Yuki-onna (雪女?, hərf. qar qadını) — Yapon mifologiyasında fövqəltəbii varlıq. Yaponiyanın ən böyük adası Honşunun dağlıq bölgələrində məskunlaşır. Yuki-onna Yapon ədəbiyyatında, manqa, kino, qravüra və anime sahələrində geniş yayılmış populyar obrazdır.[1]
Yuki-onnanın adları Yaponiyanın müxtəlif bölgələrində fərqlənir. Məsələn, Miyaqi prefekturasında ona yuki-bamba (雪輓馬, "qar atı"), Naqano prefekturasında isə Şikkenken — "Naqanodan olan Qar qarı" (雪降り婆) deyilir. Yamataqada ona yuki-coro (雪女郎, "qar kənbəri"), Miyazaki və Kaqoşimanın Satsuma bölgəsində isə yuki-bajo (雪婆女, "qar qarı") deyilir.[2]
Bundan başqa, o, yuki-musume (雪娘, "qar qızı"), yuki-onago (雪女子, "qar qızı"), yuki-anesa (雪姉, "qar bacı"), yuki-omba (雪乳母, "qar dayəsi") kimi də tanınır. Həmçinin, icaz (buz sarkıtları) ilə əlaqəli çurara-onna, kanekori-musume və şiqama-nyuba kimi adlarla da çağırılır.[3]
Yuki-onnanın qədim əfsanələrdən gəldiyi düşünülür, lakin onun haqqında ilk yazılı qeydlər Muromati dövrünə aiddir. Məşhur buddist rahib Soqi "Soqi Şokoku Monoqatari" (宗祇諸国物語, "Soqinin müxtəlif diyarlar haqqında hekayələri") əsərində Yuki-onna ilə qarşılaşmasından bəhs edir.[4] O, bəyaz kimonoda parlaq bir qar ruhu kimi təsvir edilir. Uzun, bəyaz saçları ona zərif bir görünüş verir. Soqi qeyd edir ki, Yuki-onna təxminən üç metr hündürlüyündə idi və dərisinin rəngi o qədər ağ idi ki, demək olar, şəffaf görünürdü. O, 20 yaşlarında çox gözəl bir gənc qız kimi görünür. Soqi onunla hamam qəbul edərkən qarşılaşır. O, Yuki-onna ilə danışmağa çalışsa da, o, səssizcə geri çəkilir və qaranlıqda yox olur.[5]
Yuki-onna tamamilə ağ rəngdə təsvir olunur, sanki buzdan düzəldilib və inanılmaz dərəcədə gözəldir. O, asta və zərif hərəkət edir, əsasən axşamçağı və ya gecə, qar yağan zaman, qar fırtınasında və ya tam ay işığında görünür. O, ümumiyyətlə qar olan istənilən yerdə peyda ola bilər.[6]
Onun obrazı dəyişkəndir, lakin əksər hallarda olduqca hündür, uzun, ağ və ya qara saçlı gözəl bir qız kimi təsvir edilir. Adətən kimonoda görünür, lakin bəzi əfsanələrdə tamamilə çılpaq olduğu və qar fonunda yalnız üzü və saçlarının göründüyü bildirilir.[7]
Bəzi əfsanələrə görə, Yuki-onna qış və qar fırtınaları ilə əlaqəli olduğu üçün qarda ölüb ruh halına gəlmiş bir varlıqdır. O, eyni zamanda həm gözəl və sakit, həm də amansız və qəddar ola bilər.[8] XVIII əsrə qədər o, əsasən pis bir varlıq kimi təsvir olunurdu. Lakin müasir dövrdə daha insani xarakterə sahib olduğu vurğulanır, onun ruhani və efemer gözəlliyi ön plana çəkilir.[9] Bir çox hekayələrdə Yuki-onna, qarlı havada qalan səyyahların qarşısına çıxır və onları öz buz nəfəsi ilə donduraraq öldürür.[10] Başqa əfsanələrdə isə o, insanları aldadaraq qarın sehrinə salır və onlar donaraq ölürlər.[11] Bəzi nağıllarda o, qucağında uşaq saxlayır. Rəhmdil insanlar uşağı götürdükdə isə dərhal donurlar. Xüsusilə itkin düşmüş uşaqlarını axtaran valideynlər bu hiyləyə asanlıqla düşürlər.[12]
Bəzi əfsanələrdə Yuki-onna daha aqressiv təsvir edilir.[13] O, evlərə girərək içəridəkiləri güclü bir nəfəs ilə dondurur. Bəzi versiyalarda bu onun üçün kifayət edir, digərlərində isə Yuki-onna daha qəddardır – ya qurbanlarının qanını içir, ya da onların "həyat enerjisini" tükədir. Ancaq Yuki-onna təkcə qəddar deyil, onun mehriban tərəfi də var.[14] Bəzi hekayələrdə o, müəyyən səbəblərə görə qurbanlarını buraxır. Məsələn, bir məşhur əfsanədə o, bir gənci gözəlliyinə və gənc yaşına görə bağışlayır.[15] Başqa bir oxşar hekayədə isə bir oğlan Yuki-onnanın həqiqi kimliyini anladıqda, o, dərhal buxarlanaraq yox olur. Belə hallarda o, çox zaman həyatla vidalaşır və mənəvi dünyaya qayıdır.[16]
- ↑ Bane, Theresa. Encyclopedia of Demons in the World Religions and Cultures. McFarland & Company. 2012. səh. 334. ISBN 978-0-7864-8894-0. İstifadə tarixi: 23 October 2018.
- ↑ Konno, 1981, cited by Hirakawa, Sukehiro (平川祐弘), 小泉八雲: 回想と研究 (Koizumi Yakumo: Kaisō to Kenkyū) (snippet), Kodansha, 1992, səh. 227, ISBN 9784061590373,
雪女の名称は雪娘、雪女郎、雪婆、雪降婆、シッケンケンなど..
- ↑ Nobuyoshi Furuhashi. 雪女伝説 // 吉成勇編 (redaktor). 日本「神話・伝説」総覧. 歴史読本特別増刊・事典シリーズ. 新人物往来社. 1992. 276–277. ISBN 978-4-404-02011-6.
- ↑ 多田克己. 京極夏彦・多田克己編 (redaktor). 妖怪図巻. 国書刊行会. 2000. səh. 169. ISBN 978-4-336-04187-6.
- ↑ 多田克己. 幻想世界の住人たち. Truth in Fantasy. IV. 新紀元社. 1990. səh. 194. ISBN 978-4-915146-44-2.
- ↑ 村上健司編著. 妖怪事典. 毎日新聞社. 2000. 356–357. ISBN 978-4-620-31428-0.
- ↑ 千葉幹夫. 妖怪お化け雑学事典. 講談社. 1991. səh. 237. ISBN 978-4-06-205172-9.
- ↑ 大島広志. 雪女 // 野村純一他編 (redaktor). 昔話・伝説小事典. みずうみ書房. 1987. səh. 261. ISBN 978-4-8380-3108-5.
- ↑ 田中聡. 江戸の妖怪事件簿. 集英社新書. 集英社. 2007. səh. 144. ISBN 978-4-08-720398-1.
- ↑ "Yuki Onna - The Snow Women".
- ↑ "Yuki-Onna", Japanese Tales of Lafcadio Hearn, Princeton University Press, 166–170, 2019-07-02, doi:10.2307/j.ctvc7747r.26, İstifadə tarixi: 2022-11-28
- ↑ Iwai, Hiromi, redaktorNihon no yōkai hyakka : bijuaruban. Tōkyō: Kawadeshobōshinsha. 2015-05-30. ISBN 9784309226293. OCLC 910499476.
- ↑ Seki, Seigo Seki (1963), Folktales of Japan, p. 81, University of Chicago, ISBN 0-226-74614-3
- ↑ Smith, Richard Gordon, "The Snow Ghost" Chapter XLIX of Ancient Tales and Folk-lore of Japan at sacred-texts.com
- ↑ Yuki-onna Arxivləşdirilib avqust 25, 2006, at the Wayback Machine at japanese1-2-3.com Arxivləşdirilib yanvar 27, 2007, at the Wayback Machine
- ↑ Kwaidan – Yuki-onna (Snow Woman) at www.sarudama.com
- Yuki Onnna – The Snow Woman at hyakumonogatari.com (English).
- An article that references Yuki Onna in the movies Japanzine by Jon Wilks