• Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
  • İanə et

Zora Niel Horston

  • Məqalə
  • Müzakirə

Zora Niel Horston (ing. Zora Neale Hurston; 7 yanvar 1891[1][2][…] – 28 yanvar 1960[2][3][…]) — amerikalı yazıçı, antropoloq, folklorçu və sənədli film rejissoru. O, XX əsrin əvvəllərində Amerikanın cənubundakı irqi mübarizələri təsvir etmiş və Hudu və Karib Vudusu[6] haqqında tədqiqatlar nəşr etdirmişdir. Onun dörd romanı arasında ən məşhuru 1937-ci ildə nəşr olunan "Their Eyes Were Watching God" əsəridir. O, həmçinin 50-dən çox hekayə, pyes, avtobioqrafiya, etnoqrafik araşdırmalar və çoxlu esselər yazmışdır.[7]

Zora Niel Horston
Doğum tarixi 7 yanvar 1891(1891-01-07)[1][2][…]
Vəfat tarixi 28 yanvar 1960(1960-01-28)[2][3][…] (69 yaşında)
Vəfat səbəbi insult
Təhsili
  • Hovard Universiteti[d][4],
  • Kolumbiya Universiteti[4][5]
Fəaliyyəti antropoloq, tarixçi, romançı, yazıçı, jurnalist, folklorşünas, hüquq müdafiəçisi, dramaturq, kinorejissor
Partiyası
  • ABŞ Respublikaçılar Partiyası
İmza
zoranealehurston.com
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Horston Alabamanın Notasulqa şəhərində anadan olmuş və 1894-cü ildə ailəsi ilə birlikdə Floridanın İtonvill şəhərinə köçmüşdür. O, sonralar bu şəhəri bir çox hekayələrinin məkanı kimi istifadə etmişdir.[8] Erkən karyerasında Horston, Bernard Kolleci və Kolumbiya Universitetində alim kimi antropoloji və etnoqrafik araşdırmalar aparmışdır. O, Afrika-Amerika və Karib folkloruna, xalqların icma kimliyinə necə töhfə verdiyinə maraq göstərmişdir.[9]

Horston həmçinin qaradərili icmanın müasir problemləri haqqında yazmış və Harlem İntibahının mərkəzi fiqurlarından birinə çevrilmişdir. Onun Afrika-Amerikalıların təcrübələri və irqi bölünmələrdən bəhs edən satirik hekayələri "The New Negro" və "Fire!!"[10] kimi antologiyalarda nəşr olunmuşdur. Floridaya qayıtdıqdan sonra o, "Mules and Men" (1935) adlı Afrika-Amerika folkloru haqqında ədəbi antologiya və ilk üç romanını nəşr etdirmişdir: "Jonah's Gourd Vine" (1934); "Their Eyes Were Watching God" (1937) və "Moses, Man of the Mountain" (1939). Həmçinin bu dövrdə o, Yamayka və Haitidəki ritual tədqiqatlarını sənədləşdirən "Tell My Horse: Voodoo and Life in Haiti and Jamaica" (1938) kitabını çap etdirmişdir.[11]

Horstonun əsərləri həm Afrika-Amerika təcrübəsinə, həm də qaradərili qadın kimi mübarizələrinə toxunurdu. Onun romanları uzun illər ədəbi dünya tərəfindən nəzərə çarpmamışdı. 1975-ci ildə, Horstonun ölümündən on beş il sonra yazıçı Elis Uoker, "In Search of Zora Neale Hurston" (sonradan "Looking for Zora" adlandırılmışdır) adlı məqaləsini Ms. jurnalında dərc edəndən sonra onun əsərlərinə maraq yenidən canlanmışdır.[12][13]

2001-ci ildə Horstonun "Every Tongue Got to Confess" adlı əlyazması, 1920-ci illərdə toplanmış folklor nağıllarından ibarət kolleksiya, Smitsonian arxivlərində aşkar edildikdən sonra nəşr olunmuşdur. Onun qeyri-bədii kitabı "Barracoon: The Story of the Last 'Black Cargo'" (2018), 1860-cı ildə ABŞ-a qanunsuz olaraq gətirilmiş sonuncu kölə sağ qalanlardan biri olan Kaco Lyuis (Kossola) haqqında idi və ölümündən sonra çap olunmuşdur.

Mündəricat

  • 1 Bioqrafiyası
    • 1.1 Erkən illəri
    • 1.2 Ali məktəbəqədər dövrü
    • 1.3 Universitet illəri və sonrakı dövr
    • 1.4 Ölümü
  • 2 Antropoloji və folklor tədqiqatları
  • 3 İstinadlar
  • 4

Bioqrafiyası

Erkən illəri

Zora Niel Horston 1891-ci ildə, Con Horston və Lusi Enn Horstonun (qızlıq soyadı Potts) səkkiz övladından beşincisi kimi anadan olmuşdur. Atası baptist vaiz və fermer idi, sonradan dülgərliklə məşğul olmuşdur. Anası isə məktəb müəlliməsi idi. O, 7 yanvar 1891-ci ildə atasının da doğulduğu yer olan Alabamanın Notasulqa şəhərində dünyaya gəlmişdir.[7] Onun ata babası baptist kilsəsinin vaizi olmuşdur.[6]

Horston üç yaşında olarkən ailəsi Floridanın İtonvill şəhərinə köçmüşdür. 1887-ci ildə bu şəhər ABŞ-da ilk tamamilə qaradərili şəhərlərdən biri kimi rəsmi qeydiyyata alınmışdı. Horston İtonvilli "doğma yeri" hesab edirdi,[14] çünki ora köçəndə çox balaca idi. Bəzən anadan olduğu yer kimi də İtonvilli göstərirdi. 1897-ci ildə onun atası şəhərin meri seçildi. 1902-ci ildə isə şəhərin ən böyük kilsəsi olan Makedoniya Missioner Baptistin keşişi kimi xidmət etməyə başladı.[6]

1901-ci ildə İtonvillə şimaldan müəllimlər gəlmiş və Horstona bir neçə kitab hədiyyə etmişdilər. Bu kitablar onun ədəbiyyata olan marağını oyatmışdı. O, sonralar bu ədəbi oyanışı bir növ "yenidən doğuluş" kimi təsvir etmişdir.[15]

Horston böyüyəndə İtonvilli tez-tez hekayələrində hadisələrin baş verdiyi yer kimi istifadə edirdi—bu, Afrika-Amerikalıların ağ cəmiyyətin təsiri olmadan sərbəst yaşaya bildikləri bir şəhər idi.[16] O, İtonvilldə böyümüş və bu təcrübəsini 1928-ci ildə "How It Feels To Be Colored Me" essesi ilə təsvir etmişdir. Bu gün İtonvill hər il onun şərəfinə "Zora! Festival" adlı tədbir təşkil edir.

Horstonun anası 1904-cü ildə vəfat etmişdir. 1905-ci ildə atası Metti Moqe ilə evlənmişdir. Bu hadisə qalmaqallı hesab olunurdu, çünki onun birinci həyat yoldaşının sağlığında Moqe ilə münasibətdə olduğu barədə şayiələr gəzirdi.[17][18] Atası və ögey anası Horstonu Floridada baptist internat məktəbinə göndərsələr də, təhsil haqqını ödəmədikləri üçün o, məktəbdən çıxarılmışdır.[6]

Ali məktəbəqədər dövrü

1916-cı ildə Horston, Qilbert və Sallivan teatr qrupunun baş müğənnisinin yanında xidmətçi kimi işləməyə başladı.[17][19]

1917-ci ildə o, rəsmi təhsilini bərpa edərək gecə məktəbi olan Morqan Akademiyasında oxumağa başladı. Bu məktəb hazırda Morqan Dövlət Universiteti adlanır və Merilend ştatının Baltimor şəhərində yerləşən tarixi qaradərili kolleclərdən biridir. O zaman 26 yaşlı Horston pulsuz orta təhsil almaq üçün doğum tarixini dəyişdirərək 1901-ci il kimi göstərməyə başladı.[20] O, 1918-ci ildə bu məktəbdən məzun olmuşdur.

Universitet illəri və sonrakı dövr

Horston universitetdə oxuyarkən İtonvilldən kənarda antropoloji dünyagörüşünü inkişaf etdirdi. Onun əsas məqsədlərindən biri müxtəlif etnik qruplar arasında oxşarlıqları göstərmək idi.[21]

1918-ci ildə Horston Vaşinqton şəhərində yerləşən, qaradərililər üçün tarixi kolleclərdən biri olan Hovard Universitetində təhsil almağa başlamışdır. O, qaradərili qadınlar üçün yaradılmış Zeta Phi Beta qadın təşkilatının üzvü idi və ailəsində universitetə gedən ilk şəxs olmuşdur.[22]

Howard Universitetində oxuduğu müddətdə o, tələbə qəzeti olan The Hilltop-un yaradıcılarından biri olmuşdur. Burada ispan, ingilis, yunan dilləri və natiqlik kursları keçmişdir. 1920-ci ildə ikiillik kollec diplomu (ing. associate degree) almışdır. 1921-ci ildə yazdığı "John Redding Goes to Sea" adlı qısa hekayəsi ona Alen Lokk tərəfindən yaradılmış The Stylus adlı ədəbi klubun üzvü olmaq imkanı vermişdir.[15]

1924-cü ildə Hovard Universitetindən ayrılmadan öncə Horston, məktəbin tələbə qəzetinin ilk buraxılışını nəşr etməyə kömək etmişdir. O, həmçinin Hovard Ədəbiyyat Klubuna qoşulmuş və burada ilk iki qısa hekayəsini nəşr etdirmişdir.[23] Buna baxmayaraq, Horston təhsil xərclərini ödəmək üçün axşamlar manikürçü işləyirdi.

1925-ci ildə Horston, Kolumbiya Universiteti ilə bağlı Bernard Kollecində oxumaq üçün kollec himayədarı Enni Natan Meyer tərəfindən təqaüd qazanmışdır. O, bu qadınlar kollecinə qəbul olunan yeganə qaradərili tələbə olmuşdur.[24]

Horston Meyer ilə birlikdə "Black Souls" adlı pyesin yazılmasına kömək etmişdir. Bu əsər ağdərili bir qadın tərəfindən yazılmış ilk "linç dramlarından" biri hesab olunur.[25] Horston Kolumbiya Universitetinin məşhur antropoloqu Frants Boas ilə birlikdə etnoqrafik araşdırmalar aparmış və daha sonra onun tələbəsi olmuşdur.[26] O, həmçinin Rut Benedikt və antropologiya üzrə digər tələbə Marqarit Mid ilə birgə çalışmışdır.[27]

1928-ci ildə Horston Kolumbiya Universitetindən antropologiya üzrə bakalavr dərəcəsi almışdır.

Horstonun Cənubi səyahətlərindən sənədli kadrlar

Alen Lokk, Horstonu filantropluq və ədəbiyyat himayədarlığı edən Şarlotta Osqud Meyson ilə tanış etmişdir. Meyson daha əvvəl Lokk və Lenqston Hyuz kimi digər Afrika-Amerikalı yazıçılara dəstək vermişdi; lakin o, həm də onların işini yönləndirməyə çalışırdı.

Meyson, Horstonun yaradıcılığına maraq göstərmiş və onun 1927–1932-ci illər arasında[6] Cənub ştatlarına folklor araşdırmaları üçün səyahətini maliyyələşdirmişdir. O, Horstona aylıq 200 dollar təqaüd ayırırdı. Bunun əvəzində isə Horstondan zənci musiqisi, folkloru, ədəbiyyatı, hudu və digər mədəniyyət formaları haqqında topladığı bütün materialları ona təqdim etməsini tələb etmişdir.[28]

Eyni zamanda, Horston akademik rəhbəri Frants Boası da razı salmalı idi. Boas mədəni nisbilik (ing. cultural relativism) nəzəriyyəsini dəstəkləyirdi və mədəniyyətlərin dəyər baxımından pilləli şəkildə sıralanması fikrinə qarşı çıxırdı.[29]

Bernard Kolecindən məzun olduqdan sonra Horston Kolumbiya Universitetində iki il antropologiya üzrə magistratura təhsili almışdır və Boas ilə birlikdə tədqiqatlar aparırdı.

1920-ci illərdə Harlemdə yaşayan Horston, Lenqston Hyuz və Kaunti Kallen kimi yazıçılarla dostlaşmışdır. Onun evi, bəzi məlumatlara görə, ədəbi və sosial görüşlər üçün məşhur bir məkana çevrilmişdi. Bu dövrdə Horstonun bəzi ədəbi uğurları da olmuşdur. O, National Urban League tərəfindən nəşr olunan Opportunity: A Journal of Negro Life jurnalında keçirilən qısa hekayə və pyes yazı yarışmalarında qalib gəlmişdir.

Ölümü

Maddi və tibbi çətinliklər dövründə Horston Sent-Lüsi dairəsində yerləşən qocalar evinə getmək məcburiyyətində qaldı və burada insult keçirmişdir. O, 28 yanvar 1960-cı ildə hipertansif ürək xəstəliyindən vəfat etmiş və Florida ştatının Fort Pirs şəhərindəki Səmavi İstirahət Bağında dəfn edilmişdir. Onun qalıqları 1973-cü ilə qədər nişansız məzarda qalmışdır.[30]

Antropoloji və folklor tədqiqatları

Horston Karib hövzəsi və Amerikanın Cənub ştatlarında geniş səyahət etmiş və antropoloji araşdırmalar aparmaq üçün yerli mədəni praktikalarla yaxından tanış olmuşdur. O, 1928–1932-ci illərdə Şarlotta Osqud Meyson tərəfindən maliyyələşdirilən Cənubdakı araşdırmaları əsasında 1935-ci ildə "Mules and Men" kitabını yazmışdır. Horston Şimali Floridadakı taxtaçılıq düşərgələrində araşdırma etmiş və orada ağdərili kişilərin hakim mövqelərindən istifadə edərək qaradərili qadınları cinsi münasibət üçün məcbur etməsi haqqında qeydlər aparmışdı. Hətta bu qadınlardan uşaq sahibi olmaq da adi hal idi. Sonralar bu praktika "paramour rights" adlandırıldı və onun irqi ayrı-seçkilik dövründə güc balansına əsaslandığı, hətta köləlik dövründəki ənənələrlə bağlı olduğu bildirildi. Kitabda həmçinin geniş folklor nümunələri yer alır. Horston bu materiallardan "Jonah's Gourd Vine" (1934) kimi romanlarında bədii şəkildə istifadə etmişdir.

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 3 4 Zora Neale Hurston // Internet Broadway Database (ing.). 2000.
  3. ↑ 1 2 Zora Neale Hurston // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
  4. ↑ 1 2 3 4 Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science (ing.): Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century. Routledge, 2003. Vol. 1. P. 632. 798 p. ISBN 978-1-135-96342-2
  5. ↑ 1 2 Guggenheim Fellows database (ing.).
  6. ↑ 1 2 3 4 5 Boyd, Valerie. Wrapped in Rainbows: The Life of Zora Neale Hurston. New York: Scribner. 2003. ISBN 978-0-684-84230-1.
  7. ↑ 1 2 Hurston, Lucy Anne. Speak, so you can speak again : the life of Zora Neale Hurston (First). New York: Doubleday. 2004. ISBN 0-385-49375-4.
  8. ↑ Flynn, Elisabeth; Deasy, Caitlin; Ruah, Rachel. "The Upbringing and Education of Zora Neale Hurston". social.rollins.edu (ingilis). September 25, 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 21, 2017.
  9. ↑ Trefzer, Annette. "Possessing the Self: Caribbean Identities in Zora Neale Hurston's Tell My Horse". African American Review. 34 (2). 2000: 299–312. doi:10.2307/2901255. JSTOR 2901255.
  10. ↑ Carpio, Glenda R.; Sollors, Werner. "The Newly Complicated Zora Neale Hurston". The Chronicle of Higher Education (ingilis). January 2, 2011. ISSN 0009-5982. June 26, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 21, 2017.
  11. ↑ Rae, Brianna. "Black History Profiles – Zora Neale Hurston". The Madison Times (ingilis). 2016-02-19. March 8, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-10.
  12. ↑ Miller, Monica. "Archaeology of a Classic". News & Events. Barnard College. December 17, 2012. July 15, 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 14, 2014.
  13. ↑ Sarkar, Sohel. "9 Fascinating Facts About Zora Neale Hurston". Mental Floss. 2021-01-07. October 15, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 6, 2022.
  14. ↑ Cave, Damien. "In a Town Apart, the Pride and Trials of Black Life". The New York Times. September 28, 2008. August 2, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 1, 2018.
  15. ↑ 1 2 Jones, Sharon L. (Sharon Lynette). Critical companion to Zora Neale Hurston: a literary reference to her life and work. New York. 2009. ISBN 978-0-8160-6885-2.
  16. ↑ "Zora! Festival Homepage". Zora! Festival (ingilis). April 26, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 21, 2017.
  17. ↑ 1 2 About Zora Neale Hurston Arxiv surəti 16 aprel 2009 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib aprel 16, 2009, at the Wayback Machine, Zora Neale Hurston official website, maintained by the Zora Neale Hurston Estate and HarperCollins.
  18. ↑ "Chronology of Hurston's Life". University of Central Florida. August 2, 2018 tarixində arxivləşdirilib.
  19. ↑ "Zora Neale Hurston". The Baltimore Literary Heritage Project. May 14, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 21, 2019.
  20. ↑ "The Changing Faces of First-Generation Barnard Women". Barnard College (ingilis). 2023-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-28.
  21. ↑ Staple, J. "Zora Neale Hurston's Construction of Authenticity through Ethnographic Innovation". Western Journal of Black Studies (ingilis). 2006.
  22. ↑ Shivonne Foster, Following Footsteps: Zora Neale Hurston Arxiv surəti 24 noyabr 2007 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib noyabr 24, 2007, at the Wayback Machine, The Hilltop, November 20, 2007.
  23. ↑ "Life Story: Zora Neale Hurston (1891–1960)". New-York Historical Society Museum and Library: Women and the American Story. 2024-10-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
  24. ↑ Meyer, Annie Nathan. It's Been Fun: An Autobiography. New York: H. Schuman. 1951.
  25. ↑ "A Century of Barnard Anthropology, The Early Period". January 14, 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  26. ↑ Cheryl A, Wall L. Hurston, Zora Neale // Andrews, William L; Foster, Frances Smith; Harris, Trudier (redaktorlar ). The concise Oxford companion to African American literature. Oxford University Press. 2001. ISBN 978-0-19-803175-8.
  27. ↑ Stephens, Judith L.; Perkins, JKathy A., redaktorlar Strange Fruit: Plays on Lynching by American Women. Indiana University Press. 1998. 10, 133. ISBN 9780253211637.
  28. ↑ Hurston, Zora Neale. Every Tongue Got to Confess: Negro Folk-tales from the Gulf States. HarperCollins e-books. 2009. səh. xxvi. ISBN 978-0-06-174180-7. January 7, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 14, 2019.
  29. ↑ Zora Niel Horston — Britannika Ensiklopediyası.
  30. ↑ Walters, Tim. "Black History Month: Zora Neale Hurston died alone, her belongings almost burned. Now there is a festival in her name". The Palm Beach Post (ingilis). 2020-02-25. January 2, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-20.

  Vikianbarda Zora Niel Horston ilə əlaqəli mediafayllar var.
  Vikisitatda Zora Niel Horston ilə əlaqədar sitatlar var.
  • zoranealehurston.com — rəsmi saytı
  • Zora Neale Hurston: Claiming a Space
  • Zora Neale Hurston: Folklore and Hoodoo
  • Zora Neale Hurston Arxivləşdirilib noyabr 22, 2001, at the Wayback Machine from the Concise Dictionary of American Literary Biography
  • Zora Neale Hurston Festival of the Arts and Humanities (ZORA! Festival)
  • Writings of Hughes and Hurston from C-SPAN's American Writers: A Journey Through History
  • Zora Neale Hurston Arxivləşdirilib aprel 7, 2020, at the Wayback Machine at Women Film Pioneers Project at Columbia University
  • Zora Niel Horston — IMDb səhifəsi
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Zora_Niel_Horston&oldid=8059476"
Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2025