Vayolet Konstans Cessop (2 oktyabr 1887[1] və ya 1 oktyabr 1887[2] – 5 may 1971[2]) — argentinalı dəniz stüardessası və tibb bacısı olub. O, White Star Line şirkətinə məxsus RMS Titanic, RMS Olympic və HMHS Britannic gəmilərində baş vermiş üç böyük gəmi qəzasından sağ çıxması ilə tanınır. Bu səbəbdən ona "Batmaz Vayolet" (ing. Miss Unsinkable) ləqəbi verilib.[3][4]
Vayolet Konstans Cessop | |
---|---|
ing. Violet Constance Jessop | |
![]() Cessop, HMHS Britannic gəmisində xidmət edərkən Könüllü Yardım Dəstəsi formasında | |
Ləqəbi | “Batmayan xanım” ing. Miss Unsinkable |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Bahía Blanca, Argentina |
Vəfat tarixi | (83 yaşında) |
Vəfat yeri | Böyük Eşfild, Saffolk, İngiltərə |
Vəfat səbəbi | ürək çatışmazlığı |
Vətəndaşlığı | |
Həyat yoldaşları | Con C. Lyuis (1923–1924; boşanma ilə bitmişdir) |
Atası | Uilyam Cessop |
Anası | Ketrin Cessop (Kelli) |
Fəaliyyəti | Dəniz stüardessası, tibb bacısı |
Tanınır | RMS Titanic, RMS Olympic və HMHS Britannic gəmi qəzasından sağ qalması ilə |
![]() |
Vayolet Cessop 1 oktyabr 1887-ci ildə Argentina, Bahía Blanca yaxınlığında yaşayan irlandiyalı mühacir ailəsində — Uilyam Cessop və Ketrin Kelli ailəsində dünyaya gəlmişdir.[5] Qeyd: Bəzi mənbələr onun doğum tarixini 2 oktyabr 1887-ci il kimi göstərir, lakin ölüm şəhadətnaməsində 1 oktyabr tarixi qeyd olunmuşdur. Uilyam Cessop 1880-ci illərin ortalarında Dublindən Argentinaya köçərək burada qoyunçuluqla məşğul olmaq qərarına gəlmişdi. Ketrin isə onun ardınca 1886-cı ildə köçmüşdü. Vayolet doqquz uşaqdan birincisi idi; bacı-qardaşlarından üçü uşaqlıq dövründə vəfat etmişdi.
Vayolet özü də uşaqlıqda vərəm xəstəliyinə (tuberkulyoz) yoluxmuş, lakin həkimlərin sağ qalmaq ümidlərini az görməsinə baxmayaraq, möcüzəvi şəkildə sağalmışdır. Atasının vəfatından sonra ailə Böyük Britaniyaya köçmüş və Vayolet burada qadın monastırına bağlı bir məktəbdə təhsil almışdır. Anası xəstələndikdən sonra Vayolet təhsilini yarımçıq qoyaraq dəbdəbəli sərnişin gəmilərində stüardessa kimi işləməyə başlamışdır.
Onun stüardessa kimi ilk iş yeri 1908-ci ildə Royal Mail Line şirkətinə məxsus "Orinoko" sərnişin layneri olmuşdur.
Vayolet 14 iyun 1911-ci ildə 23 yaşında ikən transatlantik sərnişin gəmisi olan “Olympic”-də stüardessa kimi işləməyə başladı.[6] Olympic o dövrdə ən böyük mülki layneri olan lüks gəmi idi.[7] Buna baxmayaraq Vaylet bu gəminin aid olduğu White Star Line şirkətində işləmək istəmirdi. Çünki şirkət əsasən Atlantik okeanı üzərindən reyslər təşkil edirdi və o bu okeanın hava şəraitini bəyənmirdi. Gəmiyə kapitan Edvard Con Smit rəhbərlik edirdi. 1911-ci il 20 sentyabr tarixində "Olympic", uğursuz manevr nəticəsində “Hawk” kreyseri ilə toqquşdu. Xoşbəxtlikdən, bu toqquşma insan itkisi ilə nəticələnmədi və hər iki gəmi zədələnməsinə baxmayaraq suyun üzərində qalmağı bacardı.
1912-ci il aprelin 10-da Vayolet Cessop digər ekipaj üzvləri ilə birlikdə “Olympic” gəmisinin əkiz bacısı sayılan “Titanic” gəmisinə mindi.[3] Əslində, bu gəmiyə minmək istəmirdi, lakin dostlarının onu razı salması nəticəsində qərarını dəyişdi. Onlar Vayoletə bu gəmidə işləməyin onun üçün yaxşı bir tövsiyə (rekomendasiya) olacağını demişdilər.
Gəminin kapitanı yenə də Edvard Con Smit idi. Hətta onun köməkçiləri – Merdok və Laytoller də "Olympic"dəki eyni şəxslər idi. Vayolet gəmiya bir yəhudi duasının əlyazma tərcüməsini özü ilə götürərək mindi. Bu duanı ona yaşlı bir irland qadın vermişdi və Vayoletin dediyinə görə, dua onu oddan və sudan qorumağa kömək etməli idi. Dindar katolik olan Vayolet, bu duanı öz kayuta qonşusuna da oxutdurmuşdu.
1912-ci il aprelin 14-də “Titanic” aysberqlə toqquşanda, Vayolet artıq demək olar ki, yatmışdı. Üst göyərtəyə çıxmaq əmri alındıqda, digər stüardessalarla birlikdə №16 qayıqla təxliyə olundu. Öz xatirələrində yazır ki, qayığa minərkən zabitlərdən biri ona balaca bir uşağı qorumaq üçün verdi. “Carpathia” gəmisinə çatdıqdan sonra, bir qadın birdən onun yanına qaçaraq uşağı qucağından alıb heç bir söz demədən uzaqlaşdı.[7] Vayolet bunun uşağın anası olduğunu düşündü. Lakin o, həmin an çox üşüdüyündən, qadının heç bir təşəkkür belə etməməsini qəribə qarşılamamışdı. Daha sonra bu hadisəni xatırlayarkən bu detala xüsusi diqqət yetirmişdi.
Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Vayolet Cessop Britaniya Qızıl Xaçı təşkilatında tibb bacısı kimi xidmət etmişdir. 1916-cı ildə o, hərbi hospital gəmisi olan “Britannic”-ə yerləşdirilmişdi. 1916-cı il noyabrın 21-də gəmi alman sualtı qayığı tərəfindən yerləşdirilmiş minaya toxunaraq partlayışa məruz qaldı.[3][8]
Partlayış gəminin sağ tərəfində, burun hissəsində baş vermişdi və dörd ön bölmənin su ilə dolmasına baxmayaraq, “Britannic” hələ də üzmək qabiliyyətini saxlayırdı. Gəmi hərəkətdə olduğu üçün, ekipaj xilasedici qayıqları yalnız gəmi tam dayandıqdan sonra suya buraxmağa qərar verdi. Lakin bu ehtiyat tədbirinə baxmayaraq, faciə baş verdi – iki qayıq suya endirildi və hələ də fırlanan pərvanələrə tərəf çəkildi. Nəticədə 21 nəfər həlak oldu.
Vayolet həmin qayıqlardan birində idi və qayığın gəminin fırlanan pərvanəsinə doğru çəkildiyini hiss edərək tullanaraq canını qurtara bildi. Suya düşdükdən sonra güclü axın onu gəminin altına, kilyaya tərəf apardı və o başını kilyaya çırpdı. Lakin, sonradan dediyinə görə, qalın və sıx qəhvəyi saçları onun başını qorudu və zərər görməsinin qarşısını aldı. Bununla belə, bir neçə il sonra davamlı baş ağrılarından şikayətlə həkimə müraciət etdikdə, kəllə sümüyündə çat aşkar olunmuşdu.
O, həmçinin qeyd edirdi ki, “Britannic”dən qaçarkən diş fırçasını götürməyi unutmadı, çünki “Titanic” batarkən bu imkanı olmamışdı və batmadan sonra ən çox məhz diş fırçasının yoxluğunu hiss etmişdi.
Vayolet Cessopun xidmət etdiyi White Star Line şirkətinə məxsus sərnişin gəmiləri
-
"Olimpic". 1911
-
"Titanic". 1912
-
"Britannic". 1916
Müharibədən sonra Vayolet Cessop “White Star Line” şirkətində işləməyə davam etdi,[3] lakin sonradan “Red Star Line” şirkətinə keçdi, daha sonra isə yenidən “Royal Mail Line”da çalışdı.[9] “Red Star” şirkətində işlədiyi dövrdə o, “Belgenland” layneri ilə iki dəfə dünya səyahətinə çıxdı. 1930-cu illərin sonlarında Vayolet qısa müddətə evləndi (iddialara görə ticarət donanmasında işləyən bir dənizçi ilə, lakin bu nikahdan uşaqları olmayıb). 1950-ci ildə o, İngiltərənin Suffolk qraflığında yerləşən Greyt-Eşfild qəsəbəsinə köçdü.
Təqaüdə çıxdıqdan bir il sonra gecə vaxtı Vayolet telefon zəngi ilə oyadıldı. Zəng edən şəxs özünü təqdim etmədən ondan soruşdu ki, “Titanic” faciəsi gecəsi bir uşağı xilas edibmi? Vayolet “Bəli” cavabını verdi. Qadın isə cavabında “Deməli, mən o uşaq idim” deyib güldü və dəstəyi asdı. Vayoletin dostu və bioqrafı Con Məkstoun-Qrehem bunun kənd uşaqları tərəfindən edilən bir zarafat ola biləcəyini irəli sürdü, lakin Vayolet cavabında bildirdi ki, bu hadisə barədə ilk dəfə ona danışır. Həmin gecə xilas etdiyi uşağın kimliyi bu günədək dəqiq müəyyən edilməyib.
Mövcud məlumatlara görə, 16 nömrəli xilasedici qayıqda olan yeganə uşaq Livandan olan 5 aylıq Əssad Aleksandr Tomas idi. Onu boğulan gəmidə əmisi Çarlz (o, faciədə həlak olub) sərnişinlərdən birinə — güman ki, II dərəcəli bilet sahibi olan 27 yaşlı Edvina Seliya Trotta — tapşırmışdı. Sonradan “Karpatia” gəmisində Əssadı anası Famina Tomas tapmışdı. Tomas isə 12 iyun 1931-ci ildə vəfat etdiyindən [10] iyirmi ildən sonra Cessopa zəng edə bilməzdi.
Cessop “Titanic” batarkən “Sənə yaxın, ey Tanrım” (“Nearer, My God, to Thee”) ilahisinin səsləndiyini eşitdiyini deyən sağ qalan azsaylı şahidlərdən biri olmuşdur.
Vayolet Cessop 5 may 1971-ci ildə Buri Sent Edmuns şəhərində yerləşən Müqəddəs Meri Xəstəxanasında xroniki ürək çatışmazlığı ilə ağırlaşan bronxopnevmoniyadan vəfat etmişdir.[9][11]
Vayolet Cessopun həyatı və "White Star Line" gəmilərindəki xidmətləri bir çox sənədli filmlərə və ədəbiyyat nümunələrinə ilham mənbəyi olmuşdur.
- O, 1997-ci il "Titanik" filmində birbaşa obraz olaraq yer almasa da, film boyu görünən stüardessaların bir neçəsinin onun xatirələrindən ilhamlandığı güman edilir.
- 2007-ci ildə BBC tərəfindən yayımlanan "Titanik — Gəminin hekayəsi" sənədli filmində Cessopun xatirələrinə əsaslanaraq hadisələr təsvir edilmişdir.
- Yazıçı John Maxtone-Graham onun xatirələrini 1997-ci ildə nəşr etdirmişdir — Titanic Survivor: The Newly Discovered Memoirs of Violet Jessop Who Survived Both the Titanic and Britannic Disasters.
- O, həmçinin müxtəlif podkast və tarixi proqramlarda, xüsusilə "Ən bəxtəvər insan" və ya "Batmayan qadın" kimi təqdim edilir.
- "Doctor Who" (2011-ci il) serialının "The Curse of the Black Spot" bölümündə Cessopa bənzəyən qadın personaj yer alır.
- Cessop bəzən "Miss Batmaz" (ing. Miss Unsinkable) ləqəbi ilə xatırlanır.
- ↑ Violet Constance Jessop // Find a Grave (ing.). 1996.
- ↑ 1 2 Encyclopedia Titanica (ing.). 1996.
- ↑ 1 2 3 4 Damon, Duane. "Angel of the White Star Violet Jessop". Cobblestone. 33 cild no. 4. April 2012. səh. 16.
- ↑ Kaplan, David A.; Underwood, Anne. "The iceberg cometh". Newsweek. 128 cild no. 22. 25 November 1996.
- ↑ "Violet Jessop (Death Certificate)". Encyclopedia Titanica (ingilis). 2003-08-28. 2021-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-29.
- ↑ Upton, Emily. "The woman who survived all three disasters aboard the sister ships: The Titanic, Britannic, and Olympic". Today I Found Out.com. 28 January 2014. İstifadə tarixi: 26 April 2016.
- ↑ 1 2 Sitat səhvi: Yanlış
<ref>
teqi;jessop
adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - ↑ Gleick, Elizabeth; Carassava, Anthee. "Deep Secrets". Time International (South Pacific Edition). No. 43. 26 October 1998. səh. 72.
- ↑ 1 2 Wynn, Stephen; Wynn, Tanya. Women in the Great War. Barnsley: Pen and Sword Books. 2017. səh. 87. ISBN 978-1-4738-6542-6.
- ↑ "As'ad Tannūs". Encyclopedia Titanica.
- ↑ Jessop, Violet. Titanic Survivor. Sheridan House. 2012. səh. 224. ISBN 978-1-4617-4032-2.