Yapon Yaqublar — XIX əsrdə Şəki şəhərində yaranmış soy. Soyun yaranması 2 eyniadlı şəxslə bağlıdır. Onlar həm adaş həm də iş ortağı olduqları üçün, eləcə də Yaponiyadan alınmış dəzgahlarla iş gördükləri üçün şəhər əhalisi tərəfindən belə adlandırılıblar. Ortaqlar tərəfindən Şəki şəhərində tikilmiş Yapon Yaqubun evi və Yapon Yaqubların fabrikinin binası tarixi abidə kimi qorunur.
,_Azerbaycan_(1919).jpg)
.jpg)
Yapon Yaqublar nəslinin yaranması Şəkidə fəaliyyət göstərmiş tacir Qışlaqlı İsmayıl bəylə bağlıdır.[1] İsmayıl bəy öz istehsal etdiyi məhsulları Osmanlı və İrandan gələn tacirlərə də satırmış. Bir gün İrandan gələn alıcılardan birinin yanında 15–16 yaşlarında iki yeniyetmə də olur. Hər ikisinin də adı Yaqub olub.[2] Onlar Şəkidə qalıb tacir İsmayıl bəyin yanında işləməyə başlayıblar.[1][2] Yaqublar bir müddət İsmayıl bəyin baramaaçma sexində işlədikdən sonra Şəkidə torpaq alıb Yaponiyadan iki ipək əyirən dəzgah alıblar.[3] Bundan sonra hər iki şəxsə Şəkidə "Yapon Yaqublar" deyilib.[4][3] Dövr keçdikcə Yaqublar dəzgahları artırıb, 1892-ci ildə Şəkidə indiki Fətəli xan Xoyski küçəsində özlərinə ipək fabriki tikiblər.[5] Daha sonra onlar İsmayıl bəyin qızları ilə ailə qurublar. Böyük Yaqub Xəlsə xanımla, Kiçik Yaqub isə Şazərif xanımla ailə qurub. Birinci cütlüyün 3 qız 1 oğlan, ikinci cütlüyün isə iki oğlan bir qız övladları olub.[3]
Azərbaycanda sovet işğalından sonra Yapon Yaqubların fabrikləri və mülkləri müsadirə olunub. Böyük Yaqub yoxa çıxıb, Kiçik Yaqub isə dar ağacından asılıb. Cəsədi 3 gün dar ağacından asılı qalıb sonra vaxtilə onun qulluqçusu olan şəxs cəsədi gizlincə dar ağacından endirərək naməlum yerdə dəfn edib.[3][6] Yaqubların ailə üzvləri də repressiyalara məruz qalıb Sibirə sürgün olunublar.[7]
Hazırda Şəki şəhərində Yapon Yaqubun evi[8] və Yapon Yaqubların fabrikinin binası tarixi abidə kimi qorunur.[9]
- ↑ 1 2 Əlizadə, İbrahimov, 2008. səh. 95
- ↑ 1 2 Mabudoğlu, Bəşirqızı, Adışirinov, 2009. səh. 119
- ↑ 1 2 3 4 Mabudoğlu, Bəşirqızı, Adışirinov, 2009. səh. 120
- ↑ Əlizadə, İbrahimov, 2008. səh. 96
- ↑ "1 №li fabrikin filialı". sheki.heritage.org.az. İstifadə tarixi: 2025-07-11.
- ↑ Əlizadə, İbrahimov, 2008. səh. 97
- ↑ Mabudoğlu, Bəşirqızı, Adışirinov, 2009. səh. 121
- ↑ "Yapon Yaqubun yaşayış evi". sheki.heritage.org.az. İstifadə tarixi: 2025-07-11.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin qərarı". e-qanun.az (az.). İstifadə tarixi: 2025-07-11.
- Əlizadə, Zəkəriyyə; İbrahimov, Nazim. Şəki ipəyi uzaq karvan yollarında (az.). Bakı: Nafta press nəşriyyatı. 2008. səh. 254.
- Mabudoğlu, Zəkəriyyə; Bəşirqızı, Ulduz; Adışirinov, Kamil. Şəkidə məhəllə adları, soylar və ləqəblər (az.). Bakı: Nafta press nəşriyyatı. 2009. səh. 605.