6G — 6-cı nəsil kabelsiz mobil şəbəkə texnologiyası.
6G telekommunikasiya sahəsində mobil məlumat şəbəkələrini dəstəkləyən simsiz rabitə texnologiyaları üçün inkişaf edən altıncı nəsil standartıdır. Mütəxəssislər güman edirlər ki, bu standart 5G-dən əhəmiyyətli dərəcədə daha sürətli olacaq. 6G şəbəkəsi özündən əvvəlkilər kimi, xidmət sahəsinin mobil hücrələr adlanan kiçik coğrafi ərazilərə bölünən genişzolaqlı mobil şəbəkə olacaq. Bir neçə şirkət (, , Apple, , , Huawei, , , LG, Nokia, , Samsung, Vi, Xiaomi), tədqiqat institutları (, ) və ölkələr (ABŞ, Avropa İttifaqı ölkələri, Rusiya, Çin, Hindistan, Yaponiya, Cənubi Koreya, Sinqapur və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri) 6G şəbəkəsinə maraq göstərirlər.
6G şəbəkəsi özündən əvvəlki texnologiyalara nisbətən daha fərqli olacaq. Belə ki, hər yerdə mövcud olan ani kommunikasiya, geniş yayılmış intellekt və əşyaların interneti (IoT) kimi cari mobil hücrə istifadə edən nümunələrdən daha çox tətbiqləri dəstəkləyəcəyi gözlənilir. Mobil şəbəkə operatorlarının 6G üçün çevik və mərkəzləşdirilməmiş (desentralizasiya) qəbul edəcəyi gözlənilir. 6G ilə yerli spektrin lisenziyalaşdırılması, spektr və infrastrukturun paylaşılması, , süni intellekt, qısa paket rabitəsi və blokçeyn texnologiyaları ilə dəstəklənən ağıllı avtomatlaşdırılmış idarəetmə gözlənilir.
2023-cü ildən etibarən, 6G texnologiyası üçün ümumi qəbul olunmuş hər hansı bir dövlət və ya qeyri-dövlət standartı mövcud deyil və lakin inkişaf etmə mərhələsindədir.
Terahertz və millimetr dalğalarının inkişafı
Bəzi fərziyyələrə görə, 6G texnologiyasında (30 ilə 300 GHz) və (300 ila 3000 GHz) istifadə edilə bilər. Bununla belə, bu tezliklərin dalğa yayılması 1G, , 3G və 4G-də istifadə edilən radio dalğalarından daha həssas olan 5G və Wi-Fi-da (təxminən 2-30 GHz) istifadə edilən mikrodalğalı tezliklərə nisbətən maneələrə qarşı daha həssasdır.
"Next G Alyansı" 2020-ci ilin oktyabrında (ATIS) tərəfindən yaradıldı. Bu ittifaq AT&T, , , , T-Mobile, Microsoft, Samsung və başqa böyük şirkətlərdən ibarətdir. Alyansın məqsədi növbəti 10 il ərzində 6G və Şimali Amerikanın mobil texnologiyası liderliyini irəli aparmaqdır."
2022-ci ilin yanvarında Çinin (Purple Mountain Observatory of China) iddia etdi ki, tədqiqat qrupu laboratoriya şəraitində ilk dəfə terahertz tezlik diapazonunda saniyədə 206,25 giqabit (Gbit/s) məlumat sürətinə çatıb ki, bu da 6G mobil rabitənin əsasını təşkil edir.
2022-ci ilin fevralında çinli tədqiqatçılar milimetr dalğalarını istifadə edərək rekord sürətlə məlumat ötürmək mümkün olduğunu iddia edirlər. Optik burulğanın milimetr dalğaları çox yüksək frekanslı radio dalğalarının elə bir növüdür ki, onların spinləri döngələr sürətlə dəyişir. Araşdırmaçılar 1 terabayt məlumatı 1 km (3,300 fit) məsafəyə bir saniyədə ötürmək bacarığını əldə etdiklərini deyirlər. Radio dalğalarının fırlanma potensialı ilk dəfə 1909-cu ildə ingilis fizik tərəfindən açıqlandı, lakin istifadəsi çətin oldu. Zhang və həmkarları bildiriblər ki, onların nailiyyətləri son bir neçə onillikdə dünya üzrə bir çox tədqiqat qrupunun gərgin əməyi əsasında qurulub. Avropadakı tədqiqatçılar 1990-cı illərdə optik burulğan dalğalarından istifadə edərək ilk rabitə təcrübələrini həyata keçirdilər. Əsas problem ondadır ki, fırlanan dalğaların ölçüsü məsafə ilə artır və zəifləyən siqnal yüksək sürətli məlumat ötürülməsini çətinləşdirir. Çin komandası daha çox məlumat daşımaq üçün dalğaların üç fərqli rejimdə fırlanmasını təmin edən, daha fokuslanmış burulğan şüası yaratmaq üçün unikal ötürücü qurdu. Onlar bölünmə zamanı böyük miqdarda məlumatı daşıyan və deşifrə edə bilən yüksək performanslı qəbuledici cihaz hazırladı.
İstinadlar
- ↑ Fisher, Tim. . Lifewire. 17 November 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 3 April 2022.
- Khan, Danish. . The Economic Times. January 2022. 2022-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-20.
- . indianexpress. January 21, 2022. October 31, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: August 21, 2023.
- . CNN. 10 February 2020. 17 November 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 21 August 2023.
- Kharpal, Arjun. . CNBC. November 7, 2019. November 17, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: August 21, 2023.
- Andy Boxall; Tyler Lacoma. . DigitalTrends. January 21, 2021. November 17, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: February 18, 2021.
- Li, Jane. . Quartz. 7 November 2019. 12 November 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 21 August 2023.
- . Business Insider. 2021-12-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-28.
- . TeleGeography. 2022-11-11. 2022-11-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-16.
- Dohler, M.; Mahmoodi, T.; Lema, M. A.; Condoluci, M.; Sardis, F.; Antonakoglou, K.; Aghvami, H. // 2017 European Conference on Networks and Communications (EuCNC). 2017. 1–5. doi:. ISBN 978-1-5386-3873-6. 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- Saad, W.; Bennis, M.; Chen, M. . IEEE Network. 34 (3). 2020: 134–142. doi:. ISSN . 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- Yang, H.; Alphones, A.; Xiong, Z.; Niyato, D.; Zhao, J.; Wu, K. . IEEE Network. 34 (6). 2020: 272–280. arXiv:. doi:. ISSN . 2023-07-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- Xiao, Y.; Shi, G.; Li, Y.; Saad, W.; Poor, H. V. . IEEE Communications Magazine. 58 (12). 2020: 34–40. arXiv:. doi:. ISSN . 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- Guo, W. . IEEE Communications Magazine. 58 (6). 2020: 39–45. doi:. :. 2023-04-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- Wolfe, Marcella. . . October 13, 2020. February 22, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: February 18, 2021.
- Kumar, Nitesh. . techbyte.co.in. 21 January 2022. 23 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2022.
- Chen, Stephen. . South China Morning Post. 2022-02-10. 2023-07-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-23.
Xarici keçidlər
- Sharma, Ankush. . GreyB (ingilis). 2020-11-09. İstifadə tarixi: 2021-06-02.