Əhməd İhsan Tokgöz (türk. Ahmet İhsan Tokgöz; 1868, Ərzurum, Ərzurum vilayəti və ya Konstantinopol – 28 dekabr 1942, Dəyirməndərə[d], Kocaeli ili) — Türkiyə jurnalisti, tərcüməçisi, çapçısı, naşiri, siyasətçisi və idman idarəçisi.
| Əhməd İhsan Tokgöz | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1868 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 dekabr 1942 |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | jurnalist, siyasətçi |
| Partiyası | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tokgöz Türkiyə mətbuatı tarixinin ən uzunömürlü jurnallarından biri olan ""un qurucusu olmuşdur. O, Jül Verni Türkiyədə tanıdan ilk yazıçı olmuş və buna görə də "Jül Vern mütərcimi" kimi məşhurlaşmışdır. Tokgöz Avropada çap texnologiyalarının Osmanlı imperiyasına gətirilməsinə və Türkiyədə çap fəaliyyətinin modernləşdirilməsinə öncülük etmişdir. O, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin IV, V və VI çağırış Ordu vilayətindən millət vəkilidir.
Həyatı
Əhməd İhsan Tokgöz 1868-ci ildə Ərzurumda anadan olmuşdur. O, əslən Kastamonun Daşkörpü qəzasındandır. Tokgözün atası Osmanlı imperiyasında dəftərdar və mühasib işləmiş Əhməd Xalid bəy idi. Onun atası Ərzurum, Priştina, Şkoder, Kastamonu, İstanbul, Dəməşq, Ankara və Bursada xəzinədar işlədiyi üçün uşaqlığı müxtəlif şəhərlərdə keçmişdir. Tokgöz Dəməşq Hərbi Rüşdiyyəsində və languagelərini öyrənməyə başlamışdır. O, daha sonra atası Ankarada xəzinədar təyin elanguagediyi üçün ailəsi ilə birlikdə Ankaraya köçmüşdür. Tokgöz atasının yaxın dostu və o vaxt Ankarada sürgündə olan Agah Əfəndidən dərs alaraq fransız languagei biliyini təkmilləşdirmişdir. O, Agah Əfəndinin evində Jül Vernin romanları ilə tanış olmuşdur və bu, ona çox böyük təsir bağışlamışdır. Tokgöz orta təhsilini Dəməşq Hərbi Rüşdiyyəsində və Üsküdar liseyində bitirmişdir.
Tökgöz 1881-ci ildə Mülkiyyə məktəbinə daxil olmuşdur. O, bu məktəbdə ədəbiyyat müəllimi Rəcaizadə Mahmud Əkrəmin yenilik, inqilabçılıq, müasirlik və qərbləşmə ideyalarından təsirlənmişdir. Tökgöz məktəb illərində fransızcadan tərcümələr etmişdir. Onun ilk tərcüməsi Etyen Enol və Lui Judiminin "Vagabond" əsəri idi. Onu 1884-cü ildə Əsr Kitabxanasının sahibi Qrirqor Faiq Kaysəryan nəşr etdirmişdir. Tökgöz sonradan Jül Vernin əsərlərini tərcümə etməyə başlamış və məktəbdə "tərcüməçi İhsan" kimi tanınmışdır.
Siyasi fəaliyyəti
Əhməd İhsan Tokgözoğlu Saraç Əbdürrəhman Ağa ailəsinin üzvü olduğu üçün Soyad Qanunu qüvvəyə mindikdən sonra "Tokgöz" soyadını mənimsəmişdir. O, 1931-ci, 1935-ci və 1939-cu il Türkiyə Ümumi Seçkilərində Cümhuriyyət Xalq Partiyasından millət vəkili namizədi olmuşdur. Tokgöz Türkiyə Böyük Millət Məclisinin IV, V və VI çağırış Ordu vilayətindən millət vəkili olmuşdur.
İstinadlar
- ↑ (ing.). Library of Congress.
- Andi, M. . Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi (türk). 28. 31 Temmuz 2012. ISSN . 6 Mart 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 6 Mart 2023.
- ↑ . TDV İslâm Ansiklopedisi (türk). 8 Kasım 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 8 Kasım 2022.
- ↑ . Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 2 Mayıs 2018. 8 Kasım 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 8 Kasım 2022.
- Bedin, Cristiano. . Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 2012. 29 Kasım 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 8 Kasım 2022.
- ↑ Karadağ, Ayşe. . İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi (türk). 3. 27 Ağustos 2014. 8 Kasım 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 8 Kasım 2022.
- . tbmm.gov.tr. 29 Ekim 2012. 11 Nisan 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 30 Temmuz 2013.
Xarici keçidlər
- 15 noyabr 2022 at the Wayback Machine, İletişim Arkeolojisi, Bölüm VII, TRT 2, 2022.