Xenopus — Quyruqsuzlar heyvan dəstəsinə aid qurbağa növü.
| Xenopus | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Xenopus |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
|
||||||||||||
| ||||||||||||
Hazırda Xenopus cinsi daxilində 20 növ təsvir edilmişdir. Bu cinsin ən yaxşı tanınan iki növü Xenopus laevis və Xenopus tropicalisdir ki, bunlar inkişaf biologiyası, hüceyrə biologiyası, toksikologiya, nevrologiya və insan xəstəlikləri ilə anadangəlmə qüsurların modelləşdirilməsi üçün model orqanizm kimi geniş şəkildə öyrənilir. Bu cins həmçinin poliploidiyası ilə tanınır, bəzi növlərdə 12 xromosom dəsti ola bilər.[2]
Xenopus laevis kifayət qədər hərəkətsiz bir canlıdır. Olduqca möhkəm olub 15 ilə qədər yaşaya bilir. Bəzən Xenopus laevisin yaşadığı gölməçələr quruyur, bu da quru mövsümdə onu çəmənə basdırmağa və hava üçün bir tunel qazmağa məcbur edir. O, bir ilə qədər yatıq vəziyyətdə qala bilər. Əgər gölməçə yağış mövsümündə quruyursa, Xenopus laevis başqa bir gölməçəyə uzun məsafələrə miqrasiya edə bilər, yağışlar vasitəsilə su balansını qoruyur. O, hər istiqamətdə asanlıqla üzə bilən bacarıqlı bir üzgücdür. Tullanmaqda çətinlik çəksə də, sürünə bilir. Vaxtının çoxunu su altında keçirir və nəfəs almaq üçün səthə çıxır. Tənəffüs əsasən yaxşı inkişaf etmiş ağciyərləri vasitəsilə həyata keçirilir, dəri vasitəsilə tənəffüs azdır.[3][4]
Bütün Xenopus növləri yastılaşmış, bir qədər yumurta formasında və axıcı bədənlərə, həmçinin çox sürüşkən dəriyə malikdir. Qurbağanın dərisi hamardır, lakin tikişə bənzəyən yan xətt sensor orqanı var. Bütün qurbağalar əla üzgüçlərdir və güclü, tam pərdəli ayaq barmaqlarına malikdirlər, baxmayaraq ki, əllərində pərdə yoxdur. Hər ayaqda üç barmaqda görünən qara dırnaqlar var. Qurbağanın gözləri başının üstündədir və yuxarıya baxır. Gözbəbəkləri dairəvidir. Onların hərəkətli göz qapaqları, və dilləri yoxdur. Əksər amfibiyalardan fərqli olaraq, onların qanında haptoglobin yoxdur.[5]
Xenopus növləri tamamilə suda yaşayır, baxmayaraq ki, quraqlıq dövrlərində və ya güclü yağış zamanı yaxınlıqdakı su hövzələrinə miqrasiya edərkən quruda müşahidə edilmişdir. Onlar adətən göllərdə, çaylarda, bataqlıqlarda, axınlarda çuxurlarda və süni su anbarlarında tapılır. Yetkin qurbağalar adətən həm yırtıcı, həm də leş yeyənlərdir və dilləri istifadə edilmədiyi üçün qurbağalar qidalanma prosesində kiçik ön ətraflarından istifadə edirlər. Onların səs kisələri də olmadığı üçün su altında səs çıxarırlar. Xenopus növləri həmçinin alaqaranlıq saatlarında fəaldır.[6]).[7]
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2009.
- ↑ Nenni MJ, Fisher ME, James-Zorn C, Pells TJ, Ponferrada V, Chu S, və b. "Xenbase: Facilitating the Use of Xenopus to Model Human Disease". Frontiers in Physiology. 10. 2019: 154. doi:10.3389/fphys.2019.00154. PMC 6399412. PMID 30863320.
- ↑ Wallingford JB, Liu KJ, Zheng Y. "Xenopus". Current Biology. 20 (6). mart 2010: R263–R264. Bibcode:2010CBio...20.R263W. doi:10.1016/j.cub.2010.01.012. PMID 20334828.
- ↑ Harland RM, Grainger RM. "Xenopus research: metamorphosed by genetics and genomics". Trends in Genetics. 27 (12). dekabr 2011: 507–515. doi:10.1016/j.tig.2011.08.003. PMC 3601910. PMID 21963197.
- ↑ "IACUC Learning Module — Xenopus laevis". University of Arizona. 26 iyun 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 oktyabr 2009.
- ↑ Roots C. Nocturnal animals. Greenwood Press. 2006. 19. ISBN 978-0-313-33546-4.
- ↑ Passmore NI, Carruthers VC. South African Frogs. Johannesburg: Witwatersrand University Press. 1979. 42–43. ISBN 0-85494-525-3.
- Xenbase Arxivləşdirilib 2009-09-04 at the Wayback Machine ~ A Xenopus laevis and tropicalis Web Resource