Ələkbər Məmmədov 9 may 1930-cu ildə Bakıda qalayçı Əmir Məmmədov və əslən Belarusiyadan olan Nastya xanımın ailəsində anadan olub. Erkən yaşından atasını, daha sonra bacı və qardaşını itirən Məmmədov anasının himayəsi altında qalıb. Yaşayış səviyyəsi ağır olduğundan o, uşaq yaşlarından əməklə məşğul olaraq anasına kömək edib.

Dövrünün əksər uşaqları kimi, o da futbolun sirlərini ""nda öyrənib. Əsasən "Soldat bazarı" və "Salyan kazarması" meydanlarında top qovmaqla məşğul olan Məmmədovu tezliklə "Spartak" cəmiyyətinin gənclər komandasına dəvət edirlər. 1945-ci ildə bu cəmiyyətin komandasını Moskvaya, "Spartak" mərkəzi şürasının çempionatına göndərəndə Ələkbər də onların arasında idi. Moskvadakı oyunlarda da fərqlənən Məmmədov o dövrün məşhur futbolçuları olmuş xoş sözlər eşitmişdi.

Artıq istedadı ilə seçilən Ələkbəri 1947-ci ildə "Neftyanik"ə dəvət edirlər. Həmin vaxt onun cəmi 17 yaşı var idi. Çox gənc olmasına baxmayaraq, elə ilk günlərdən komandanın heyətində möhkəmlənə bilir və uzun müddət onun əsas simalarından birinə çevrilir. 1949-cu ildə "Neftyanik" güclülər dəstəsinə buraxılanda da Ələkbər komandada idi. Heyətdəki dəyişikliklərə baxmayaraq, o, komandanın əsas fiqurlarından biri idi. Ələkbər həmin mövsüm komandanın kapitanı Naum Naumtsev və İsay Abramaşvili ilə birgə bütün oyunlarda meydana çıxır.

Ələkbər növbəti futbol mövsümünü də əla keçirməsinə baxmayaraq, "Neftyanik" güclülər dəstəsində yerini qoruyub saxlaya bilmədi. İki mövsümdə güclülər dəstəsində cəmi 9 top vurmasına baxmayaraq o, komandasına xeyli fayda verə bilirdi. Rəqib cəbhədə çaşqınlıq yarada bildiyindən, onu saxlamaq üçün bir müdafiəçi kifayət etmir, Ələkbərin komanda yoldaşları isə bundan yararlana bilirdilər.

1951-ci ildə Məmmədov komandasının əsas zərbə qüvvəsi olur. O, mövsüm ərzində keçirilən 34 görüşün hamısında meydana çıxaraq rəqib qapısından 21 top keçirir. Vurulan qollara görə o, komandasının bombardiri olaraq, öz zonasında ("") sonra ikinci nəticə göstərir. Vurulan 21 topdan biri isə daha əlamətdar olub. 1951-ci il sentyabrın 16-da İosif Stalin adına Respublika stadionunun (indiki Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionu) rəsmi açılış günündə ilk topu məhz Ələkbər vurur. Lakin "Neftyanik" həmin il güclülər dəstəsinə keçə bilmədiyindən, rəhbərliyin qəzəbinə tuş gəlir və komanda demək olar ki, buraxılır. Heyətin beş oyunçusu, o cümlədən Ələkbər Məmmədov komandada qalır, "Neftyanik" demək olar ki, yenidən formalaşır. O vaxt cəmi 22 yaşı olan Ələkbər Məmmədovu komandaya oynayan baş məşqçi təyin etmək istəyirdilər. Məmmədov öz xatirələrində bu haqda belə yazır: "Neftyanik"in bütün hazırlıq mərhələsini mən evdə keçirdim. Bunun əsas səbəbi isə çoxlu sayda təşkilati işlərin görülməsi idi. Mənim Səməd Vurğun küçəsindəki ev 8-də yerləşən mənzilim "Neftyanik"in bir növ ştabına çevrilmişdi".

Lakin rəhbərlik çox gənc oyunçunun belə məsul işə təyinatının düzgün olmadığını gec də olsa anlayıb, yenidən komandaya Şirəli Şirəliyevi baş məşqçi təyin edir. Birinci liqada oynamasına baxmayaraq, Ələkbər Məmmədovu bir çox güclü klublar öz heyətində görmək istəyirdilər. 1948-ci ildən 1953-cü ilə qədər "ağ-qaralar"ın heyətində çıxış edən Məmmədov bu müddət ərzində 132 oyunda meydana çıxıb və həmin oyunlarda 41 dəfə fərqlənməklə "Neftyanik"in qələbələrində böyük pay sahibinə çevrilib.

O vaxt futbolçunun bir klubdan digərinə keçməsi həm çətin idi, həm də bu işə yaxşı baxmırdılar. Lakin 1953-cü ildə mövsümün bitməməsinə baxmayaraq, rəhbərliyin razılığı ilə Məmmədov Moskvaya yollanır. Futbolçunun Bakını Moskvaya dəyişməsinin əsas səbəblərindən biri də "Neftyanik"in güclülər dəstəsində davam gətirə bilməməsi, uzun müddət birinci liqa iştirakçıları sırasında qalması olub.

Ələkbəri ilk olaraq "Spartak" öz heyətinə cəlb edir. Lakin bir qədər sonra "Dinamo" rəhbərliyi cəld və hiyləgər tərpənərək onu komandaya götürürlər. Məmmədov "Dinamo"nun heyətində ilk görüşünü 26 oktyabr 1953-cü ildə beynəlxalq yoldaşlıq görüşü çərçivəsində Macarıstanın "" komandasına qarşı keçirir. 1:1 hesabı ilə bitən görüşdə start heyətində meydana çıxan Məmmədovu 78-ci dəqiqədə əvəzləyib. Məmmədovun komandanın heyətində rəsmi görüşdə debütü isə 13 aprel 1954-cü ildə çempionat çərçivəsində "" komandasına qarşı keçirilmiş görüşdə baş tutub. Bu görüş "Dinamo"nun 1:0 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb. "" qəzetinin müxbiri L. Ordin bu oyun haqqında yazdığı məqalədə Məmmədovu "hücumlara rəhbərlik etmək iqtidarında ola bilən futbolçu" kimi dəyərləndirib. Məmmədov "Dinamo"nun heyətində ilk qolunu 7 may 1954-cü ildə "Krılya Sovetov"un qapısından keçirib. Ələkbər Məmmədov "Dinamo"nun heyətində 1954-cü il mövsümündə 15 oyunda 5 qol vuraraq komandasının çempion olmasında böyük pay sahibi olub. İlk mövsümündə o, həmçinin 8 beynəlxalq yoldaşlıq görüşündə iştirak edib və 4 qol vurub.

Növbəti mövsümdə Məmmədov "Dinamo"nun heyətində ikinci dəfə ölkə çempionu olub. Bu mövsümdə o, ölkə kuboku və beynəlxalq yoldaşlıq görüşləri də daxil olmaqla, ümumilikdə 18 oyun keçirib və 12 qol vurub. Məmmədovun futbolçu karyerasında ən yadda qalan hadisələrdən biri məhz 1955-ci ildə baş verib. Belə ki, o, 4 sentyabr 1955-ci ildə "San Siro" stadionunda İtaliyanın "Milan" komandasının qapısına bir oyunda 4 qol vuraraq rekorda imza atıb. "Dinamo" həmin vaxt İtaliyaya səfərə gələn ilk sovet komandası idi. 100 min azarkeşin tribunadan canlı izlədiyi oyuna böyük maraq yaranmışdı. İtaliya futbolu həmin vaxt dünyanın ən güclülərindən sayılırdı. İkiqat dünya çempionlarının ən güclü komandalarından birini doğma meydanda 4:1 hesabı ilə məğlub etməklə "Dinamo" hər kəsi təəccübləndirmişdi. Oyundan sonra italyan futbol mütəxəssisləri Məmmədovu "nəinki Rusiyanın, həm də Avropanın birinci dərəcəli futbolçusu" adlandırılmışdılar. Uzun illər sonra həmin tarixi oyunu xatırlayan Lev Yaşin belə deyəcəkdi: "Ələkbər inanılmaz texnikaya malik idi. Onda hücumçu üçün vacib olan bütün keyfiyyətlər cəmlənmişdi. Meydanı əla görür, sürətli keçidlərlə rəqibini çaşbaş salırdı. Özünəməxsus ötürmələri isə komanda yoldaşları üçün göydəndüşmə qol fürsəti idi". Məmmədovun əldə etdiyi bu rekord, 2014-cü ilin yanvarına qədər toxunulmaz qaldı. Həmin vaxt "Sassuolo"nun hücumçusu milanlıları 4 dəfə məyus etməklə Məmmədovun rekorduna şərik oldu.

Sonrakı illərdə Məmmədov "Dinamo"nun heyətində daha iki dəfə (1957, 1959) ölkə çempionatının qalibi olub. O, həmçinin komandanın heyətində iki dəfə (1956, 1958) ölkə çempionatının, bir dəfə isə (1955) ölkə kubokunun gümüş mükafatçısı olub. Məmmədov 1956 və 1957-ci illərdə SSRİ-də mövsümün ən yaxşı 33 oyunçusu siyahısında üçüncü yerdə qərarlaşıb.

"Neftyanik"in yüksək liqaya qayıtmasından sonra Ələkbər Məmmədov yenidən doğma komandasına dönür. İki mövsüm doğma "Neftyanik"in şərəfini qoruyur və meydana çıxdığı 25 oyunda rəqib qapıçıları 4 dəfə məyus etməyi bacarır. Məmmədovu əvvəlki formasını bərpa etməsinə çoxsaylı zədələr və mədə xorası xəstəliyi imkan vermirdi. Bütün bu halları nəzərə alan hücumçu 1961-ci ildə futbolçu karyerasına son qoymaq qərarına gəlir. Həmin il iyulun 25-də Bakıda Donetsk "Şaxtyor"u ilə görüşün ikinci hissəsində meydana çıxaraq sonuncu oyununu keçirir.

Mənbə:

Ələkbər Məmmədov 1954-1957-ci illər aralığında heyətində səkkiz oyun keçirib və iki qol vurub.

Ələkbər Məmmədov 30 avqust 1958-ci ildə Çexoslovakiya milli komandasına qarşı keçirilən yoldaşlıq oyununda SSRİ milli komandasının heyətində debüt edib. O, SSRİ yığmasının 2:1 hesablı qələbəsi ilə yekunlaşmış bu görüşün ikinci hissənin əvvəlində əvəzinə meydançaya daxil olub. Yığmanın heyətində ikinci görüşünü 28 sentyabr 1958-ci ildə 1960-cı il futbol üzrə Avropa çempionatının seçmə oyunu çərçivəsində Macarıstan milli komandasına qarşı, üçüncü görüşünü isə 22 oktyabr 1958-ci ildə Uembli stadionunda yoldaşlıq oyunu çərçivəsində İngiltərə milli komandasına qarşı keçirib. Məmmədov yığmanın heyətində son oyununa 3 oktyabr 1959-cu ildə yoldaşlıq oyunu çərçivəsində qarşı keçirilmiş oyunda çıxıb.

Ələkbər Məmmədov SSRİ-nin 1950-ci illərdəki ən yaxşı hücumçularından biri hesab olunur. Məmmədov sürətli, çevik, cəld, əla texniki hazırlıqlı, meydanı gözəl görən və kombinasiyalı oyunda özünü inamlı hiss edən futbolçu kimi xarakterizə olunur. O, rəqib qapısı yaxınlığında vaxtında və dəqiq ötürmələrin mahir ustası idi. Məmmədov çox vaxt orijinal və müxtəlif aldadıcı hərəkətlər hesabına rəqibin cərimə meydançasında bir neçə müdafiəçini aldadırdı.

Qısa müəllimlik fəaliyyətindən sonra, 1963-cü ildə Məmmədov doğma klubu "Neftyanik"ə baş məşqçi kimi qayıdır. O, ilk ilindəcə "Neftyanik"i güclülər dəstəsində səkkizinci yerə çıxara bilir. Bu göstərici Bakı klubunun güclülər dəstəsindəki ən yaxşı nəticəsi idi. Bundan sonra rəhbərlik ondan daha yaxşı nəticələr tələb etməyə başlayır. Buna görə də Məmmədovla rəhbərlik arasında münasibətlər pisləşməyə başlayır.

1965-ci ilin əvvəlində artıq onu komandadan xaric etmək istəyirlər. Lakin oyunçuların işə qarışması və qiyam qaldırmaları bunun qarşısını alır. Amma mövsümün ortalarında rəhbərlik öz istəyinə çatır. Komanda avqustun 19-da Moskva "Spartak"ı ilə oynamaq üçün səfərə hazırlaşanda Məmmədovdan bəzi təşkilatı işləri görmək üçün Bakıda qalmağını xahiş edirlər. Moskvaya çatan komandaya baş məşqçi kimi təqdim edirlər. Bakıda isə Məmmədovu işdən xaric edirlər.

Ələkbər Məmmədovun "Neftyanik"dəki birinci baş məşqçilik dönəmində Vladimir Bruxti və Anatoli Banişevski kimi klubun öz yetirmələri "Neftyanik"in əsas heyətində debüt etmək şansı qazanıblar.

Məmmədovun baş məşqçi kimi "Neftçi"yə ikinci gəlişi 1971-ci ilə təsadüf edir. Artıq get-gedə "Neftçi" şöhrətini itirməyə, komanda daxili intizam pisləşməyə doğru gedirdi. Buna baxmayaraq, baş məşqçi komandanı toparlayıb mövsümü doqquzuncu yerdə bitirə bilir. Növbəti mövsümün çətinliklərinə baxmayaraq, Məmmədov komandanı böyük səylə hazırlaşdırırdı. Komandanın isə əsas aparıcı oyunçularının yaşı kritik həddə çatmışdı. Onların bir çoxu artıq futbolla vidalaşmağa hazırlaşırdı. Onları əvəz edə biləcək gənc nəsil isə demək olar ki, yox dərəcəsində idi. Bütün bunları görən məşqçinin tənqidlərini isə rəhbərlik qəbul etmək istəmirdi. Buna görə də Ələkbər Məmmədov 1972-ci ilin may ayında istefa verir.

1993-cü ildə Ələkbər Məmmədov Azərbaycan yığma komandasının baş məşqçisi təyin olunub. Yığma komanda Məmmədovun baş məşqçiliyi altında dörd oyun keçirib, üç oyunda qalib gəlib, bir görüşü heç-heçə başa vurub.

Ələkbər Məmmədov orta təhsilini Bakının öz idman nailiyyətləri ilə tanınan 6 saylı məktəbində alıb. O, 1953-cü ildə Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutununu (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti), 1959-cu ildə Azərbaycan Bədən Tərbiyəsi İnstitutunu (indiki Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası), 1965-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Universitetini (indiki Bakı Dövlət Universiteti) bitirib.

1962-ci ilin avqustundan Azərbaycan Bədən Tərbiyəsi İnstitutunda futbol kafedrasının müəllimi işləyib. 1966-1970-ci illərdə o, həm Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda (indiki Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti) kafedra müdiri, həm də Azərbaycan SSR Maarif Nazirliyinin Bakı futbol məktəbinin direktoru olub. 1972-ci ilin iyulundan ömrünün sonunadəkAzərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinın bədən tərbiyəsi kafedrasının müdiri olub. 1993-cü ildə professor elmi adına layiq görülmüşdür.

Ələkbər Məmmədov həyat yoldaşı ilə cavan yaşlarında ayrılıb. Bu evlilikdən onun bir qızı olub. Qızı uşaq yaşlarından Almaniyada yaşayır.

Ələkbər Məmmədov həyat yoldaşından ayrıldığından, qızının isə Azərbaycandan uzaqda yaşaması səbəbindən təkbaşına ömür sürməyə məcbur olub. Məmmədovun ölümündən üç gün heç kim xəbər tutmayıb. 2014-cü ilin iyul ayının sonlarında dostları ondan uzun müddət xəbər çıxmadığını görüncə polisə məlumat veriblər. 28 iyul tarixində Məmmədovun mənzilinə daxil olan xilasedicilər orada onun cansız bədəni ilə qarşılaşıblar.

Mərhumla vida mərasimi avqustun 4-də Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının akt zalında keçirilib. Mərasimdə mərhumun ailə üzvləri, hökumət təmsilçiləri, AFFA rəsmiləri, futbol veteranları, idman ictimaiyyətinin nümayəndələri iştirak ediblər. Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsinin vitse-prezidenti Çingiz Hüseynzadə çıxış edərək Ələkbər Məmmədovun Azərbaycan idmanının inkişafındakı müstəsna xidmətlərindən danışıb, onun parlaq xatirəsinin futbolsevərlərin qəlbində daim yaşayacağını bildirib. Mərasim başa çatdıqdan sonra mərhum İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

6 avqust 2014-cü ildə UEFA Çempionlar Liqasının üçüncü təsnifat mərhələsi çərçivəsində baş turmuş "Red Bull Zalsburq"-"Qarabağ" görüşü zamanı, azərbaycanlı azarkeşlər, üzərində "Ələkbər Məmmədovun əziz xatirəsinə!!!" yazılmış pankart açıblar.

10 avqust 2014-cü ildə Rusiya Premyer Liqasının ikinci turu çərçivəsində Moskvanın "Dinamo" və "Spartak" komandaları arasındakı keçirilmiş oyun Ələkbər Məmmədovun vəfatı ilə əlaqədar bir dəqiqəlik sükutla başlayıb.

Müxtəlif illərdə Ələkbər Məmmədovun xatirəsinə həsr olunmuş futbol turnirləri və yoldaşlıq görüşləri keçirilib.

Dinamo Moskva

• SSRİ çempionu: 1954, 1955, 1957, 1959
• SSRİ çempionatının gümüş mükafatçısı: 1956, 1958
• SSRİ Kuboku finalçısı: 1955

• SSRİ-də mövsümün ən yaxşı 33 oyunçusu siyahısında № 3: 1956, 1957

• SSRİ idman ustası: 1955
• SSRİ əməkdar idman ustası: 1960
• SSRİ əməkdar məşqçisi: 1990
• "Şərəf nişanı" ordeni: 1968
• "Şöhrət" ordeni: 25 may 1995
• "Aleksandr Nevski" ordeni (Rusiya): 2007
• Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu: 5 noyabr 2012

• "На трех континентах". — Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. — Bakı, 1963. — Səhifələrin sayı: 148. — Formatı: А5. — 50.000 nüsx.
• "Тайны футбольной профессии". — . — Bakı, 1991. — Səhifələrin sayı: 148. — Formatı: А5. — 80.000 nüsx.
• "Что наша жизь? Игра!". Воспоминания и размышления". — Yeni texnologiyalar. — Moskva, 2010. — Səhifələrin sayı: 384. — Formatı: А5+. — 500 nüsx.

•  (rus.)
•  (ing.)
•  (ing.)