Yaqub Mahmudov 1939-cu il fevralın 10-da Şəki rayonunun Baş Göynük kəndində anadan olub. 1962-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) Tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1966-cı ildə “Ağqoyunlu dövlətinin Venesiya ilə qarşılıqlı əlaqələri (XV əsrin 60-70-ci illəri)” mövzusunda namizədlik dissertasiyası, 1989-cu ildə isə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti Tarix fakültəsinin Elmi Şurasında “Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin Qərbi Avropa ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqələri (XV əsrin II yarısı – XVII əsrin əvvəlləri)” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edib.

O, 1966-1975-ci illərdə Azərbaycan Ensiklopediyasında elmi redaktor, böyük elmi redaktor, redaksiya müdiri, elmi işlər üzrə baş redaktor müavini, 1968-1981-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda (indiki ADPU) baş müəllim, dosent və 1981-2004-cü illərdə isə BDU-nun Tarix fakültəsində dosent, kafedra müdiri, dekan müavini və dekan işləyib.

1986-1990-cı illərdə onun təşəbbüsü ilə Respublika Tarix Liseyi yaradılıb, Tarix fakültəsində yeni ixtisaslar – “tarixçi‐arxivşünas”, “tarixçi‐şərqşünas”, “çinşünas”, “tarixçi‐arxeoloq”, “tarixçi‐etnoqraf”, “beynəlxalq münasibətlər”, “sosiologiya”, “psixologiya”, “etnopsixologiya”, “etnososiologiya” və “sosial psixologiya” ixtisasları açılıb, “Azərbaycanın maddi‐mədəniyyət tarixi”, “Dünya azərbaycanlıları: tarixi‐demoqrafiya” elmi‐tədqiqat laboratoriyaları, “Tarixi tədqiqatlarda elektron‐hesablama maşınları və riyazi üsulların tətbiqi” tədris laboratoriyası yaradılıb, qədim türk dili və folklorunun tədrisinə başlanılıb.

1991-ci ildən BDU-nun Tarix fakültəsinin Qədim dünya və orta əsrlər tarixi kafedrasının müdiridir və həmin kafedranın formalaşması onun adı ilə bağlıdır.

Yaqub Mahmudov Azərbaycan Respublikasının yeni təhsil sisteminin yaradılması işində, o cümlədən qəbul proqramlarının tərtibində və təkmilləşdirilməsində, test bankının yaradılmasında, fənlər üzrə metodiki vəsaitlərin hazırlanmasında fəal iştirak edib. 1991‐1992‐ci illərdə Təhsil Konsepsiyası və Təhsil Qanununu hazırlayan ekspert‐işçi qrupuna rəhbərlik edib.

1992-1993-cü illərdəAli Attestasiya Komissiyası sədrinin müavini və “Azərbaycan Ensiklopediyası” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyinin baş direktoru vəzifələrində çalışıb.

O, 2004-2021-ci illərdəAMEA-nın Tarix İnstitutunun direktoru olub. 2007-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü, 2017-ci ildə isə AMEA-nın həqiqi üzvü seçilib. 1000-dən çox elmi əsərin müəllifidir. Diplomatiya tarixi, itirilmiş torpaqlar və soyqırımları tarixi istiqamətləri üzrə elmi məktəblər yaradıb. Onun elmi rəhbərliyi ilə 70 nəfər fəlsəfə və elmlər doktoru yetişib.

Yaqub Mahmudovun həmmüəllif və naşiri olduğu fundamental tədqiqatlar – “Qarabağ: real tarix, faktlar, sənədlər”, “Naxçıvan: tarixi və abidələri” və “İrəvan xanlığı: Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi” kitabları Dövlət Mükafatına layiq görülüb. O, ikicildlik “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası”nın baş redaktorudur. 16 cildlik “Seçilmiş əsərləri” çapdan çıxıb. Əsərləri bir çox xarici ölkələrdə (Türkiyə, Pakistan, Rusiya, Böyük Britaniya, ABŞ, Qırğızıstan, Almaniya, Gürcüstan, Macarıstan, Rumıniya, Polşa, Ukrayna, İtaliya, Misir, Cənubi Koreya, İsveç və Meksika) nəşr olunub.

O, Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) Siyasi Şurasının üzvü olub və YAP‐ın I və III qurultaylarında çıxış edib. II, III, IV və V çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilib. Prezident seçkilərində Heydər Əliyevin, sonra isə İlham Əliyevin vəkili olub və onların bir sıra rəsmi dövlət səfərlərində iştirak edib. YAP Veteranlar Şurasının üzvüdür.

Ulu Öndər Heydər Əliyev Yaqub Mahmudovun elmi fəaliyyətini yüksək qiymətləndirərək, onu Azərbaycanın “böyük alimi”, “böyük tarixçisi” adlandırıb.

Ailəlidir, 3 övladı var.

• Azərbaycanın Avropa ölkələri ilə əlaqələri. Bakı: ADU, 1986.
• Взаимоотношения государств Аккоюнлу и Сефевидов с западноевропейскими странами (II половина XV - начало XVII века). Баку: Изд-во Бакинского университета, 1991.
• Azərbaycan diplomatiyası (XV‐XVII əsrlər). Bakı: Azərbaycan Universiteti, 1996.
• Azərbaycan tarixində Heydər Əliyev şəxsiyyəti. Bakı: “Təhsil”, 2002.
• “Azərbaycan: qısa dövlətçilik tarixi” kitabı (Azərbaycan, rus, ingilis, urdu və ukrain dillərində)
• “Qarabağ: real tarix, faktlar, sənədlər” kitabı (Azərbaycan, türk, rus, ingilis, ərəb, fransız və alman dillərində - həmmüəllif)
• “Naxçıvan: tarixi və abidələri” kitabı (Azərbaycan və ingilis dillərində - həmmüəllif)
• “İrəvan xanlığı: Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi” kitabı (Azərbaycan, türk, ingilis, rus, rumın, italyan, ərəb, ispan və alman dillərində - həmmüəllif)
• “Heydər Əliyev ideyalarının zəfər yürüşü” kitabı (Azərbaycan, rus və ukrain dillərində)
• Şuşa‐Pənahabad. Bakı: “Təhsil”, 2012. (həmmüəllif)
• Heydər Əliyev. 2 cilddə. Bakı: Turxan NPB, 2013. (həmmüəllif)
• İlham Əliyev və Azərbaycan tarix elmi. Bakı: Turxan NPB, 2014.
• “Azərbaycan xalqının İrəvan və ətrafındakı torpaqlara tarixi varislik hüququ bərpa olunmalıdır” kitabı (Azərbaycan, rus və ingilis dillərində)
• Azərbaycan Respublikasının tarixi. 2 cilddə. Bakı: Azərbaycan Tarixçiləri İctimai Birliyi, 2016. (həmmüəllif)
• Azərbaycan xalqına qarşı 1918‐ci il soyqırımları. Bakı: Azərbaycan Tarixçiləri İctimai Birliyi, 2016. (həmmüəllif)
• “Real tarix və “böyük Ermənistan” uydurması” kitabı (Azərbaycan, türk, rus, ingilis, gürcü, ərəb, fars, alman, ispan, fransız və ibri dillərində)
• “Saxtakarların yalançı elmi, yaxud ermənisayağı “tarix” kitabı (Azərbaycan, rus, ingilis və gürcü dillərində)

• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü
• Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü
• Beynəlxalq Aytmatov Akademiyasının həqiqi üzvü
• Lütfi Zadə adına Beynəlxalq Müasir Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü
• İtaliyanın Beynəlxalq İqtisadi və Sosial Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü
• Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının həqiqi üzvü
• İtaliyanın Bonifasiana Akademiyasının həqiqi üzvü
• Elmlərin İnkişafı üzrə Müstəqil İsrail Akademiyasının həqiqi üzvü

• “Azərbaycan: tarixdən səhifələr” sənədli filmi (ssenari müəllifi, 4 seriya: 2006‐2008)
• “Tariximizin keşiyində” sənədli filmi (ssenari müəllifi və aparıcı, 2011)
• “Tarixin izi ilə... Yaqub Mahmudov” sənədli filmi (2011)
• “Şuşa‐Pənahabad” sənədli filmi (ideya müəllifi və elmi məsləhətçi, 2012)
• “İrəvan xanlığı” sənədli filmi (elmi məsləhətçi, 2012)
• “Dahi azərbaycanlı” sənədli filmi (ssenari müəllifi və aparıcı, 2013)
• “İrəvan: gizlədilmiş həqiqətlər” sənədli filmi (Azərbaycan, türk, rus, ingilis və fransız dillərində - baş məsləhətçi, 2016-2021)
• “Zəngəzur” sənədli filmi (Azərbaycan, rus və ingilis dillərində - baş məsləhətçi, 2017)
• “Sürgün” sənədli filmi (elmi məsləhətçi, 2018)
• “Qarabağ: əcdadlarımızın mirası” sənədli filmi (Azərbaycan, türk, rus, ingilis və fransız dillərində - baş məsləhətçi, 2018-2021)
• Real TV-nin “Tarixi Yaqub Mahmudov danışır” layihəsi (50 buraxılış: 2020-2022)

• Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi
• Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət”,“Şərəf” və 1‐ci dərəcəli “Əmək” ordenləri
• Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı
• “Elmdə ad” (“The Name in Science”) fəxri titulu
• “Dünya elminə töhfə” (“For contribution to world science”) medalı
• Dağıstan Respublikasının əməkdar elm xadimi
• Oksford Akademik Birliyinin fəxri professoru
• Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının “Beynəlxalq Qızıl Ulduz” medalı
• Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının Beynəlxalq Atatürk Mükafatı
• Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının 2019-cu il üçün “Türk dünyasında ilin elm adamı” Beynəlxalq mükafatı
• Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının “İstiqlal” ordeni
• Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının 2022-ci il üçün “Türk dünyasında ilin adamı” Beynəlxalq mükafatı
• Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının “Qotfrid Vilhelm Leybnits” medalı
• Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının “Fəxri Legion” ordeni
• Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının “Fenomen” (“Leonardo da Vinçi”) ordeni
• Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının 2022-ci il üçün “Avropada ilin alimi” Beynəlxalq mükafatı
• “Simurq” beynəlxalq medalı
• Alman‐Azərbaycan Cəmiyyətinin “Dostluq” medalı
• “Ən yaxşı baş menecer” fəxri adı
• “Kraliça Viktoriya” Beynəlxalq mükafatı
• Azərbaycan Kazakları İcmasının “Ataman Anton Qolovatıy” ordeni
• Millətlərin Birləşmiş İctimai Təltif Şurasının “XXI əsrin lider şəxsiyyəti” Beynəlxalq mükafatı
• Millətlərin Birləşmiş İctimai Təltif Şurasının “Lider”, “Avropa xidmət” və “Avropa lideri ulduzu” ordenləri
• Millətlərin Birləşmiş İctimai Təltif Şurasının “Sülh səfiri” fəxri titulu
• “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918‐2018)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı
• “Azərbaycan Polisinin 100 illiyi (1918‐2018)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı
• “Azərbaycan Ədliyyəsinin 100 illiyi (1918‐2018)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı
• “Azərbaycan Respublikası dövlət təhlükəsizliyi və xarici kəşfiyyat orqanlarının 100 illiyi (1919‐2019)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı
• “Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919‐2019)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı
• Milli Məclisin “Parlament” medalı
• “Bakı Dövlət Universitetinin 100 illiyi (1919‐2019)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı
• “General Səməd bəy Mehmandarov” yubiley medalı
• AMEA‐nın Abbasqulu ağa Bakıxanov adına mükafatı
• Tarix İnstitutunun təsis etdiyi “Gənclərin dostu” mükafatı
• “Yusif Məmmədəliyev”, “Rəsul Rza”, “Qızıl qılınc”, “Qızıl qələm”, “Samir Əsgərxanov”, “Humay”, “Gənclərin dostu” və “Ekologiyanın dostu” mükafatları

• Yaqub Mikayıl oğlu Mahmudlu (Mahmudov). Biblioqrafiya. Bakı: “Altay”, 1998.
• AMEA Tarix İnstitutu. Elmi əsərlər. XXX cild, 2009 (Görkəmli tarixçi-alim Yaqub Mahmudovun 70 illiyinə həsr edilmiş xüsusi buraxılış).
• Yaqub Mikayıl oğlu Mahmudlu (Mahmudov). Biblioqrafiya. Təkmilləşdirilmiş və yenidən işlənilmiş 2‐ci nəşri. Bakı: “Təhsil”, 2012.
• Yeganə Gözəlova. Tarix elmində Yaqub Mahmudov məktəbi. Bakı: “Təhsil”, 2013.
• Лятиф Шамхал. Во имя Азербайджана. Беседы журналиста с историком. Баку: ИПО Турхан, 2017.
• Nazim Məmmədov. Akademik Yaqub Mahmudov elmi yaradıcılığında Qarabağ mövzusu. Bakı: “Avropa”, 2018.
• Yaqub Mikayıl oğlu Mahmudlu (Mahmudov). Biblioqrafiya. Təkmilləşdirilmiş və yenidən işlənilmiş 3‐cü nəşri. Bakı: Turxan NPB, 2019.
• Şərəfli ömrün bir səhifəsi: Tarix fakültəsi (1986‐1990). Bakı: Turxan NPB, 2019.
• Yaqub Mahmudovun tarixçilər məktəbi. Bakı: Turxan NPB, 2019.
• Tanıdığımız və tanımadığımız Yaqub Mahmudov. Bakı: Turxan NPB, 2019.
• Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Prof. Dr. Yakup Mahmudov 80. Yıl Armağanı Özel Sayısı, Yıl: 2019, Cilt: VI, Sayı: 5.
• Nazim Məmmədov. Akademik Yaqub Mahmudov irsində Qarabağda ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımları tarixi. Bakı: “Avropa”, 2021.
• Nazim Xəlilov, Elnur Nəciyev. Ağır sınaqlarda sınmayan böyük alim: Yaqub Mahmudov. Bakı: “Zərdabi‐Nəşr” MMC, 2022.

• (az.). YouTube. 2022-03-13. İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• (az.). ikisahil.az. 2023-01-14. 2023-01-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• Басти Паша. (rus). br.az. 2022-07-14. Archived from the original on 2023-02-21. İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• (ingilis). azertag.az. 2022-07-27. 2022-08-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• (az.). YouTube. 2022-07-27. İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• (türk). YouTube. 2022-09-02. İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• (az.). YouTube. 2022-08-15. İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• (az.). YouTube. 2022-09-03. İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• (az.). olaylar.az. 2023-02-11. 2023-02-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-21.
• (az.). archive.org. 2022-12-09. İstifadə tarixi: 2023-04-16.
• (az.). ek.anl.az. İstifadə tarixi: 2023-04-16.
• (az.). azertag.az. 2023-04-19. 2023-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-22.
• (rus). azertag.az. 2023-05-01. 2023-05-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-04.
• (ingilis). azertag.az. 2023-05-01. 2023-05-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-04.
• (az.). azertag.az. 2020-03-04. 2023-05-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-05.
• A.Qorxmaz. (az.). modern.az. 2023-05-10. 2023-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-12.
• (alman). azertag.az. 2023-05-22. 2023-05-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-27.
• (ispan). azertag.az. 2023-05-20. 2023-05-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-27.
• (fransız). azertag.az. 2023-05-24. 2023-05-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-27.
• (az.). YouTube. 2023-05-26. İstifadə tarixi: 2023-05-27.

• Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırış deputatları
• Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları
• Azərbaycan Milli Məclisinin IV çağırış deputatları
• Azərbaycan Milli Məclisinin V çağırış deputatları
• AMEA Tarix İnstitutu
• Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsi
• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
• Heydər Əliyev ideyalarının zəfər yürüşü (kitab)
• Heydər Əliyev. Azərbaycan elminin keşiyində (kitab)
• Heydər Əliyev (kitab)
• Əliyevşünaslıq
• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası
• Azərbaycan Respublikasının Milli Atlası
• Tariximizin keşiyində (film, 2011)
• İrəvan xanlığı (film, 2012)
• Dahi azərbaycanlı (film, 2013)
• Gülnur Mahmud
• Baş Göynük