Yəzdanizm kürdlərin psevdotarixi təklif edilən İslamdan əvvəlki dini idi.[1] Termini kürdlərin "orijinal" dini hesab etdiyi dini təmsil etmək üçün kürd və belçikalı alim Mehrdad İzadi təqdim edib və təklif edib.[2]
İzadinin sözlərinə görə, Yəzidilik, Yarsanlıq və Kürd Ələviliyi məzhəblərində Yəzdanlıq indi də davam etdirilir.[3][4]
İzadi bu termini "semit" deyil, "aryan" xarakterinə malik olan "islamdan minilliklər əvvələ qalmış" inanc sistemini ifadə etmək kimi təklif edir.[5]
Yəzdaniliyin ayrı bir din kimi anlayışı bir sıra alimlər tərəfindən mübahisələndirilmişdir. Riçard Foltz Yəzdaniliyi və ya “Mələklər Kultu”nu İzadinin “icad edilmiş dini” hesab edir ki, bu din Foltsa görə “əsl dini tarixdən daha çox müasir kürd milli hisslərinə borcludur”.[6]
İranlı antropoloq Ziba Mir-Hüseyni qeyd etdi ki, “ən diqqətçəkən hadisə Yarsanizmi İslamdan uzaqlaşdırmaq və ona sırf kürd şəcərəsi vermək həvəsi ilə məzhəbin çox qədim bir dinin məzhəbi olduğunu iddia edən İzadinin (1992) işidir ki, bu, “Mələk” adlandırır.”'' dövlətlər, "əsas etibarilə qeyri-semit dindir, Zaqrosun yerli dini təməlini örtən Aryan üst quruluşu ilə. Kultu və ya onun hər hansı bir təriqətini İslam kimi tanımaq sadəcə olaraq İslamdan minilliklər öncəsi olan din haqqında məlumatsızlıqdan doğan səhvdir”.[7]
- ↑ Foltz, Richard. "The "Original" Kurdish Religion? Kurdish Nationalism and the False Conflation of the Yezidi and Zoroastrian Traditions". Journal of Persianate Studies. 10 (1). 2017: 91 (note 3). doi:10.1163/18747167-12341309.
The alleged pan-Kurdish proto-religion called “Yazdanism” is a fabrication of contemporary Kurdish scholar Mehrdad Izady
- ↑ Foltz, Richard. Two Kurdish Sects: The Yezidis and the Yaresan // Religions of Iran: From Prehistory to the Present. Oneworld Publications. 7 November 2013. səh. 219. ISBN 978-1-78074-307-3.
- ↑ Alex Domenech. The Domenech Bible Interpretations: The Bible & Climate Change. WestBow Press. 20 August 2015. 166–. ISBN 978-1-5127-0849-3.
According to Izady, Yazdanism is now continued in the denominations of Yazidism, Yarsanism, and Chinarism
- ↑ "Cult of Angels – KURDISTANICA" (ingilis). 11 October 2018. İstifadə tarixi: 2021-06-10.
- ↑ "a belief system of great antiquity that is fundamentally a non-Semitic religion, with an Aryan superstructure overlaying a religious foundation indigenous to the Zagros. To identify the Cult or any of its denominations as Islamic is simply a mistake born of a lack of knowledge of the religion, which pre-dates Islam by millennia." in: Izady, 1992. səh. 172 passim
- ↑ Foltz, Richard (7 November 2013). "Two Kurdish Sects: The Yezidis and the Yaresan". Religions of Iran: From Prehistory to the Present. Oneworld Publications. p. 219. ISBN 978-1-78074-307-3.
- ↑ Mir-Hosseini, Ziba (1992). "Faith, ritual and culture among the Ahl-e-Haqq". pp. 132. In Philipp G. Kreyenbroek; Christine Allison (eds.). Kurdish culture and identity. London: Zed Books. pp. 111–34. ISBN 1-85649-330-X.
- Izady, Mehrdad R. (1992), The Kurds: A Concise Handbook, Taylor & Francis, ISBN 0-8448-1727-9
- Kjeilen, Tore (2007), "Yazdanism", Encyclopaedia of the Orient, lexicorient.com