Dəniz Baykal (türk. Deniz Baykal, 20 iyul 1938[1], Antalya – 11 fevral 2023[2], Ankara[3]) – Türkiyə siyasətçisi və hüquqşünas. Cümhuriyyət Xalq Partiyasının keçmiş rəhbəri, Millət vəkili.
| Dəniz Baykal | |
|---|---|
| türk. Deniz Baykal | |
 | |
| 31 oktyabr 1995 – 6 mart 1996 | |
.svg){kind=small}  | |
| 31 oktyabr 1995 – 6 mart 1996 | |
 | |
| 26 yanvar – 17 noyabr 1974 | |
| 7 iyul 2018 – 11 fevral 2023 | |
| 3 oktyabr 2011 – 7 oktyabr 2018 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 20 iyul 1938[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 11 fevral 2023[2] (84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Dəfn yeri | |
| Partiya |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | diplomat, siyasətçi, vəkil |
| Uşağı | 2 |
| Dini | İslam |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elmi dərəcəsi | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Dəniz Baykal 1938-ci il iyun ayının 20-də Türkiyənin Antalya şəhərində anadan olub. Atası əslən Çərkəz , anası Türkiyədəndir.[6] 1959-cu ildə Ankara Universitetinin Hüquq fakültəsinindən məzun olan Dəniz Baykal 1960-cı ildə eyni universitetin Siyasi Elmlər fakültəsində assistent kimi fəaliyyətə başlayıb.
1963-cü ildə doktorluq işini bitirdikdən sonra Rokfeller Fondunun təqaüdü ilə ABŞ-yə yollanan Dəniz Baykal iki il müddətində Kolumbiya və Berkli universitetlərində təhsilini davam etdirib. 1960-cı ildə Türkiyə Demokrat Partiyasının iqtidarına qarşı baş qaldıran tələbə hərəkatında iştirak etməklə siyasi arenaya qədəm qoyan Baykal 1973-cü ilin oktyabr ayında TBMM-yə keçirilən seçkilərdə Cümhuriyyət Xalq Partiyasından Antalya millət vəkili seçilib.
Dəniz Baykal 1974-cü ildə qurulan Ecevit hökumətində Maliyyə naziri, 1978-ci il Ecevit hökumətində isə energetika və təbii sərvətlər naziri olub. Bu dövrdə Baykal Partiya Məclisi və Mərkəzi İdarəetmə Heyətinin üzvü, baş katib köməkçisi kimi vəzifələri də icra edib. Baykal həmin ilin sentyabr ayının 12-də baş verən hərbi çevrilişdən sonra bir müddət Ankarada Ordu Dil Məktəbində nəzarət altında saxlanıb.
1982-ci ildə qəbul edilmiş konstitusiyanın 5 il müddətinə siyasətlə məşğul olmağı qadağan etdiyi siyasətçilər arasında yer alan Baykal 1983-cü ildə siyasi partiyaların qurulmasına icazə verildikdən sonra "siyasətdən uzaqlaşdırılmasına baxmayaraq, fəaliyyətini davam etdirdiyinə" görə bir qrup qabaqcıl Cümhuriyyət Xalq Partiyası-li və AP-li siyasətçilər ilə birlikdə Çanaqqala Zəncirbozan hərbi bazasında ikinci dəfə nəzarət altına alınır.
1987-ci ilin sentyabr ayında Türkiyə parlamentinə keçirilən seçkilərdə yenə doğma şəhəri Antalyadan millət vəkili seçilir. SHP-də baş katib vəzifəsini icra edən Baykal 1990-cı ildə vəzifəsindən istefa edir. Bununla yanaşı, Dəniz Baykal millət vəkili kimi Türkiyə-Avropa Birliyi birgə Parlamentlərarası Komitəsinin həmsədri vəzifəsini icra edib. Avropa Şurasının Parlamentarilər Məclisinə daxil olan Dəniz Baykal eyni zamanda TBMM-in Xarici İşlər Komissiyasının da üzvü olub.
1992-ci ilin iyul ayında bağladılmış siyasi partiyaların yenidən açılmasına icazəni nəzərdə tutan qanunun verdiyi imkanla 1992-ci il sentyabr ayının 9-da Cümhuriyyət Xalq Partiyasının sədri seçilib. 1995-ci ildə formalaşan DYP-Cümhuriyyət Xalq Partiyası koalisiya hökumətində xarici işlər naziri vəzifəsini icra edib.
1995-ci ilin 24 dekabrında növbəti parlament seçkilərində yenə Antalyadan millət vəkili seçilir. Seçkilərdən sonra 53-cü hökumətin qurulması ilə xarici işlər naziri və baş nazirin köməkçisi vəzifəsindən istefa edən Baykal yenidən Cümhuriyyət Xalq Partiyasının sədri seçilir.
1999-cu ildə parlament seçkilərində Cümhuriyyət Xalq Partiyası ilk dəfə parlamentdən kənarda qalır. Partiyasının seçkilərdə müvəffəqiyyətsizliyə uğramasından sonra Baykal partiya sədrliyi vəzifəsindən getdiyini bildirir.
2007-ci ildə yenə Baykalın liderliyindəki Cümhuriyyət Xalq Partiyası Türkiyə parlamentinə keçirilən seçkilərdə səslərin 20,8 %-ini əldə edərək məclisdə ana müxalifət partiyasına çevrilir.
Dəniz Baykal Olcay Baykal ilə evlidir. Xanım Olcay Antalyada anadan olub. Maraqlıdır ki, Dəniz Baykal həyat yoldaşı ilə Akçakoca vilayətində gizli şəkildə evlənib.
Dəniz Baykal siyasətçi olmaqla yanaşı, dosentdir və çox yaxşı üzgüçüdür.
Dəniz Baykal 11 fevral 2023-cü ildə vəfat etmişdir. Ankarada dəfn olunmuşdur.[7]
- ↑ 1 2 Deniz Baykal // Munzinger Personen (alm.).
- ↑ 1 2 SON DAKİKA HABERİ: Deniz Baykal vefat etti (Deniz Baykal kimdir?). 2023.
- ↑ 1 2 Eski CHP Genel Başkanı Baykal hayatını kaybetti: CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, eski CHP Genel Başkanı ve Antalya Milletvekili Deniz Baykal'ın vefat ettiğini bildirdi.. Anadolu agentliyi, 2023.
- ↑ Baykal'ın cenazesi, Ankara Devlet Mezarlığı'nda son yolculuğuna uğurlanacak. Ihlas News Agency, 2023.
- ↑ Deniz Baykal: Siyasette geçen 55 yıl: Doçent olduğu 1968'de CHP'ye girerek siyasal yaşama atılan Deniz Baykal, yarım asırdan fazla süren siyasi yaşamında, parti genel başkanlığından bakanlığa, milletvekilliğinden geçici TBMM Başkanlığına kadar birçok görevde bulundu.. Anadolu agentliyi, 2023.
- ↑ 8Sütun.com : Baykal’a Çerkez operasyonu Arxivləşdirilib 2010-11-07 at the Wayback Machine
- ↑ "Dəniz Baykal dəfn edildi". 2023-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-11.
- Dəniz Baykal Arxivləşdirilib 2008-05-07 at the Wayback Machine