Yanus — Roma mifologiyasında zamanın, başlanğıcların və sonların, seçimlərin, açarların və qapıların tanrısıdır (yunanca : Ιανός (Ianós kimi tələffüz edilir — qapı sözündəndir). Roman iyerarxiyasında (diuum deus) ən yüksəkrütbəli Tanrı hesab edilən Yanus digər Tanrılardan daha böyük imtiyaza sahibdir. İki üzlü təsvir edilir. Yanusun gənc üzü gələcəyi qoca və saqqallı üzü isə keçmişi simvolizə edir. O ilin və müharibə mövsümünün (onun məbədinin qapıları Romada sülh zamanı qapalı olurdu) açılışına rəhbərlik edən Portunus ilə birlikdə "Qapılar Tanrısı"dır. Müharibə zamanı müharibənin nəticələrini əvvəlcədən təxmin etmək üçün Yanus məbədlərində ayinlər keçirilərdi. Kral Numanın öz adını verdiyi Yanvar (januarius) ayı ona həsr edilib.
| Yanus | |
|---|---|
 | |
| Mifologiya | Qədim Romada din, Qədim Roma mifologiyası[1] |
| Təsir sahəsi | Əkin, Darvaza, zaman, dualizm |
| Cinsi | kişi[d][1] |
| Anası | Hekata |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yanusun etimologiyası abstrakt mənada " keçmək" anlayışına müvafiq gələn, özü də hind-avropa mənşəli *ei- (" getmək ") felindən formalaşmış *iā sözünə əsaslanır. Bu etimologiya qədim insanların ona verdiyi mənadan irəli gəlir." Janus" daha çox " keçid " anlayışına uyğundur və ümumiyyətlə o ötürücü tanrı kimi dəyərləndirilir. Ona verilən hər iki ad Tanrı *Patuleius (açan) və Tanrı *Clusius (bağlayan) romalıların ona " qapı açan " və " qapı bağlayan " kimi inanmalarından irəli gəlmişdir. Pater (ata) və hətta Januspater onun daha çox istifadə edilən ləqəbi olduğu güman edilir. Bu dini ləqəb istifadə edildikdə bir çox tanrılar nəzərdə tutulmasına baxmayaraq romalıların bu adı çəkərkən məhz Janusu nəzərdə tutduqları hesab edilir. Əgər onlar bütün tanrılara birlikdə ibadət edirdilərsə, sadəcə Pater deyə müraciət edirdilər. Janus üçün bu ləqəb təkcə hörmət əlaməti hesab edilmir, həmçinin onun rolunu xüsusi qiymətləndirilirdi. O tanrıların birincisi və hətta bəzi mənbələrdə yaradıcı hesab edilirdi.
Yanvar ayının adı bu tanrının şərəfinə adlandırılmışdır[2].
- ↑ 1 2 Янус (rus.). // Малая советская энциклопедия / под ред. Н. Л. Мещеряков 2 Советская энциклопедия, 1936.
- ↑ "Aylar necə adlanıb? Təqvimin sirrləri". 2022-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-28.