Karl Linneys tərəfindən müəyyən edilmiş elmi təsnifat istənilən insan irqi təsnifat sxemi üçün zəruri idi. XIX əsrdə birxətli təkamül və ya klassik sosial təkamül, Qərbi Avropa mədəniyyətinin insan sosial-mədəni təkamülünün zirvəsi olduğunu irəli sürən rəqabət aparan sosioloji və antropoloji nəzəriyyələrin qarışığı idi. “Xristian İncilləri” köləliyi sanksiya etmək üçün şərh olunurdu və 1820-ci ildən 1850-ci ilə qədər ABŞ-ın cənubundakı antebellumda, keşiş Riçard Furman və Tomas R. Kobb kimi yazıçılar tərəfindən zəncilərin aşağı səviyyədə yaradıldığı fikrini həyata keçirmək üçün istifadə olunurdu.

Digər poligenist təkamülçü Karl Foqt (1817-1895) zənci irqinin meymunla əlaqəli olduğuna inanırdı. O, həmişə ağ irqin zəncilər üçün ayrı bir növ olduğunu yazırdı. "İnsan Mühazirələri"nin VII fəslində (1864) o, zənciləri "iki ifrat insan tipi" kimi təsvir etdiyi ağ irqlə müqayisə etmişdir. Onlar arasındakı fərqin iki meymun növü arasındakı fərqdən daha böyük olduğunu iddia etmişdir və bu, zəncilərin ağlardan ayrı bir növ olduğunu sübut edirdi

Çarlz Darvinin irqlə bağlı fikirləri hər zaman çoxlu sayda müzakirə və mübahisə mövzusuna çevrilmişdir. Cekson və Veydmanın fikrincə, XIX əsrdə irqlə bağlı mübahisələrdə Darvin mötədil idi. "O, təsdiqlənmiş irqçi deyildi - məsələn, qatı abolisionist idi” - lakin o, iyerarxiyada sıralana bilən fərqli irqlərin olduğunu düşünürdü.

Darvinin 1859-cu il tarixli ən nüfuzlu kitabı olan "Növlərin mənşəyi haqqında" kitabında insanın mənşəyi müzakirə olunmayıb. Təbii seçmə vasitələri və ya həyat mübarizəsində üstünlük verilən irqlərin qorunub saxlanması ilə əlavə edilən başlıq səhifəsində- genişləndirilmiş ifadə, "bir neçə irq üçün" kimi "çeşidlər" üçün alternativ olaraq bioloji irqlərin ümumi terminologiyasından istifadə etmişdir. Darvin "İnsanın törəməsi və cinsi əlaqədə seçmə" (1871) əsərində "insan irqlərinin ayrı-ayrı növlər kimi sıralanmasının lehinə və əleyhinə olan arqumentlər" məsələsini araşdırdı və irqi fərqlərin olmadığını bildirdi.

Cozef Denikerin irqçilik nəzəriyyəsinə verdiyi töhfə amerikalı yevgenist Madison Qrantın (1865-1937) dünya sivilizasiyasının ağ irqi mühərriki kimi təqdim etdiyi ümumi, irqi birlik təsviri olan La Race nordique (Şimali irqi) idi. Əslində Riplinin üç irqli Avropa əhalisi modelini mənimsəmiş, lakin Teuton irqinin adını bəyənməmişdir. O, 1910-cu və 1920-ci illərdə məşhur olan irqi təsnifat nəzəriyyəsinə əsaslanaraq, la irqi nordique-ni 'Şimali irqinə', uydurulmuş irqi iyerarxiyanın zirvəsinə çevirmişdir.

Dövlət İrqi Biologiya İnstitutu (İsveç: Statens Institut för Rasbiologi) və onun İsveçdəki direktoru Herman Lundborq irqçi tədqiqatlarda fəallığını həmişə göstərirdi. Bundan əlavə, Ural-Altay dilləri ilə bağlı erkən tədqiqatların çoxu İsveçin şərqindəki Avropa xalqlarının asiyalı və beləliklə də aşağı irqdən ibarət olması fikrini əsaslandırmaq cəhdləri ilə rənglənmişdir ki, bu da müstəmləkəçilik, yevgenika və irq gigiyenasına haqq qazandırırdı. Amerikalı yevgenist, hüquqşünas və həvəskar antropoloq Madison Qrant tərəfindən “Böyük Yarış” (Yaxud Avropa Tarixinin İrqi Əsasları) kitabı 1916-cı ildə nəşr edilmişdir. Kitabın təsirli olmasına baxmayaraq, ilk dəfə nəşr olunduğu zaman diqqətdən kənarda qaldı və bir neçə dəfə yenidən baxıldı. Buna baxmayaraq, kitab elmi irqçilik kimi tanınan şeyə haqq qazandırmaq üçün məhdud immiqrasiyanı müdafiə edən insanlar tərəfindən istifadə edilmişdir.

Elmi irqçilik XX əsrin əvvəllərində daha da inkişaf etdi və tezliklə kəşfiyyat testləri irqi müqayisələr üçün yeni bir mənbə oldu. İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəl (1939-45) elmi irqçilik antropologiya üçün ümumi olaraq qalırdı və Avropa və ABŞ-da yevgenika proqramları, məcburi sterilizasiya, anti-missegenasiya qanunları və immiqrasiya məhdudiyyətləri üçün əsaslandırma kimi istifadə edilirdi. Nasist Almaniyasının müharibə cinayətləri və insanlığa qarşı cinayətləri (1933-45) akademiyada elmi irqçiliyi gözdən salsa da lakin buna əsaslanan irqçi qanunvericilik bəzi ölkələrdə 1960-cı illərin sonlarına qədər qalmışdır.

1920-ci illərin əvvəlində elm adamları ağların qaradərililərdən üstün olması ilə razılaşdılar, lakin ağların xeyrinə sosial siyasəti dəstəkləmək üçün bunu sübut etmək üçün bir yola ehtiyacları var idi. Onlar bunu ölçməyin ən yaxşı yolunun kəşfiyyatı sınaqdan keçirmək olduğunu düşünürdülər. Testləri ağdərililərə lütf göstərmək üçün şərh etməklə, bu test edənlərin tədqiqat nəticələri bütün azlıq qruplarını çox mənfi şəkildə təsvir etmişdir. 1908-ci ildə Henri Qodard Binet zəka testini fransız dilindən tərcümə etdi və 1912-ci ildə Ellis adasına gələn immiqrantlara test tətbiq etməyə başladı. Bəziləri iddia edirlər ki, Qoddard immiqrantlar üzərində apardığı araşdırmada belə nəticəyə gəlib ki, rusların 87%-i, yəhudilərin 83%-i, macarların 80%-i və italyanların 79%-i zəif təfəkkürlüdür və 12 yaşından kiçik əqli yaşda idi. Bəziləri isə bu məlumatın millət vəkilləri tərəfindən “dəlil” kimi qəbul edildiyini və bu səbəbdən də illər boyu sosial siyasətə təsir etdiyini iddia edirdilər. Bernard Davis, məqaləsinin ilk cümləsində tədqiqat subyektlərinin qruplarının tipik üzvləri olmadığını, lakin şübhəli subnormal intellektə görə seçildiyini yazmışdır. Davis daha sonra qeyd etdi ki, Goddard test subyektlərinin aşağı IQ-nun genetik faktorlardan daha çox ətraf mühitə bağlı olduğunu müdafiə etdi və Goddard belə nəticəyə gəldi: “Biz onların uşaqlarının orta zəkaya sahib olacağına və düzgün tərbiyə olunarsa, intellektə sahib olacağına əmin ola bilərik". 1996-cı ildə Amerika Psixoloji Assosiasiyasının Elmi Məsələlər Şurası IQ testlərinin heç bir etnik/irqi qrupa qarşı ayrı-seçkilik olmadığını bildirdi.

XX əsrdə qeyri-ixtiyari sterilizasiya proqramlarını əsaslandırmaq üçün "aşağı" hesab edilən qrupların fiziki və əqli qeyri-kafiliyini sübut etməyə çalışan elmi irqçilik anlayışlarına istinad edilirdi. Harri H. Laflin kimi yevgeniklər tərəfindən irəli sürülən bu cür proqramlar ABŞ Ali Məhkəməsi tərəfindən Buk Bellə qarşı (1927) işində konstitusiyaya uyğun olaraq təsdiq edildi. Ümumilikdə, 60.000 ilə 90.000 arasında amerikalı məcburi sterilizasiyaya məruz qalmışdır.

Elmi irqçilik, həmçinin 1921-ci il Fövqəladə Kvota Aktı və 1924-cü il İmmiqrasiya Aktı (Conson-Reed Aktı) üçün əsaslandırma kimi istifadə edildi, bu da italyan amerikalılarının ABŞ-a immiqrasiyasını və digər Cənubi Avropa və Şərqi Avropa ölkələrindən immiqrasiyanı məhdudlaşdıran irqi kvotalar tətbiq etdi. “Arzuolunmaz” immiqrantların qarşısını almağa çalışan bu kvotaların tərəfdarları, elmi irqçiliyə istinad etməklə məhdudiyyətləri əsaslandırdılar.

Lothrop Stoddard immiqrasiya təhlükəsi kimi gördüyü şeylər haqqında çoxlu irqçi kitablar nəşr etdirdi, onun ən məşhur kitabı isə 1920-ci ildə “Ağ Dünya Üstünlüyünə Qarşı Rənglərin Yüksələn gelgiti” idi.

Nüfuzlu nəşr hesab olunan 1930-1961-ci illərdə Amerika Fiziki Antropoloqlar Assosiasiyasının prezidenti Carleton S. Coon tərəfindən yazılan "The Races of Europe" (1939) idi. Coon müasir insanların çox regionlu mənşəyinin tərəfdarı idi. O, Homo sapiensi beş əsas irqə ayırdı: Qafqazoid, Monqoloid (yerli Amerikalılar da daxil olmaqla), Avstraloid, Konqoid və Kapoid.

Coonun düşüncə məktəbi İkinci Dünya Müharibəsindən sonra əsas antropologiyada artan müxalifətin obyekti oldu. Eşli Montaqu, xüsusən də özünün “İnsanın Ən Təhlükəli Mifi: İrqin Yanlışlığı” əsərində Coonu qınamaqda xüsusilə aktivlik nümayiş etdirirdi. 1960-cı illərdə Coonun yanaşması əsas antropologiyada köhnə versiyaya çevrilsə də lakin onun sistemi 1970-ci illərdə olduğu kimi tələbəsi Con Lawrence Angel tərəfindən nəşrlərdə görünməyə davam etmişdir.

Amerika İnsan Genetikası Cəmiyyətinin (ASHG) 2018-ci il bəyanatında “genetik müxtəlifliyin dəyərini rədd edən və ağdərililərin üstünlüyünə dair saxta iddiaları gücləndirmək üçün gözdən salınmış və ya təhrif olunmuş genetik anlayışlardan istifadə edən qrupların dirçəlişindən” həyəcan ifadə edilir. ASHG bunu "irqçi ideologiyaları qidalandırmaq üçün genetikanın sui-istifadəsi" kimi qınamış və ağ üstünlükçü iddiaların əsaslandığı bir sıra faktiki səhvləri vurğulamışdır. Bəyanat təsdiq edir ki, genetika “insanların bioloji cəhətdən fərqli alt kateqoriyalara bölünə bilməyəcəyini nümayiş etdirir” və “irqi təmizlik” anlayışını elmi baxımdan mənasız olduğunu ifşa edir”.

1954-cü ilǝ qǝdǝr, Plessi Fergusona qarşı ABŞ-da irqi seqreqasiyanın müdafiǝsindǝn 58 il sonra, vǝ onun sosioloji praktikası haqqında Amerikanın mǝşhur vǝ elmi fikirlǝri inkişaf edirdi. 1960-cı ildǝ "Mankind Quarterly" jurnalı tǝsis edilmişdir, bu jurnal adǝtǝn elmi irqçilik vǝ ağ üstünlüyünün mǝkanı vǝ qanuni elmi mǝqsǝdi olmayan kimi tǝsvir edilir. Jurnal 1960-cı ildǝ, qismǝn Amerika dövlǝt mǝktǝb sistemini ayıran Ali Mǝhkǝmǝnin Broun Tǝhsil Şurasına qarşı qǝrarına cavab olaraq tǝsis edilmişdir.

1966-cı ilin aprelindǝ Aleks Heyli Playboy jurnalına Amerika Nasist Partiyasının qurucusu Corc Linkoln Rokvellǝ müsahibǝ verdi. Rokvell 1916- cı ildǝ Q.O.Ferqyusonun qaradǝrili tǝlǝbǝlǝrin intellektual performansının ağdǝrili tǝlǝbǝlǝrin ǝcdad faizi ilǝ ǝlaqǝli olduğunu göstǝrǝn uzun bir araşdırmaya istinad edǝrǝk, qaradǝrililǝrin ağdǝrililǝrdǝn daha aşağı olduğuna inamını ǝsaslandırdı vǝ dedi: Daha sonra Playboy müsahibǝni redaksiya qeydi ilǝ dǝrc edǝrǝk, tǝdqiqatın "İrqçilik üçün diskreditasiya edlmiş ... yalançı elmi ǝsaslandırma" olduğunu iddia etdi.

YUNESKO kimi beynǝlxalq qurumlar irqlǝ bağlı elmi biliklǝrin vǝziyyǝtini ümumilǝşdirǝcǝk qǝtnamǝ layihǝlǝri hazırlamağa cǝhd etdilǝr vǝ irqi münaqişǝlǝrin hǝlli üçün çağırışlar etdilǝr. YUNESKO 1950-ci ildǝ yazdığı "İrq mǝsǝlǝsi"ndǝ irq kateqoriyalarının bioloji ǝsası ideyasını rǝdd etmǝdi, ǝksinǝ irqi belǝ tǝyin etdi: "Buna görǝ dǝ irq bioloji nöqteyi-nǝzǝrdǝn irqdǝn biri kimi müǝyyǝn edilǝ bilǝr. Geniş mǝnada Qafqaz, Monqoloid, Neqroid irqlǝri olaraq tǝyin edilǝn Homo sapiens növünü tǝşkil edǝn bir qrup populyasiyalar hesab edilir. İndi ümumiyyǝtlǝ qǝbul edilir ki, zǝka testlǝri özlüyündǝ bizǝ fitri qabiliyyǝtǝ görǝ olanları tǝhlükǝsiz şǝkildǝ ayırmağa imkan vermir. Elmi irqçiliyin İkinci Dünya Müharibǝsindǝn sonra elmi ictimaiyyǝt tǝrǝfindǝn böyük ölçüdǝ rǝdd edilmǝsinǝ baxmayaraq, bǝzi tǝdqiqatçılar son bir neçǝ onillikdǝ irqi üstünlük nǝzǝriyyǝlǝrini irǝli sürmǝyǝ davam etmişlǝr. Bu müǝlliflǝrin özlǝri dǝ öz işlǝrini elmi hesab etmǝklǝ yanaşı, irqçilik termini ilǝ mübahisǝ edǝ, “İrq realizmi” vǝ ya “İrqçilik” kimi terminlǝrǝ üstünlük verǝ bilǝrlǝr. 2018-ci ildǝ britaniyalı elmi jurnalist vǝ yazıçı Angela Saini bu fikirlǝrin ǝsas cǝrǝyana qayıtmasından ciddi narahatlığını ifadǝ etdi. Saini bu fikrini 2019-cu ildǝ nǝşr olunan Superior: The Return of Race Science kitabında da yazmışdır. İkinci Dünya Müharibǝsindǝn sonrakı belǝ elmi irqçilik tǝdqiqatçılarından biri dǝ Artur Jensendir. Onun ǝn görkǝmli işi “G Faktoru: Zehni Qabiliyyǝt Elmi” dir ki, o, qaradǝrililǝrin ağdǝrililǝrdǝn daha az intellektli olması nǝzǝriyyǝsini dǝstǝklǝyir. Jensen irqǝ ǝsaslanan tǝhsildǝ diferensiallaşmanın tǝrǝfdarıdır vǝ bildirir ki, pedaqoqlar “[şagirdlǝrin] tǝbiǝtinin bütün faktlarını tam nǝzǝrǝ almalıdırlar.” Jensenǝ verilǝn cavablar onun ǝtraf mühit faktorlarına ǝhǝmiyyǝt vermǝmǝsini tǝnqid edirdi.

Psixoloq Sandra Skarr Jensenin işini "öz çatışmazlıqları üzündǝn uğursuzluğa mǝhkum olan qaradǝrililǝrin şǝkillǝrini canlandırmaq" kimi tǝsvir edir. Pioner Fondunun (İrq, Tǝkamül vǝ Davranış) prezidenti vǝ Jensenin "G Faktoru"nun müdafiǝçisi C. Filipp Rushtonun da elmi irqçiliyi davam etdirǝn çoxsaylı nǝşrlǝri var. Rushton iddia edir ki, "beyin ölçüsündǝ irq fǝrqlǝri onların çoxşaxǝli hǝyat tarixçǝsi nǝticǝlǝrinin ǝsasını tǝşkil edir." Raştonun nǝzǝriyyǝlǝri Glayde Whitney kimi digǝr elmi irqçilǝr tǝrǝfindǝn müdafiǝ olunur. Whtney, Afrika mǝnşǝli insanlar arasında daha yüksǝk cinayǝt nisbǝtlǝrinin qismǝn genetikaya aid edilǝ bilǝcǝyini göstǝrǝn ǝsǝrlǝr nǝşr etdi. Whitney müxtǝlif bölgǝlǝrdǝ Afrika ǝsilli insanlar arasında daha yüksǝk cinayǝt nisbǝtlǝrini göstǝrǝn mǝlumatlardan bu nǝticǝyǝ gǝlmişdir. Digǝr tǝdqiqatçılar qeyd edirlǝr ki, genetik cinayǝt-irq ǝlaqǝsinin tǝrǝfdarları qarışıq sosial vǝ iqtisadi dǝyişǝnlǝrǝ mǝhǝl qoymasa da korrelyasiyadan nǝticǝ çıxarırlar.

Psixoloq Riçard Linn elmi irqçilik nǝzǝriyyǝlǝrini dǝstǝklǝyǝn çoxsaylı mǝqalǝlǝr vǝ kitab nǝşr etdirmişdir. IQ vǝ Millǝtlǝrin Sǝrvǝtindǝ Lynn iddia edir ki, milli ÜDM ǝsasǝn milli orta IQ ilǝ müǝyyǝn edilir. O, bu nǝticǝni orta IQ vǝ ÜDM arasındakı ǝlaqǝdǝn çıxarır vǝ Afrika ölkǝlǝrindǝ aşağı intellektin onların aşağı sǝviyyǝli böyümǝsinin sǝbǝbi olduğunu müdafiǝ edir. Lynn nǝzǝriyyǝsi korrelyasiya statistikası arasında sǝbǝb-nǝticǝ ǝlaqǝsini tǝyin etdiyi üçün tǝnqid edilmişdir. Lin 2002-ci ildǝ yazdığı "Afrikalı Amerikalılarda Dǝrinin Rǝngi vǝ Zǝka" adlı mǝqalǝsindǝ elmi irqçiliyi birbaşa dǝstǝklǝyir vǝ burada "afroamerikalıların zǝka sǝviyyǝsi ǝhǝmiyyǝtli dǝrǝcǝdǝ Qafqaz genlǝrinin nisbǝti ilǝ müǝyyǝn edilir" tǝklifini irǝli sürmüşdür. Elmi irqçiliyin digǝr görkǝmli müasir tǝrǝfdarları arasında Çarlz Mörrey, Riçard Herrnstein vǝ Nikolas Ueyd yer alır. Ueydin kitabı elmi ictimaiyyǝtin güclü reaksiyası ilǝ üzlǝşdi, 142 genetik vǝ bioloq Ueydin işini “İnsan cǝmiyyǝtlǝri arasındakı fǝrqlǝrǝ dair arqumentlǝri dǝstǝklǝmǝk üçün sahǝmizdǝn aparılan tǝdqiqatların mǝnimsǝnilmǝsi” kimi tǝsvir edǝn mǝktubu imzaladı.

17 iyun 2020-ci ildǝ Elsevier jurnalı C. Filipp Raşton vǝ Donald Templerin Elsevier jurnalında 2012-ci ildǝ dǝrc etdiklǝri “Şǝxsiyyǝt vǝ Fǝrdi Fǝrqlǝr “ mǝqalǝsini geri götürdüyünü elan etdi. Mǝqalǝdǝ dǝrinin rǝnginin insanlarda aqressivlik vǝ cinsǝllik ilǝ ǝlaqǝli olduğuna dair elmi dǝlillǝr olduğu yalandan iddia edilirdi. Alman Zoologiya Cǝmiyyǝti tǝrǝfindǝn nǝşr olunan Yena Bǝyannamǝsi insan irqlǝri ideyasını rǝdd edir vǝ XX ǝsr alimlǝrinin irqi nǝzǝriyyǝlǝrindǝn uzaqlaşır. Bu, insan populyasiyaları arasında genetik dǝyişkǝnliyin onların daxilindǝkindǝn daha kiçik olduğunu ifadǝ edǝrǝk, "irqlǝr" bioloji anlayışının etibarsız olduğunu nümayiş etdirmişdir. Bǝyanatda adi irqi tǝsnifatlara uyğun gǝlǝn xüsusi genlǝrin vǝ ya genetik markerlǝrin olmadığı vurğulanır. Bu, hǝm dǝ onu göstǝrir ki, “irqlǝr” ideyası hǝr hansı bir elmi fakta deyil, irqçiliyǝ ǝsaslanır. Klarans Gravli yazır ki, diabet, insult, xǝrçǝng vǝ aşağı doğum çǝkisi kimi tibbi vǝziyyǝtlǝrin tezliyindǝki uyğunsuzluqlara cǝmiyyǝtin gözü ilǝ baxmaq lazımdır. O, bu fǝrqlǝrin sǝbǝbi irqlǝr arasında genetik fǝrqlǝrin deyil, sosial bǝrabǝrsizliklǝrin olduğunu müdafiǝ edir. O yazır ki, müxtǝlif ǝhali qrupları arasında genetik fǝrqlǝr irqǝ deyil, iqlim vǝ coğrafiyaya ǝsaslanır vǝ irqi bǝrabǝrsizliklǝrin düzgün olmayan bioloji izahatlarını fǝrqli tibbi nǝticǝlǝrǝ gǝtirib çıxaran sosial şǝraitin tǝhlili ilǝ ǝvǝz etmǝyǝ çağırır. Conatan Marks “Is Science Racist” (İrqçi Elmdir) adlı kitabında eyni şǝkildǝ irqlǝrin biologiya sahǝsindǝ tǝbii bir kateqoriyaya malik olmamasına baxmayaraq, mövcud olduğunu iddia edir. "Bir damcı qayda" kimi mǝdǝni qaydalar, növlǝrimizdǝki tǝbii nümunǝlǝrǝ zidd olsa belǝ, irq kateqoriyalarını yaratmaq üçün hazırlanmalıdır. Marksın yazdığına görǝ, elmi irqçi edǝn elm adamları tǝrǝfindǝn tǝbliğ edilǝn irqçi fikirlǝrdir. Amerika İnsan Genetikası Cǝmiyyǝtinin (ASHG) 2018-ci il bǝyanatında “genetik müxtǝlifliyin dǝyǝrini rǝdd edǝn vǝ ağdǝrililǝrin üstünlüyünǝ dair saxta iddiaları dǝstǝklǝmǝk üçün gözdǝn salınmış vǝ ya tǝhrif olunmuş genetik anlayışlardan istifadǝ edǝn qrupların dirçǝlişi” ilǝ bağlı hǝyǝcan ifadǝ edilir. ASHG bunu "irqçi ideologiyaları qidalandırmaq üçün genetikanın sui-istifadǝsi" kimi qınamış vǝ ağ üstünlükçü iddiaların ǝsaslandığı bir sıra faktiki sǝhvlǝri vurğulamışdır. Bǝyanat tǝsdiq edir ki, genetika “insanların bioloji cǝhǝtdǝn fǝrqli alt kateqoriyalara bölünǝ bilmǝyǝcǝyini nümayiş etdirir” vǝ “irqi tǝmizlik” anlayışını elmi baxımdan mǝnasız olduğunu ifşa edir”

1. Garros, Joel Z. . McGill Journal of Medicine. 9 (1). 9 January 2006: 54–60. PMC . PMID .
2. Norton, Heather L.; Quillen, Ellen E.; Bigham, Abigail W.; Pearson, Laurel N.; Dunsworth, Holly. "Human races are not like dog breeds: refuting a racist analogy". Evolution: Education and Outreach. 12 (1). 9 July 2019: 17. doi:. ISSN .