Yamayka valyuta sistemi — 8 yanvar 1976-cı ildə Yamayka tərəfindən qəbul edilmiş, valyuta məzənnələrinin hökumət tərəfindən deyil, bazar tərəfindən təyin edildiyi müasir beynəlxalq pul sistemi. Mübadilə məzənnələrində daimi dalğalanmalar ilə xarakterizə olunur, buna görə də sabitdən fərqli olaraq üzən adlanır.

Yamayka sistemi 1976-1978-ci illərdə Bretton-Vuds pul sisteminin yenidən təşkili nəticəsində formalaşmışdır. Əsas xüsusiyyətlər və prinsiplər:

• qızıl standartı və qızıl paritetləri rəsmi olaraq ləğv edildi (həm daxili, həm də beynəlxalq əməliyyatlar üçün valyutaların qızıla bağlanması ləğv edildi);
• qızılın demonetizasiyası qeydə alınmışdır: mərkəzi banklara qızılı adi əmtəə kimi bazar qiymətləri ilə satmağa və almağa icazə verilir;
• valyuta ehtiyatlarının formalaşdırılması üçün “dünya pulu” kimi istifadə oluna bilən SDR sistemi (Special Drawing Rights, English SDR) tətbiq edilmişdir. BVF SDR-lər buraxır. SDR-in funksiyalarına həmçinin tədiyyə balanslarının tənzimlənməsi və milli valyutaların dəyərinin ölçülməsi daxildir;
• SDR-dən əlavə, ABŞ dolları, funt sterlinq, İsveçrə frankı, Yapon yeni, Alman markası və Fransa frankı rəsmi olaraq ehtiyat valyuta kimi tanındı (son ikisi avroya çevrildi);
• sərbəst üzən məzənnə rejimi qurulmuşdur: onların kotirovkası tələb və təklif əsasında valyuta bazarında formalaşır;
• dövlətlər məzənnənin formalaşması rejimini bir neçə variantdan müstəqil müəyyən edə bilərlər.

Yeni sistemin əsas praktiki əhəmiyyəti valyutaların qızıl tərkibinə əsaslanan sabit məzənnələrdən üzən məzənnələrə keçid idi. Qızıl bazarı böyük pul bazarından bir növ əmtəə bazarına çevrilmişdir.

Yamayka valyuta sisteminin fəaliyyət mexanizmini aşağıdakı kimi təsvir etmək olar. BVF-nin üzvü olan ölkələr fondun əsas kapitalındakı paylarına uyğun olaraq SDR-lərin müəyyən hissəsini aldılar. SDR-lər yalnız hesab vahidləri kimi fəaliyyət göstərir, müəyyən şərtlər daxilində onlar milli valyutaya çevrilə bilər[2].

Yamayka pul sistemi dünyada bu günə qədər fəaliyyət göstərir, baxmayaraq ki, 2008-2009-cu illərin qlobal böhranı fonunda yeni dünya valyuta sisteminin prinsipləri üzrə məsləhətləşmələr başlamışdır.