Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinQacar şahzadəsi Xanbaba Xan Bəhmən mirzə oğlu Qovanlı-Qacar (19 sentyabr 1848 və ya 3 mart 1849, Təbriz – 9 noyabr 1926, Tiflis) — Rusiya İmperator Ordusunun hərbi xadimi, polkovnik (1907), Qacarlar xanəndan ailəsinin üzvü, 1877-1878-ci illər Rusiya-Türkiyə müharibəsinin iştirakçısı, görkəmli Azərbaycan yazıçı-maarifçisi Mirzə Fətəli Axundovun qızları — Seyrəbəyim Axundovanın və Nisə xanım Axundovanın həyat yoldaşı,[1][2] Rusiya İmperator Ordusunun polkovniki Mənsur Mirzə Qacarın,[3] Rusiya İmperatorluğunun polkovnik-leytenantı və Azərbaycan Ordusunun polkovniki Xosrov Mirzə Qacarın[4] və Azərbaycan Dövlət Bankının komissarı Bəhmən Mirzə Qacarın atası.[5]
| Xanbaba xan Qacar | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 19 sentyabr 1848 və ya 3 mart 1849 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 9 noyabr 1926 (77–78 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Atası | Bəhmən mirzə Qovanlı-Qacar |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Qoşun növü | süvari |
| Rütbəsi | |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
      |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xanbaba xan Qacar Təbrizdə, keçmiş Azərbaycan general-qubernatoru Bəhmən Mirzə Qacarın[6] üçüncü həyat yoldaşı Mələk-Cahan xanım Məmmədqulu xan qızı ilə olan evliliyindən dünyaya gəlmişdir.[7]
Onun dəqiq doğum tarixi məlum deyil. İlk şəxsi xidmət siyahısında 19 sentyabr 1848-ci il göstərilir, ikinci siyahıda isə 3 mart 1849-cu il qeyd olunub. Sonuncu tarix Zaqafqaziya Şiə Ruhani İdarəsinin 18 dekabr 1897-ci ildə verdiyi № 2263 saylı şəhadətnamədə də təsdiqlənir.[8]
Qacar şahzadəsi Xanbaba xan Qacar Ali fərmanla 19 fevral 1869-cu ildə ordu süvariliyinə kornet rütbəsi ilə qəbul olunmuş və həmin gün Qafqaz ordusuna təyin edilmişdir.[6]
2 noyabr 1869-cu ildə o, Rus imperatorunun ilk övladı knyaz Mixail Nikolayeviçin adına Qafqaz qrenadyor atıcı batalyonuna ezam edilmişdir.[8]
30 avqust 1873-cü ildə xidmətində fərqləndiyinə görə poruçik rütbəsinə yüksəldilmişdir. 25 oktyabr 1877-ci ildə Xanbaba xan Qacar Nikolay Nikolayeviç Starşinin adına 15-ci Tver draqun polkuna keçirilmişdir. O, həmin polka 15 noyabrda qatılmışdır. 14 mart 1879-cu ildə isə 1 yanvar 1879-cu ildən qüvvədə olmaqla ştabs-kapitan rütbəsinə layiq görülmüşdür.[8]
Xanbaba xan Qacar 1877–1878-ci illər Rusiya–Osmanlı müharibəsində iştirak etmişdir. 12 aprel–1 avqust 1877-ci il tarixlərində o, Pririon bölgəsinə yürüşdə olmuş və aşağıdakı kampaniyalarda iştirak etmişdir[8]:
- 12 aprel — Çoloki çayını keçid;
- 13 aprel — Muxo-Este döyüşü;
- 29 aprel — Xuçuban yüksəkliklərinə hücum və ələ keçirmə;
- 16 may — Sameba yüksəkliklərinin tutulması və Zenit kəndi yaxınlığında döyüş;
- 29 may — Tsihisdziri mövqelərində batareyaların qurulması;
- 12 iyun — Xuçubandakı türklərin hücumlarının dəf edilməsi.
6 avqust–17 noyabr 1877-ci il tarixlərində Xanbaba xan Qacar Ruiya–Osmanlı sərhədində fəaliyyət göstərən korpusda olmuş və aşağıdakı kampaniyalarda iştirak etmişdir[9]:
- 6 avqust — türklərin Alacadağ mövqelərinin kəşfi;
- 13 avqust — Qızıltəpə döyüşü;
- 3 oktyabr — Alacadağ yüksəkliklərində türklərin məğlubiyyəti;
- 5 oktyabr — Ataköy kəndi yaxınlığında Qars qarnizonunun bölmələri ilə atışma;
- 8 oktyabr — Qars qalasının ikinci mühasirəsi;
- 24 oktyabr — Qarsın cənub-şərq qalalarının geniş kəşfi;
- 5–6 noyabr gecəsi — Qars döyüşü;
- 17 noyabr — 1-ci qarışıq süvari diviziyasının polklarının qışlıqlara buraxılması.
Müharibə zamanı Xanbaba xan Qacar heç bir yaralanma və ya beyin silkələnməsi yaşamamışdır.[10]
Mirzə Fətəli Axundovun oğlu Rəşid bəy Axundov Brüsseldən Xanbaba xan Qacara yazdığı məktublarda onun vəziyyəti ilə maraqlanaraq yazmışdır:[11]
Xan və müharibə barədə yazın görək ruslar yaxşımı döyüşür? Bu yaxınlarda knyaz Rzaqulu tərəfindən nəql edilən lətifə dərc olunmuşdu ki, Qacar ordusu və hökümətinin vəziyyəti pisdir. Məyər knyaz Qafqazdadır?28 avust 1877, Brüssel
Başqa bir məktubda Rəşid bəy yazır:[11]
Müharibədə nə yenilik var? Güman edirəm Xanın başına heç nə gəlməyib, gəlməyəcək də.13 avqust 1877, Brüssel
.jpg)
- Xanbaba Xan Qacarın övladları
-
-
Bəhmən Mirzə Qacar oğlu Həbib Adil Mirzə ilə -
Məleksimə xanım -
Aliyə Soltan xanım
Ordenləri
- Qılınclı və kamanlı , 3-cü dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni, 1877-ci ildə (30 avqust 1879) qeyri-xristianlar üçün türklərlə münasibətlərdə fərqlənməyə görə təsis edilmişdir;[4]
- 3-cü dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni - fərqlənməyə görə (6 may 1889);[4]
- 2-ci dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni (4 iyun 1895);[4]
- Yay ilə 4-cü dərəcəli Müqəddəs Vladimir ordeni - zabit rütbələrində 25 il xidmətə görə (31 yanvar 1896);[4]
- 2-ci dərəcəli Dannenburq ordenli komandir xaçı - 45-ci Severski Draqun alayının 200 illiyi münasibətilə (9 iyul 1902);[4]
- 2-ci dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni (28 mart 1904).[4]
Medallar
2012-ci ildə Mirzə Fətəli Axundova həsr olunmuş "Sübhün səfiri" bədii filmi çəkilib, burada Axundovun kürəkəni Xan-Baba-Xan Qacar rolunu Azərbaycanın əməkdar artisti (2018-ci ildən Azərbaycanın xalq artisti) Pərviz Məmmədzayev ifa edib.
Şərhlər
- ↑ Fotoşəkil Azərbaycan Tarixi Dövlət Muzeyindən (Bakı)
Mənbələr
- ↑ Исмаилов, 2009. səh. 161
- ↑ "Qızını ölən qızının həyat yoldaşına verdi, oğlu intihar etdi, nəvəsi güllələndi... – Axundov haqqında inanılmaz faktlar". Kulis.az (az.). 23 iyul 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 avqust 2025.
- ↑ Исмаилов, 2009. səh. 292
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Исмаилов, 2009
- ↑ Исмаилов, 2009. səh. 308
- ↑ 1 2 Исмаилов, 2009. səh. 155
- ↑ Исмаилов, 2009. səh. 84
- ↑ 1 2 3 4 Исмаилов, 2009. səh. 156
- ↑ Исмаилов, 2009. səh. 156-157
- ↑ Исмаилов, 2009. səh. 157
- ↑ 1 2 Kamal, Rüstəm. "Mirzə Fətəli və Rəşid bəy Axundzadələr: müharibə obraz kimi". Ədəbiyyat qəzeti. İstifadə tarixi: 30 avqust 2025.
- Исмаилов Э. Э. Французские азербайджанцы: потомки М. Ф. Ахундова и Г. З. Тагиева из рода Каджаров // İRS-Наследие : журнал. — 2020. — № 104.