Əziz Səncər 1946-cı ildə Mardinin Savur ilində orta gəlirli fermer ailəsinin səkkiz uşağından yeddincisi olaraq dünyaya gəlib. Xalqların Demokratik Partiyasından (türk. Halkların Demokratik Partisi,HDP) millət vəkili olan qohumu Mithat Səncərin ifadəsinə görə, Əziz Sancərin ana dili ərəb dili idi, ailədə ərəbcə danışılırdı. Əziz Səncər,ərəb dilində valideynləri ilə, lakin bacı-qardaşları ilə türk dilində danışdığını söyləyib. Səncər, hər reportajında ərəb kimi göstərilməsindən narahat olduğunu bildirir və türk olduğunu vurğulayır. Qardaşı Tahir Səncərın ifadəsinə görə, ailəsi Xorasandan Mardinə köç etmiş Oğuz türklərinin Xas qolundan idi. Əziz Səncər ilk və orta təhsilini Mardində alıb. Orta məktəb illərində futbolla maraqlanan Səncər, məktəbi bitirənə yaxın futbolçu olmaqdan imtina edərək ali təhsilini davam etdirmək üçün İstanbula gedib.

1963-cü ildə daxil olduğu İstanbul Universiteti tibb fakültəsini 1969-cu ildə birinciliklə bitirib. İki il Savurdakı sağlamlıq mərkəzində həkim olaraq çalışdıqdan sonra NATO-Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası (türk. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, TÜBİTAK) təqaüdü xətti ilə Cons Hopkins Universitetində, daha sonra Dallasdakı Texas Universitetində təhsilini davam etdirdi. sonra isə Texas Universitetində məşhur alim Klaud Rupertin laboratoriyasında molekulyar biologiya proqramı üzrə doktorantura təhsili alır. Bu laboratoriyada Səncər məsləhətçisi Klaud Rupert ilə fotoliaz adlı geni klonlayaraq, gen mühəndisliyi ilə bakteriyalarda çox yüksək nisbətdə çoxaltmışdır. Bu gen tərəfindən şifrələnmiş ferment ultrabənövşəyi süalar tərəfindən zədələnmiş DNT-ni bərpa edirdi.

Səncər 1977–1982-ci illər arasında Yel Universitetinin tibb fakültəsində dərs deyib. Bu dövrdə fotoliaz fermenti işlərinə ara verən Səncər nükleotid parçalanma təmir işlərinə başlayıb. DNT təmiri sahəsində dosentlik tezisini tamamlayan Səncər 1997-ci ildən bəri, ABŞ-nin Şimali Karolina ştatındakı Çapel-Hill Şimali Karolina Universitetində biokimya və biofizika bölməsində araşdırmalarını davam etdirir.

DNT bərpa, hüceyrə sıralaması, xərçəngin müalicəsi və bioloji saatla əlaqədar işlərinə davam edən Səncər, 415 elmi məqalə və 33 kitab nəşr etdirib. Sancar, sirkad saatını xərçəngin müalicəsində istifadəsinə görə mükafatlar alıb. 2001-ci ildə Amerika Kimya Cəmiyyəti tərəfindən verilən Şimali Karolina Seçilmiş Kimyaçı mükafatına layiq görülən Sancar,2005-ci ildə elmi dünyasının ən prestijli mərkəzlərindən biri olan ABŞ Milli Elmlər Akademiyasına seçilib. və bu akademiyaya seçilən ilk Amerikalı türk oldu. Bu mükafatı aldıqdan sonra, ABŞ-də təhsil alan Türk tələbələrə kömək etmək və Türk-Amerika əlaqələrini inkişaf etdirmək üçün həyat yoldaşı ilə birlikdə Əziz & Qven Səncər Vəqfini quraraq, ABŞ-nin Şimali Karolina əyalətində "Karolina Türk Evi"ni yaradır. 2006-cı ildə Türkiyə Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilib.

Səncər, 2015-ci ildə Kimya üzrə Nobel mükafatına Amerikalı Pol Modriç və İsveçli Tomas Lindal ilə birlikdə DNT-nin bərpası işinə görə layiq görülüb. Bu üç tədqiqatçı 30 ildən çox müstəqil olaraq, əsasən bakteriya hüceyrələri üzərində işləyiblər. Səncər nükleotid kəsikli təmir sahəsində ixtiralar edib, Tomas Lindal və Pol Modriç isə kəsiklərin və uyğunsuzluqların düzəldilməsi kimi digər DNT təmiri mexanizmlərini kəşf ediblər. Onların işıqlandırdıqları əsas mexanizmlər daha sonra insanlar da daxil olmaqla kompleks orqanizmlərdə nümayiş olunub. Məsələn, nükleotid kəsikli təmir qüsurları ilə dəri xərçəngləri arasında birbaşa səbəb əlaqəsi aşkar edilib. Səncər,İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən Alfred Nobelin ölüm ildönümündə 10 dekabr tarixində təşkil edilən bir mərasimdə Kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Mükafat, İsveç Kralı XVI Karl Qustav tərəfindən təqdim edilmişdir. Sancar: "Məni mükafatlara aparan Atatürk və Türkiyə Cümhuriyyətinin elmdəki inqilabıdır. Beləliklə, bu mükafatın sahibi Türkiyə Cümhuriyyətini təmsil edən Atatürkün Anıtqəbir muzeyidir." deyərək Nobel mükafatı, medal və sertifikatı Anıtqəbirə bağışlayır. Mükafat, Anıtqəbirdə ayrılmış xüsusi yerdə Atatürk və Qurtuluş müharibəsi muzeyində nümayiş olunur.

Açıqlamaların birində Əziz Səncər 5 TL-dən yuxarı olan DNT metodunun səhv olduğunu və bunu Mərkəzi banka çatdırdığını, ancaq xəbərdarlıqlarına baxmayaraq düzəlmədiyini söylədi.

Əziz Sancarın adı Türkiyə Təhsil Nazirliyi tərəfindən İstanbulda 2018-ci ildə məktəb layihəsi olaraq açılan Əziz Sancar Anadolu liseyinə verildi.

2019-cu ildə Əziz Səncər,Əhməd Davudoğlunun xahişi ilə qatıldığı və 4 il rəhbərlik etdiyi İstanbul Şəhər Universitetinin Mütəvəlli heyəti üzvlüyündən istefa verdiyini açıqladı.

2017-ci ildə UNEC rektoru professor un dəvəti ilə Azərbaycanda qonaq olan Əziz Səncər -də tələbələrlə görüş keçirib. Əziz Səncər 2017-ci ildən UNEC-in Fəxri doktorudur. "Türk dünyasının birliyini görmək istəyirəm. Bu uşaqlığımdan bəri mənim arzum olub" fikirlərini səsləndirən Əziz Səncər 2020-ci il, noyabr ayında Azərbaycan Vətən müharibəsini yaxından izləyib. Ermənilərin Gəncəyə atdığı raket nəticəsində hər iki valideyinini itirən körpə Xədicəyə yardım edir. Onun gələcəkdə təhsili üçün bank hesabına böyük miqdarda pul köçürür.

Əziz Səncər, Dallas doktorantura təhsili zamanı tanış olduğu Qven Bouls Səncər ilə 1978-ci ildə evlənib. Nobel mükafatına layiq görüldükdən dərhal sonra sosial şəbəkələrdə etnik mənsubiyyəti soruşulan Səncər "bəzi suallardan, xüsusən də etnik mənşəyinə dair suallardan narahat olduğunu" vurğulamışdır.

BBC-nin "türk və ya yarı ərəb" olub-olmadığı barədə soruşduqda, Əziz Səncər cavabında: "Mən onlara nə ərəbcə, nə də kürdcə danışmadığımı və türk olduğumu söylədim." "Mən türkəm, budur." Əziz Səncərin qardaşı Tahir bir müsahibəsində ailələrinin bir zamanlar Orta Asiyadan köçmüş Oğuz türklərindən olduqlarını və qardaşının aldığı Nobel mükafatının kürdlər də daxil olmaqla bütün Türkiyə üçün bir qürur olduğunu söyləmişdi. Bir müsahibəsində Səncər gəncliyində millətçi olduğunu, ancaq fəaliyyətlərə qatılmadığını da bildirib.

Əziz Səncər müsahibələrinin birində 40 yaşına qədər gündə 17 saat işlədiyini, sonra isə bu vaxtı 12 saata endirdiyini bildirib.

• ABŞ Milli Elm Fondu (National Science Foundation) Gənç Araşdırmacı mükafatı (1984)
• Amerika Fotobioloji Birliyi (American Society for Photobiology) mükafatı (1990)
• ABŞ Milli Səhiyyə İnstitutu (National Institutes of Health) mükafatı (1995)
• Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası TUBİTAK Elm mükafatı (1997)
• ABŞ Elm və Sosial Elmlər Akademiyası (American Academy of Arts and Sciences) mükafatı (2004)
• ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının üzvü (2005)
• TÜBA (Türkiyə Elmlər Akademiyası) üzvü (2006)
• Vehbi Koç mükafatı (2007)
• Kimya üzrə Nobel mükafatı (2015)
• Nizami Gəncəvi adına Qızıl medal (2021)
• "Diaspor fəaliyyətində xidmətə görə" medalı
• Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu (2021)

• Yasin Kərimli. (az.). . 04 avqust 2022. 22.05.2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 may 2024.
• (az.). . 07.12.2021. 23.05.2024 tarixində . İstifadə tarixi: 23 may 2024.