Avropa Parlamenti tərəfindən sülhsevər siyasəti və müharibədən imtina etdiyinə görə cəzalandırıldığını önə çəkiblər. Gürcüstanda Rusiyaya qarşı ikinci cəbhə Gürcü Arzusu ABŞ-ın Gürcüstana müdaxiləsinə dair bu tənqidi bəyənmədi, İrakli Qaribaşvili ABŞ və Avropa İttifaqının Gürcüstanın strateji tərəfdaşları olduğunu söylədi. Bu arada Gürcü Arzusundan hərəkata daha 6 deputat qoşularaq onu parlament çoxluğundan məhrum etdi. Eyni zamanda parlamentdəki Xalq Gücü hərəkatının 9 üzvü İrakli Qaribaşvili hökumətini dəstəkləyərək hakim çoxluqda qalmaq qərarına gəlldilər. Gürcü Arzusunun sədri İrakli Kobaxidze əsas məsələlərdə Xalq Gücü ilə əməkdaşlıq edəcəyinə söz verdi.

Dekabrın 29-da Xalq Gücü hərəkatı ölkədə xarici təsirin qarşısını almaq üçün xarici agent haqqında qanun layihəsi hazırlamaq niyyətində olduğunu bildirdi. 15 fevral 2023-cü ildə Xarici təsirin şəffaflığı haqqında qanun layihəsi Gürcüstan parlamentinə təqdim edildi.

Qanun layihəsinə əsasən, qeyri-kommersiya hüquqi şəxsləri (Gürcüstanda QHT-nin ən çox yayılmış forması), yayımçılar, Gürcüstanda fəaliyyət göstərən media ilə əlaqələri olan hüquqi şəxslər, gürcü dilində internet vasitəsilə məlumatların yayılması üçün nəzərdə tutulmuş internet domeni və yaxud internet hostinqlər illik gəlirlərinin 20%-dən çoxunu xaricdən aldıqları təqdirdə dövlət reyestrində xarici agent kimi qeydiyyatdan keçməli və daha çox məlumat əldə etdikdə Ədliyyə Nazirliyinin monitorinqinə məruz qalmalıdırlar. Qanun layihəsi QHT-lərdən öz vəsaitlərinin mənbəyini açıqlamağı tələb edir, lakin onların fəaliyyətinə heç bir məhdudiyyət qoymurdu. Gürcü Arzusu qanun layihəsini dəstəkləyərək onun xaricdən maliyyələşən QHT-lərin maliyyə şəffaflığını təşviq edəcəyini bildirmişdi.

ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Ned Prays qanun layihəsini tənqid edib və onu Macarıstan və Rusiyanın xarici agent qanunlarına bənzədib. Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları qanun layihəsinə mətbuat azadlığı və fundamental insan hüquqlarının pozulması kimi etiraz ediblər. Cavab olaraq Xalq Gücü hərəkatı qanun layihəsinin Amerika modeli əsasında hazırlandığını bildirib. Gürcü arzusunun lideri İrakli Kobaxidze həm ABŞ, həm də Rusiya qanunlarını tənqid edib. O, Gürcüstanın qanun layihəsinin ABŞ qanunlarına əsaslandığını, lakin Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin standartlarına cavab vermək üçün əhəmiyyətli dərəcədə yumşaldıldığını bildirib və əlavə edib ki, ABŞ qanunu Avropa məkanına keçərsə, bu qanun layihəsi ilə ziddiyyət təşkil edəcək. Lakin tənqidçilər bildiriblər ki, qanun layihəsi avtoritar dəyişikliyi təmsil edir və Gürcüstanın Avropa İttifaqına üzvlük ümidlərinə zərbə vura bilər. ABŞ-ın Gürcüstandakı səfirliyi bildirib ki, qanun layihəsi Kremldən ilhamlanıb və Gürcüstan xalqının açıq şəkildə Avropaya inteqrasiya və demokratik inkişaf istəyi ilə bir araya sığmır. Bəyanatda deyilir ki, bu qanun Gürcüstanın strateji tərəfdaşları ilə münasibətlərinə xələl gətirəcək. Avropa İttifaqının xarici siyasət üzrə rəhbəri qanun layihəsinin Gürcüstan və onun xalqı üçün yararsız olduğunu bildirib. O bildirib ki, qanun layihəsi vətəndaş cəmiyyəti və media qurumlarına soyuq təsir göstərmək riski daşıyır. Borrell Gürcüstanı demokratiyanın təşviqi ilə bağlı öhdəliklərinə əməl etməyə çağırıb. ABŞ və Avropa İttifaqı bəyan edib ki, qanun layihəsi qüvvəyə minərsə Gürcüstanın NATO və Avropa İttifaqına üzv olması çətin olacaq. Beynəlxalq təşkilatlar qanun layihəsi ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə edərək, qanun layihəsinin Gürcüstanın demokratik inkişafına qarşı işləyəcəyini bildiriblər.

İrakli Kobaxidze bildirmişdi ki, Parlament qanun layihəsini onun Avropa standartlarına uyğun olduğunu sübut etmək üçün göndərəcək.

60-dan çox vətəndaş cəmiyyəti təşkilatı və media qurumu qanun layihəsinin imzalanacağı təqdirdə ona əməl etməyəcəklərini bildiriblər.

2023-cü il martın 6-da qanun layihələri ilə bağlı Hüquq Məsələləri Komitəsində keçirilən dinləmələr zamanı hakim koalisiyadan olan parlament deputatları ilə müxalifət arasında dava düşüb. Asayişi bərpa etmək üçün müxalifət partiyalarından olan deputatlar palatadan çıxarılıb. Bu isə Parlament binası qarşısında etiraz aksiyasının başlamasına gətirib çıxartdı və deputatlar qanun layihəsinin rədd edilməsini tələb edirdilər.

2023-cü il martın 7-də parlament təklif olunan Xarici təsirin şəffaflığı haqqında qanunu birinci oxunuşda 76 lehinə, 13 əleyhinə səslə qəbul etdi. Buna görə etiraz aksiyaları Gürcüstan parlamentinin qarşısında təşkil edildi. Etirazçılar binaya basqın etməyə çalışıblar və hüquq-mühafizə orqanlarına molotof kokteylləri atıblar. Polis əməkdaşları etirazçıları dağıtmaq və asayişi bərpa etmək üçün gözyaşardıcı qaz və su şırnaqlarından istifadə etdilər.

Lakin buna cavab olaraq 8 mart 2023-cü ildə on minlərlə insan parlament binası qarşısında etiraz aksiyası keçirərək parlamenti xarici agentlər haqqında qanunun sonrakı müzakirələrini dayandırmağa çağırıb.

9 mart 2023-cü ildə hakim koalisiya qanun layihələrini geri götürəcəklərini açıqladı. Onlar bildiriblər ki, qanunvericiliyin əhəmiyyətinə cəmiyyəti inandırmaq üçün ictimaiyyətlə daha çox müzakirələr aparılmalıdır.

Daxili İşlər Nazirliyi həmin gün martın 7-də və 8-də inzibati qaydada həbs edilmiş şəxslərin hamısının azadlığa buraxıldığını açıqladı.

10 mart 2023-cü ildə iki qanun layihəsindən biri hakim koalisiya tərəfindən geri çağırıldı, digəri isə parlamentdə rəsmi ikinci iclasda səsvermədə bir səs lehinə, 36 əleyhinə və 76 bitərəf olmaqla rədd edildi.

Gürcüstan prezidenti Salome Zurabişvili etirazçıların arxasınca Avrointeqrasiya yolu qorunmalıdır deyib. O, qanun layihəsinə veto qoyacağını və ləğv edəcəyini bildirib.

Gürcüstanın baş naziri İrakli Qaribaşvili martın 7-də qanunu dəstəklədiyini bir daha təsdiqləyərək, xarici agentlərlə bağlı təklif olunan müddəaların Avropa və qlobal standartlara cavab verdiyini bildirib.

Martın 7-də Gürcüstanın Daxili İşlər Nazirliyi sakitliyin bərpası üçün qanuni tədbirlər görüləcəyi ilə bağlı xəbərdarlıq edərək etirazçıları dağılışmağa çağırıb. Nazirlikdən bildirilib ki, etiraz aksiyası dinc toplantı çərçivəsindən kənara çıxıb və zorakılığa çevrilib. Nazirlik həmçinin bildirib ki, polis də ictimai asayişi bərpa etmək üçün proporsional güc tətbiq etməyə məcbur olub.

etirazları dəstəkləyib və martın 7-si müsahibəsində Gürcüstan rəsmilərinə qarşı potensial sanksiyalara eyham vuraraq, ABŞ-ın gürcü xalqının iradəsinə zidd olanları məsuliyyətə cəlb etmək üçün alətlərə malik olduğunu deyib. Dövlət katibinin köməkçisi, Venesueladakı keçmiş səfir Todd Robinson etirazların başlanmasından 1 gün əvvəl gəldiyi Tbilisidən qanunvericiliyi sərt şəkildə tənqid edərək, bunu Gürcüstanın maraqlarına deyil, Rusiyanın maraqlarına əsaslanan qanun adlandırıb.

Mariya Zaharova Avropa İttifaqının Gürcüstandakı vəziyyətlə bağlı mövqeyini tənqid edib və Josep Borrell-i ədəb-ərkan həddini aşmaqda və Gürcüstan vətəndaşlarına təzyiq göstərməkdə ittiham edib.

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Gürcüstandakı vəziyyəti Ukraynadakı Avromeydanla müqayisə edib. Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirliyi gürcülərə bu cür hadisələrin nəticələri barədə xəbərdarlıq edib.

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskov Rusiyanın qanun layihəsi ilə heç bir əlaqəsinin olmadığını və bunun ABŞ-ın Xarici Agentliklərin Qeydiyyatı Aktına daha çox bənzədiyini bildirib. O, həmçinin əlavə edib ki, Rusiya vəziyyəti izləyir və onun sərhədi yaxınlığında vəziyyətin dinc qalmasında maraqlıdır.

Rusiya İqtisadi İnkişaf Nazirliyi Rusiya vətəndaşlarına Gürcüstana səfərdən çəkinməyi tövsiyə edib.

Marqarita Simonyan deyib ki, əgər Gürcüstan Rusiyaya qarşı ikinci cəbhə açsa, Rusiya dərhal Tbilisini bombalayacaq.

Abxaziyanın xarici işlər naziri İnal Ardzinba bəyan edib ki, Birləşmiş Ştatlar regionda sabitliyi pozmaq və Cənubi Qafqazda Rusiya–Ukrayna müharibəsinin ikinci cəbhəsinə başlamaq üçün Gürcüstanda çevriliş etməyə çalışır.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski gürcü xalqını təbrik edib və baş verən etirazları demokratiya qələbəsinin əlaməti kimi qiymətləndirib. Eləcə də martın 7-də etirazlar başlayanda, Ukrayna xalqının Gürcüstanın uğur qazanacağına ümid bəslədiyi barədə bəyanat verib.

• — Gürcüstan QHT rəhbərlərinin fikirləri, Qafqaz jurnalı, 10 mart 2023-cü il.