Dövlət terrorizmi
- Dövlət terrorizmi bir dövlət tərəfindən düşünülmüş və məqsədyönlü şəkildə digər dövlətin ərazisində həyata keçirilən zorakılıq metodudur. Əsas məqsəd reallıqda təsir göstərə bilmədiyi və ya geosiyasi, siyasi, iqtisadi, ideoloji maraqlar naminə həmin dövləti öz təsiri altına salmaq və ya ümumilikdə məhv etməkdir. Ümumiyyətlə, dövlət terrorizmi siyasi dövlətlər tərəfindən strategiya formasında işlənib hazırlanır və həyata keçirilir. Ermənistan Respublikası 1988-ci ildən başlayaraq Azərbaycana qarşı dövlət terrorizmi siyasəti həyata keçirir.
- Dövlət terrorizmi həmçinin dövlətin mülki şəxslərə qarşı zorakılığını ifadə etmək üçün istifadə edilən bir termindir. Dövlət terroru aktları dedikdə, adətən güc strukturlarının (polis və digər hüquq-mühafizə orqanları) əməkdaşları tərəfindən vətəndaşların qanunsuz saxlanılması, öldürülməsi, oğurlanması, işgəncə verilməsi, məhkəməsiz və istintaqsız edam edilməsi başa düşülür.
- Dövlətin xüsusi orqanlarının əməkdaşları tərəfindən törədilən terror aktlarına da dövlət terrorizmi deyilir.
- Dövlət tərəfindən dəstəklənən terrorizmdə — dövlətin özü terrorda iştirak etmədiyi halda, terror qruplarını maliyyələşdirir və dəstəkləyir.
Terrorla bağlı Cenevrə bəyannaməsi
1987-ci il terrorizm məsələsi ilə bağlı Cenevrə Konfransı («The Geneva Declaration on Terrorism») bəyannamə qəbul etdi və bu bəyannamədə aşağıdakı hallar dövlət terrorizmi kimi müəyyən edilir.
- Polis dövlətinin vətəndaşlara qarşı yönəlmiş praktikası: müşahidə, toplantıları dağıtmaq, xəbərlərə (media) nəzarət etmək, döyülmələr, işgəncələr, saxta həbslər, kütləvi həbslər, saxta ittihamlar, saxta məhkəmələr, qətllər.
- Kütləvi qırğın silahlarının bir dövlət tərəfindən digər dövlətlərin ərazisinə, onların ərazi sularına və ya beynəlxalq sulara çatdırılması.
- Başqa dövlətin sərhədləri yaxınlığında keçirilən, onun müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə təhlükə yaradan hərbi manevrlər və təlimlər.
- Başqa dövlətdə yaşayan mülki əhali üçün təhlükə yaradacağı təqdirdə dövlətin silahlı qüvvələrinin hədəfə hücumu.
- Başqa bir dövlətin suverenliyini məhv etmək üçün muzdlu silahlı dəstələrinin yaradılması və dəstəklənməsi.
- Digər dövlətlərin dövlət xadimlərinə qarşı sui-qəsdlər və sui-qəsd cəhdləri və ya hərbi zərbə, xüsusi əməliyyatlar və ya muzdlu agentlər vasitəsi ilə həyata keçirilməsindən asılı olmayaraq dövlətin istiqamətləndirdiyi milli-azadlıq hərəkatı.
- Kəşfiyyat və ya digər dövlət qüvvələrinin başqa dövlətin, milli azadlıq hərəkatının və ya beynəlxalq sülh hərəkatının sabitliyini pozmağa və ya tabe etməyə yönəlmiş gizli əməliyyatları.
- Digər dövlətlərin sabitliyini pozmağa yönəlmiş dezinformasiya kampaniyaları.
- Regional müharibələrin davam etdirilməsini dəstəkləyən və münaqişələrin siyasi həllini gecikdirən silah satışı.
- Terrorizmə qarşı mübarizə bəhanəsi ilə vətəndaş hüquq və azadlıqlarının, konstitusiya müddəalarının və qanunların ləğvi.
- Soyqırım və ekosid ehtimalını artıran, yoxsulları davamlı yoxsulluğa, bütün bəşəriyyəti isə daimi qorxuya məhkum edən nüvə və kosmik silahların inkişafı, sınaqdan keçirilməsi və yerləşdirilməsi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Qəbndərova Elnarə Şahin qızı. (PDF) (azər.). QANUN 01 (267), 2017. 11.11.2021 tarixində (PDF).
- 2014-08-27 at the Wayback Machine // UN General Assembly Doc. A/42/307, 29 May 1987, Annex (ing.)