II Mehmed 1453-cü ildə 21 yaşında Konstantinopolu fəth edərək Şərqi Roma (Bizans) imperiyasını süquta uğratdı və bu hadisə bəzi tarixçilər tərəfindən Orta dövrün sonu, başlanğıcı olaraq qəbul edildi. Bu fəthdən sonra ona "Fəthin atası" mənasını verən Ebû'l-Feth (ابو الفتح) daha sonrakı dövrlərdə isə "Yeni dövrün banis hökmdarı" və "Sezar" ("Roma imperatoru", قیصر روم) titulları verildi. Qərbdə "Grand Turko" ("Böyük türk") adlandırılırdı. Bəzi tarixi mənbələrdə isə "Məhəmməd" və ədəbiyyatdakı təxəllüsü "Avni" olaraq adlandırılmışdır. Həm də Sultanü'l-Berreyn və Hakanü'l-Bahreyn ("İki qurunun və iki dənizin hökmdarı") kimi də tanınırdı.

Mehmed hicri təqvimlə 27 rəcəb 835-ci ildə (miladi təqvimlə 30 mart 1432) bazar günü sübh çağı dövlətin paytaxtı Ədirnə şəhərində II Muradın dördüncü oğlu olaraq dünyaya gəldi. Anası Hüma Xatun tarixçi Frans Babinger və yazıçı Lord Kinrossa görə müsəlman olmayan quldur. Babingerin verdiyi digər bir məlumata görə isə ölümündən sonra İran əfsanələrindəki cənnətquşu humadan ilhamnaraq Hüma Xatun deyə adlandırılmışdır.

Mehmedin təhsili üçün atası xüsusi müəllimlər tutdu. Lakin ağıllı olduğu qədər xəbis olan Mehmedin təhsil alması asan olmadı. Sonda atası bu işi mötəbər və nüfuzlu alim Molla Güraniyə həvalə etdi. Deyilənlərə görə Murad Güraniyə dəyənək vermiş və Mehmed itaət etmədiyi təqdirdə ondan istifadə etməsini demişdir. Molla Gürani Mehmedə "dərsə diqqət yetirməyən şagirdin müəllimi tərəfindən döyülməsi" haqqında ədəbi cümləni başa saldı və beləcə Mehmed bunun ciddiliyini anlayaraq təhsilinə önəm verməyə başladı.

Şahzadə Mehmedin mədrəsə müəllimlərindən başqa qərbdən olan və ona təlim keçmiş şəxslər də var idi. Manisa sarayında italyan humanist Anconalı Siriaso və saraydakı digər italyanlar onu Avropa tarixi və Qədim Yunan filosoflarının həyatı haqqındakı kitabları oxumağa təşviq etmişdir. Bu şahzadə Mehmedin multikulturist olmasını təmin etdi. Topqapı Sarayının arxivində yerləşən II Mehmedin şahzadəlik illərinə aid yazılı mənbələrdə latın, ərəb hərflərinə və roma büstlərinə oxşayan insan şəkilləri və Osmanlı fiqurları var. Fateh Sultan Mehmedin ərəb və fars dillərindən başqa latın, yunan və italyan dillərini bilməsi bu mənbəyə əsaslanır.

II Murad 1443-cü ilin yayında Qaramanoğulları bəyi İbrahim Bəyi Anadoluda məğlub etdikdən sonra oktyabr ayında Ədirnəyə qayıdanda Yanoş

Hunyadi, Macarıstan kralı Ladislas və Serbiya despotu Yorqo Brankoviçin liderliyində xristian ordusunun Tunanın cənubundakı Osmanlı ərazilərini işğal etməyə başladığı xəbərini aldı. Həmin vaxtda Amasyadan Şahzadə Əlinin ölüm xəbəri gəldi. İki böyük qardaşının ölümündən sonra Mehmed taxtın varisi oldu. Murad xristian ordusunu 25 dekabrda Zlatiçada geri oturtduqdan sonra keçirilən müzakirələrin ardınca Mehmedi Manisadan Ədirnəyə gətirtdi. 12 iyun 1444-cü ildə Ədirnədə macarlarla müqavilə imzaladıqdan bir ay sonra oğlu Mehmedi Ədirnədə sədrəzəm Çandarlı Xəlil Paşanın nəzarətində "kaymakam" edərək Həmidoğullarını işğal edən Qaramanoğullarının üzərinə yürüş etmək üçün Anadoluya gəldi və Qaramanoğulları ilə Yenişəhərdə müqavilə imzaladı. Yenişəhərdən getdikdən sonra avqust ayında Qaracabəydə yeniçəri ağası Xızır Ağa və digər bəylərə hakimiyyətdən oğluna görə uzaqlaşdığını bildirdi və ordusu Ədirnəyə qayıtdı, özü isə Bursada qaldı.

II Muradın şərqdə və qərbdə sülhü təmin etdiyini düşünərək 1444-cü ilin yayında hakimiyyətdən uzaqlaşması Ədirnədə daxili çəkişmələrə səbəb oldu və dövlət zəifləməyə başladı. Xarici siyasətdə təmkinli davranmağa üstünlük verən sədrəzəm Çandarlı Xəlil Paşa ilə Mehmedin ətrafındakı paşalar — Şəhabəddin, Zağanos, arasında rəqabət yarandı. Kral Ladislavın avqust ayının əvvəlində Osmanlı ilə imzaladağı sülhü pozaraq yeni Xaç yürüşünə başlayacağını elan etməsi paytaxt Ədirnədə çaxnaşmaya səbəb oldu və əhali şəhəri tərk etməyə başladı. Konstantinopolda bizans yunanlarının himayəsində olan və Osmanlı taxtına iddialı olan Orxan Çələbi bu dövrdə Çatalca yaxınlığındakı İnceğiz və Dobrucaya gələrək üsyana cəhd etdi. Üsyanın qarşısı Şəhabəddin Paşa tərəfindən alındı və Orxan Çələbi Konstantinopola qaçdı. Həmin vaxtda paytaxtda hürufilik təriqəti genişləmiş və çoxlu tərəfdaş toplamışdı. Bu təriqət Mehmedin marağına səbəb olmuş və onu himayə etmişdir. Amma Müfti Fəxrəddin və sədrəzəm Xəlil Paşanın etirazları səbəbindən Mehmed dəstəyindən əl çəkmək məcburiyyətində qalmış və paytaxtda hürufi qətliamı yaşanmışdır. Molla Fəxrəddin Əcəminin təriqət üzvlərini "kafir" adlandırıb onların öldürülməsini deməsinin ardınca hürufilər diri-diri yandırılaraq öldürülmüşdür.

Sentyabr ayının sonlarında Kral Ladislavın başçılıq etdiyi xristian ordusu Dunayı keçərək Ədirnəyə doğru gələrkən bir Venesiya filosofu Dardanel boğazını bağladı.

Sədrəzəm Xəlil Paşanın çağırışı ilə II Murad Anadolu Hasarının yerləşdiyi yerdən Rumeliyə keçərək Ədirnəyə gəldi və xritian ordusunu 10 noyabr 1444-cü ildə Varna döyüşündə məğlub etdi. Varna döyüşü və sonrakı vaxtda Mehmed taxtdan uzaqlaşmamış olsa da, qanuni hökmdar II Murad idi. Zağanos və Şəhabəddin paşalar gənc sultanın hakimiyyətini gücləndirmək üçün Mehmedi Varna döyüşünə aparmaq istəsələr də, sədrəzəm Xəlil Paşa buna mane olmuşdur.

Murad 1446-cı ilin may ayında sədrəzəm Xəlil Paşanın çağırışı ilə təkrar Ədirnəyə qayıtdı. Bunun səbəbi Mehmedin Konstantinopola hücum etmək planları idi. Xəlil Paşa zəifləmək qorxusu ilə bu plana qarşı, Zağanos və Şəhabəddin isə plana tərəfdar idi. Sonda Xəlil Paşa yeniçəri üsyanı ilə Mehmed və tərəfdaşlarını iqtidardan uzaqlaşdırdı. Murad yenidən hakimiyyətə gəlikdən sonra Mehmed Manisaya getdi. Zağanos Paşa isə Balıkəsirə sürgün edildi.

Mehmedin Manisada keçirdiyi ilk illərdə fəaliyyətinə aid çox məlumat yoxdur. Atasının 1446-cı ildə Peloponnesə etdiyi yürüşdə iştirak etməmişdi. 1447-ci ilin sonlarında ya da 1448-ci ilin əvvəllərində xristian əsilli qul olan Gülbahar Xatundan irəlidə sultan olacaq Bəyazid adlı övladı dünyaya gəldi. 1448-ci ildə İkinci Kosovo döyüşündə atasına köməyə gedərək ilk dəfə döyüşdə iştirak etdi. 17 yaşında Gülbahar Xatunla münasibətini bəyənməyən atası tərəfindən Dulqədiroğulları sülaləsindən Süleyman bəyin qızı Sitti Xatunla evləndirildi.

Mehmed Manisada olduğu vaxtlarda təkbaşına hərəkət edirdi. Türk quldurlar onun icazəsi ilə Egeydəki venesiyalılara hücum edirdi. Hicri təqvimlə 852-ci ildə (1448/1449) Səlcuqda öz adına pul kəsdirmişdi. 1449-cu ilin avqust ya da sentyabr ayında anası öldü. 1450-ci ildə atasının İskəndər bəyin üzərinə etdiyi Albaniya yürüşünə və məğlubiyyətlə nəticələnən Kruyanın mühasirəsində iştirak etdi.

Bosniya-Hersoqovina ilə müharibə

Moldaviya və Valaxiya ilə müharibə

Albaniya ilə müharibə

Trabzon imperiyasının süqutu

Ağqoyunlular və Qaramanoğulları ilə mübarizə

Həyat yoldaşları

Oğlan övladları

Qız övladları