Şixabudin İlyasoviç Mikayılov (5 (17) dekabr 1899 – 2 noyabr 1964, Mahaçqala) — Avar filoloqu, dilçi, leksikoloq, avar dialektlərinin tədqiqatçısı, şair, filologiya elmləri doktoru, professor.
| Şixabudin Mikayılov | |
|---|---|
| Şixabudin İlyasoviç Mikayılov | |
| Doğum tarixi | 5 (17) dekabr 1899 |
| Vəfat tarixi | 2 noyabr 1964 (64 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 Rusiya imperiyası SSRİ
|
| Elm sahəsi | filologiya |
| Elmi dərəcəsi | filologiya elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| Alma-mater | Dağıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti |
| Təhsili | |
| Tanınır | tərcüməçi, dramaturq, yazıçı, ədəbiyyatşünas |
| Mükafatları |
|
Dağıstanda filologiya elminin banilərindən biridir..
Həyatı
O, 1899-cu il dekabrın 5-də Dağıstan rayonunun Aşağı Karanay kəndində (indiki Dağıstanın Buynaksk rayonunda) anadan olub. Uşaqlıq və yeniyetməlik illəri Temir-xan-Şurada keçib, 1918-ci ildə burada real məktəbi bitirib.
1918-ci ildən Dağıstan süvari alayında kursant kimi xidmət etmişdir; 1918-ci ilin sonunda bolşeviklərin tərəfinə keçdi. Partizan dəstəsinin adyutantı, sonra eskadron komandiri 1921-ci ilə qədər Dağıstanda Anton Denikinin və Nəcməddin Qotsinskinin dəstələrinə qarşı döyüşmüşdür. Sonrakı illərdə Dağıstan MSSR NKVD-nin inzibati şöbəsinin müdiri; 1924–1931-ci illərdə Dağıstanın müxtəlif bölgələrində xalq hakimi, müstəntiq, prokuror olaraq çalışmışdır.
1931-ci ildən "Yeni Qunib" qəzeti redaksiyasının katibi, 1932-ci ildən Dağıstan Milli Mədəniyyət İnstitutunun elmi işçisi; eyni zamanda Dağıstan Dövlət Pedaqoji Universitetində təhsil alıb. 1937-ci ildən Mərkəzi Elmi-Tədqiqat Pedaqoji Millətlər İnstitutunda aspiranturanı bitirdikdən sonra Mərkəzi Elmi-Tədqiqat Dil və Yazı İnstitutunda işləmiş, eyni zamanda Şərq İşçilərinin Kommunist Universitetində avar dilindən dərs demişdir.
1938-ci ildən ömrünün sonuna kimi Dağıstan Federal Araşdırmalar Mərkəzinin Tarix, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda (1950-ci illərdən — Dağıstan ədəbiyyatı sektorunun müdiri) işləmiş, eyni zamanda Avar Pedaqoji Məktəbində (Buynaksk) avar dili və ədəbiyyatından dərs demişdir. Şixabudin Mikayılov Avar Dövlət Dram Teatrının direktoru da işləmişdir (1942). 1951-ci ildə Rusiya Elmlər Akademiyasının Dilçilik Tədqiqatları İnstitutunun Federal Dövlət Elmləri İnstitutunda (Moskva) doktorantura təhsilinə yiyələnmişdir.
Ədəbi fəaliyyəti
O, 1930-cu illərin əvvəllərində ilk əsərlərini: "Rak" ("Yer", ilk avar milli pyeslərindən biri, 1931/32), "Кьаrly" ("Pas", roman, 1933) yazır.. 1950–1960-cı illərdə Dağıstan folklorunun problemlərinə, Dağıstan ədəbiyyatının qarşılıqlı təsirinə dair ədəbi əsərlərini çap etdirir. Bir sıra tədqiqatları Zaqida Hacıyeva, Həmzət Çadasa, Rəsul Həmzətov yaradıcılığına həsr edilmişdir.
O, klassik rus ədəbiyyatını avar dilinə, topladığı avar nağıllarını isə rus dilinə tərcümə etmişdir.
Elmi fəaliyyəti
İlk elmi əsərini 1933-cü ildə nəşr etdirmişdir (Avar ədəbiyyatına qısa icmal // Avar ədəbi toplusu. — Mahaçqala, 1933). 1945-ci ildə Tiflisdə namizədlik ("Avar dilinin ləhcələri"), 1960-cı ildə doktorluq ("Avar dialektologiyasına dair oçerklər" monoqrafiyası əsasında) dissertasiyasını müdafiə etmişdir.
Proto-Avar dilinin bəzi xüsusiyyətləri üzrə araşdırmalar aparıb. O, avar dilinin dialektlərini (xüsusən, Batlux, Qarax) öyrənmiş, dialektoloji təsnifatını vermişdir. O, avar dilinin əlifbasını yaratmış, avar dili lüğətlərinin (orfoqrafiya, terminoloji ) və məktəb dərsliklərinin, rus-avar (1951) lüğətlərinin müəllifidir.
Seçilmiş əsərləri
- Мейланова, Унайзат Азизовна, Микаилов Ш. И. Очерки лезгинской диалектологии. — М.: Наука, 1964. — 416 с.
- Микаилов Ш. И. Очерки аварской диалектологии / Акад. наук СССР. Даг. филиал. Ин-т истории, языка и литературы. — М.; Л.: Изд-во Акад. наук СССР, 1959. — 511 с. — 1300 экз.
- Микаилов Ш. И. Сравнительно-историческая морфология аварских диалектов / Даг. филиал Акад. наук СССР. Ин-т истории, языка и литературы им. Гамзата Цадасы. — Махачкала : Б. и., 1964. — 171 с. — 1000 экз.
- Микаилов Ш. И. Сравнительно-историческая фонетика аварских диалектов / Даг. филиал АН СССР. Ин-т истории, языка и литературы им. Гамзата Цадаса. — Махачкала : Б. и., 1958. — 159 с. — 500 экз.
- Гаджиев М. М., Микаилов Ш. И. (PDF) // Вопросы языкознания. № 3 (май — июнь). М. 1953. 159—162. 2015-04-05 tarixində (PDF).
Mükafatları
- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
- medallar
- Dağıstan MSSR əməkdar elm xadimi
İstinadlar
- ↑
- ↑
- ↑
Ədəbiyyat
- . Махачкала: Б. и. Сост. К.Микаилов, Л.Седова; Ред. М.-С. Саидов. 1974.
- Алексеев М., Атаев Б. (PDF). М.: Academia. Отв. ред. М. М. Магомедханов. 1997. ISBN 5-87444-065-8.
- (PDF). 1: Дагестанские языки. Тбилиси. Сост. и отв. ред: М. Е. Алексеев, В. И. Кикилашвили. 2013. ISBN 978-9941-0-6211-7. 29 may 2014 tarixindən Wayback Machine saytında
- Гаджиева М.. // Аварцы : история, культура, традиции. Детям — о народах Дагестана. Махачкала: Эпоха. 2012.
Xarici keçidlər
- . Архивы РАН. İstifadə tarixi: 2016-03-17.