Baharlı və ya Baranlı sülaləsi — Oğuz Yabqu Dövlətini, Qaraqoyunlular dövlətini, Qütbşahları və Aud nəvvablığını idarə etmiş türk sülaləsi.
Baranlı sülaləsi | |
---|---|
Banisi | Bayram xoca |
Sonuncu hökmdar | |
Əsası qoyulub | 1351 |
Soyun kəsilməsi | Davam edir |
Milliyyət | türk, daha sonralar hindistanlı |
Titullar | |
Bəy, Sultan, Mirzə | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Sülalənin yaranması
Sülalənin banisi Tural bəy sayılır.1202-ci ildə Mərkəzi Asiyadan Diyarbəkir ətrafına köçmüşdü. Onun nəvəsi Bayram xoca idi. Cəlairilər dövründə Ərciş hakimi olmuşdu.Bayram xocadan sonra hakimiyyətə qardaşı oğlu Qara Məhəmməd gəlmişdir.
Əsas sülalə üzvləri
Qaraqoyunlu bəyləri
Qara Mənsur
- Bayram xoca (1351–1380)
- Qara Dursun (Bayram xocanın qardaşı)
-
Qara Məhəmməd (1380–1389)
- Bayram (ö. 1389)
- Misr xacə
-
Qara Yusif (d.1355–ö.1420)
- Pirbudaq (1410–1413)
-
Şahməhəmməd
- Şah Əli
-
Qara İsgəndər (1421–1429/1431–1435)
- Əlvənd - Həmədan hakimi
- Yar Əli
- Məlik Qasim
- Həsən bəy
- Şah Qubad
-
İspənd (Bağdad hakimi – 1432–1445)
- Fulad Mirzə (Bağdad hakimi – 1445–1446)
-
Cahan şah
- Pirbudaq - Əmisi Pirbudaqla qarışdırmamalıdır. İsfahan hakimi idi.
-
Həsənəli
- Sultanəli
- Qasımbəy
- Mirzə Məhəmməd - Pirbudağı edam etmiş, özü də Uzun Həsən tərəfindən edam olunmuşdur. qızı Paşabəyim ilə evlənmişdir.
- Mirzə İbrahim
- Mirzə Yusif (1468–1469) - Uzun Həsən tərəfindən kor edilmişdir. Həsənəlinin ölümündən sonra tərəfindən müvəqqəti hökmdar elan edilmiş, lakin Uğurlu Məhəmməd tərəfindən 22 oktyabr 1469-cu ildə edam edilmişdir.
- Əbu Səid (1429–1431)
-
Qara Məhəmməd (1380–1389)
Oğuz yabquluğu
Şah Məlik - Əbül-Fəvaris Şahməlik Barani 1041-1042-ci illərdə Xarəzm hökmdarı olmuşdur.
Qütbşahlar qolu
-
Əlvənd – Həmədan hakimi
- Pirqulu bəy – Mirzə Yusif ibn Cahanşahın qızı Xədicə bəyimlə evlənmişdi
- Allahqulu bəy
- Üveysqulu bəy - Məlik Salehin qızı Məryəm xatun ilə evlənmişdi
-
Qütbşah Sultanqulu bəy (d. 1456–ö. 2 sentyabr 1543)
- Xütbəddin
-
Qütbşah Cəmşidqulu (1543–1550)
- Qütbşah Sübhanqulu (d.1543–ö.1550)
-
Qütbşah İbrahim (1550–1580)
- Əbdülqadir
- Hüseynqulu (d. 1560)
-
Qütbşah Məhəmmədqulu (1580–1611)
- Həyatbəxş bəyim
- Mirzə Məhəmməd Amin
-
Qütbşah Sultan Məhəmməd (1611–1626) - Həyatbəxş bəyimlə evlənmişdi
-
Qütbşah Abdullah (1626–1672)
- Bir qız - Qütbşah Əbülhəsən bəy Tana (1672–1687, ö. 1699) ilə evləndi.
- Padişah bibi - Övrəngzebin oğlu Məhəmməd Sultanla evləndi.
-
Qütbşah Abdullah (1626–1672)
-
Qütbşah Sultan Məhəmməd (1611–1626) - Həyatbəxş bəyimlə evlənmişdi
-
Qütbşah Sultanqulu bəy (d. 1456–ö. 2 sentyabr 1543)
- Pirqulu bəy – Mirzə Yusif ibn Cahanşahın qızı Xədicə bəyimlə evlənmişdi
Aud qolu
-
Cahan şah
- Pirbudaq - Əmisi Pirbudaqla qarışdırmamalıdır. İsfahan hakimi idi.
- Həsən Əli Mirzə
- Mansur Mirzə
- Məhəmməd Qulu bəy
- Mansur Mirzə
- Həsən Əli Mirzə
- Pirbudaq - Əmisi Pirbudaqla qarışdırmamalıdır. İsfahan hakimi idi.
Məhəmməd Qulu bəy Aud sübəhdarı təyin olunmuşdu. Onun iki oğlu var idi:
- Mirzə Məhəmməd Şəfi xan
- Mirzə Cəfər xan
Mirzə Cəfər xan Aud nəvvabının qızı ilə evlənmişdi və ondan da iki oğlu vardı: Məhəmməd Möhsün xan və Mirzə Məhəmməd Muqim. Mirzə Məhəmməd Muqim daha sonra ilk Aud nəvvabı Bürhanülmülk Səadətəli xan 1739-cu ildə vəfat edəndə yerinə gələcək bacısı-oğlu və eyni zamanda kürəkəni olacaq Mirzə Məhəmməd xan Səfdər Cəng idi.
Hökmdarlar
Qaraqoyunlu sultanları
Şəkil | Adı | Hakimiyyəti | Qeydlər |
---|---|---|---|
Pirbudaq | 1410-1413 | Nominal hökmdar idi | |
Qara Yusif | 1413-1420 | ||
Qara İsgəndər | 1421-1429
1431-1435 |
||
Əbu Səid | 1429-1431 | ||
Cahanşah | 1436-1467 | ||
Həsənəli | 1467-1468 | ||
II Yusif | 1468-1469 | Uzun Həsən tərəfindən kor edilmişdir. Həsənəlinin ölümündən sonra tərəfindən müvəqqəti hökmdar elan edilmiş, lakin Uğurlu Məhəmməd tərəfindən 22 oktyabr 1469-cu ildə edam edilmişdir. |
Qütbşahlar
Portret | Adı | Hakimiyyəti | Qeyd |
---|---|---|---|
Qütbşah Sultanqulu | 1512-1543 | Qara Yusifin oğlu Qara İsgəndərin oğlu Əlvənd mirzənin oğlu Pirqulu mirzənin oğlu Üveysqulu mirzənin oğlu. Anası Həmədanlı Məlik Salehin qızı Məryəm xatun idi. Bundan əlavə Pirqulu mirzənin həyat yoldaşı Xədicə bəyim də Cahanşahın nəvəsi idi. | |
Qütbşah Cəmşidqulu | 1543-1550 | ||
Qütbşah Sübhanqulu | 1550 | ||
Qütbşah İbrahimqulu | 1550-1580 | ||
Qütbşah Məhəmmədqulu | 1580-1611 | ||
Qütbşah Sultan Məhəmməd | 1611-1626 | ||
Qütbşah Abdullah | 1626-1672 | ||
Qütbşah Əbül Həsən Tana | 1672-1686 |
Aud nəvvabları
Portret | Tacgüzarlıq adı | Şəxsi adı | Doğulduğu il | Hakimiyyəti | Öldüyü il |
---|---|---|---|---|---|
Əbulmənsur Mirzə Məhəmməd xan Səfdər cəng ابو المنصور خان صفدرجنگ |
Məhəmməd Müqim ibn Cəfər ibn Məhəmmədqulu ibn Mansur ibn Həsənəli ibn Pirbudaq ibn Cahanşah | 1708 | 1737–1753 | 1754 | |
Şücaüddövlə شجاع الدولہ |
Şücaüddövlə Heydər xan | 1732 | 1753–1775 | 1775 | |
Asəfəddövlə آصف الدولہ |
Məhəmməd Yahyaəli xan | 1748 | 1775–1797 | 1797 | |
Asəfcah mirzə |
Vəzirəli xan وزیر علی خان |
1780 | 1797–1798 | 1817 | |
Yamin əd-Daula |
II Səadətəli xan سعادت علی خان |
1752 | 1798–1814 | 1814 | |
Rafaat əd-Daula Padşah-i-Aud |
غازی الدیں حیدر |
1769 | 1814–1827 | 1827 | |
Nəsrəddin Heydər Şah Cahan ناصر الدیں حیدر شاہ جہاں |
1827 | 1827–1837 | 1837 | ||
Əbül Fateh Moin əd-Din |
محمّد علی شاہ |
1777 | 1837–1842 | 1842 | |
Nəcməddövlə Əbül Müzəffər Müsləhəddin |
Əmcədəli şah امجد علی شاہ |
1801 | 1842–1847 | 1847 | |
Əbül Mansur Mirzə |
واجد علی شاہ |
1822 | 1847–1856 | 1887 | |
Həzrət Mahal Bəyim بیگم حضرت محل |
' | 1879 | |||
برجیس قدر |
Ramazan Əli رمضان علی |
1845–1893 | 1893 |
Hazırda
Aud nəvvabları Qaraqoyunluların davam edən yeganə nümayəndələridir. Son hökmdar Bircis Qədir xan olmuşdur. Bircis Qədir xanın nəvəsi Əncum Qədirin (1921-1997) ölümündən bəri əsas xəttin davamçıları oğulları Yusif Əli mirzə və Bürhan Əli mirzə sayılır. Bundan əlavə Hindistanda "Aud Şahlıq Ailəsi" (ing. the Royal Family of Awadh (RFA) ) kimi bir sıra Qaraqoyunlu sülaləsi üzvlərini birləşdirən təşkilatlar var.Qax rayon Armdulu kənd sakinləri Qara Yusifin soyundadır. Lakin Azərbaycanda Qaraqoyunlu birliyi təşkilatı yoxdur.
İstinadlar
- Tarixi-Qütbşahi - Anonim - səh. 2
- Öztuna, Yımaz, "Devletler ve Hanedanlar, Cilt:1", Kültür Bakanlığı, Ankara (1996), s.760-761
- Tarixi Türkməniyyə - səh. 24
- ↑
- (PDF). 2022-04-20 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-05-05.
- . 2021-06-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-05.