VII Konstantin (q.yun. Κωνσταντῖνος Πορφυρογέννητος; 18 may 905[1], Konstantinopol – 9 noyabr 959, Konstantinopol) — Makedoniya sülaləsinin Bizans imperatoru, nominal olaraq 913-cü ildən, əslində - 945-ci ildən hökm sürmüşdür.
| VII Konstantin | |
|---|---|
| q.yun. Κωνσταντῖνος Ζ΄ ὁ Πορφυρογέννητος | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 18 may 905[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 9 noyabr 959 (54 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Atası | VI Leo (imperator) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
VII Konstantin 905-ci ildə Bizans imperatoru VI Leo Filosofun və onun dördüncü həyat yoldaşı Zoe Karbonopsinanın ailəsində anadan olmuşdur. Atasının Zoe ilə evliliyi rəsmi kilsə qaydalarına uyğun gəlmədiyi üçün Konstantinin qanuni statusu müəyyən bir müddət sual altında olmuşdur.[2] Bununla belə, VI Leo oğlu Konstantini öz varisi kimi təsdiqlətdirməyi bacarmışdır. VI Leo 912-ci ildə vəfat etdikdən sonra taxta Konstantinin əmisi Aleksandr çıxmışdır, lakin o da cəmi bir il hakimiyyətdə qala bilmişdir. Aleksandrın ölümü ilə Zoe regent olaraq hakimiyyəti öz əlinə aldı və Konstantini rəsmi varis elan etmişdir.[3][4] Lakin saray daxilindəki çəkişmələr nəticəsində Zoe 914-cü ildə taxtdan uzaqlaşdırıldı və onun yerinə hərbi aristokratiyanın dəstəklədiyi Roman Lakapin (I Roman) hakimiyyətə gəlmişdir.
I Roman Lakapin 919-cu ildə qızını Konstantin ilə evləndirərək imperiyanın faktiki hökmdarı olmuşdur.[5] Gənc Konstantin yalnız titul olaraq imperator idi və real hakimiyyət qayınatasının və onun oğullarının əlində idi. 920-ci ildə Roman özünü baş imperator elan etdi, Konstantini isə yalnız nominal hökmdar kimi saxladı. Konstantin gənclik illərini əsasən Bizans sarayında keçirdi və siyasi proseslərdən uzaq qaldı. Lakin o, bu dövrdə elmi biliklərə və incəsənətə böyük maraq göstərməyə başladı.[6][7] O, tarix, ədəbiyyat və dövlət idarəçiliyi üzrə dərin biliklər əldə etdi və müxtəlif elmi əsərlər yazmağa başlamışdır.
944-cü ildə I Roman Lakapinin oğulları Konstantini taxtdan uzaqlaşdırmaq istəsələr də, imperator öz hakimiyyətini bərpa etməyi bacarmışdır.[8] 945-ci ildə Konstantin nəhayət Romanın ailəsini saraydan uzaqlaşdırdı və təkbaşına imperator oldu. Hakimiyyətə gəldikdən sonra Konstantin daxili islahatlara diqqət yetirmişdir. O, əvvəlcə feodalların və hərbi aristokratiyanın gücünü məhdudlaşdırmağa çalışdı. Kəndlilərin hüquqlarını qorumaq məqsədilə torpaq qanunlarını yenidən tənzimlədi və iri torpaq sahiblərinin təsirini azaltmaq üçün tədbirlər görmüşdür.[9] VII Konstantin hərbi məsələlərdə daha çox müdafiə siyasəti aparmağa üstünlük verirdi. Onun dövründə Bizansın əsas rəqibləri Ərəb xilafəti və Bolqar çarlığı idi. Bizans ərəblərə qarşı uğurlu müdafiə müharibələri apardı və imperiyanın şərq sərhədlərini qorumağa müvəffəq oldu. Bolqar çarlığı ilə münasibətlərdə Konstantin daha çox diplomatiya yolu ilə sülhə nail olmağa çalışdı.[10]
VII Konstantin Bizans tarixində ən savadlı imperatorlardan biri kimi tanınır.[11][12] O, tarix, coğrafiya və inzibati idarəçilik sahəsində mühüm əsərlər yazmışdır. Onun ən məşhur əsərləri bunlardır:[13]
- "De Administrando Imperio" ("İmperiyanın idarə olunması haqqında") – bu kitabda Bizansın dövlət idarəçiliyi, qonşu xalqlar haqqında məlumatlar və siyasi strategiyalar əks olunmuşdur.
- "De Ceremoniis" ("Saray mərasimləri haqqında") – Bizans sarayının protokol və mərasimlərini təsvir edən mühüm əsərdir.
- "De Thematibus" ("Bizansın vilayətləri haqqında") – Bizansın inzibati bölgələri və onların tarixi haqqında məlumat verir.
Konstantinin dövründə Bizans mədəniyyəti və incəsənəti yeni bir yüksəliş dövrü yaşamışdır. O, ikonaların və freskaların bərpasına böyük önəm vermiş, saray kitabxanasını genişləndirdi və Bizans diplomatiyasını gücləndirmişdir.
VII Konstantin 9 noyabr 959-cu ildə vəfat etmişdir. Onun yerinə oğlu II Roman çıxsa da, hakimiyyəti uzun sürmədi və Bizans sarayındakı çəkişmələr nəticəsində taxtını itirmişdir. VII Konstantin Bizans tarixində alim-imperator kimi tanınmış və onun yazdığı əsərlər uzun illər boyunca Bizans diplomatiyasına və dövlət idarəçiliyinə təsir etmişdir. Onun dövrü Bizansın mədəni və elmi yüksəliş dövrü hesab edilir və o, savadlı, bilikli və uzaqgörən bir imperator kimi tarixə düşmüşdür.
- ↑ 1 2 Persée. 2005.
- ↑ Grumel, V. (1937). Une date historico-liturgique. Revue des études byzantines 36 (185): 52–64.
- ↑ John Skylitzes VII.32
- ↑ Grierson, P., & Jenkins, R. (1962). "The date of Constantine VII's coronation". Byzantion 32 (1): 133–138.
- ↑ Theophanes Continuatus 394–398 (CSHB 45)
- ↑ Theophanes Continuatus 436–441
- ↑ John Skylitzes XI.1–2.
- ↑ Foss, Clive. "Emperors named Constantine". Revue numismatique. 6 (161). 2005: 93–102. doi:10.3406/numi.2005.2594.
- ↑ John Skylitzes XI.1–3.
- ↑ S. H. Cross and O. P. Sherbowizt-Wetzor (trans.). The Russian Primary Chronicle: Laurentian Text. Cambridge, MA: Medieval Academy of America. 1953. 82–83. ISBN 9780915651320.
- ↑ George Kedrenos II, 337 (CSHB 8)
- ↑ For other dates proposed, see: Grierson, P. "The Tombs and Obits of the Byzantine Emperors". Dumbarton Oaks Papers. 16. 1962: 58. doi:10.2307/1291157. JSTOR 1291157.
- ↑ Norwich, John Julius. (1997) A Short History of Byzantium. London: Viking, p. 180. ISBN 0-679-45088-2
- Constantine VII, De ceremoniis, ed. J. Reiske (2 vols., 1829, 1830). English translation 'The Book of Ceremonies' accompanying the Greek text in 2 volumes by Ann Moffatt and Maxeme Tall, Canberra 2012 (Byzantina Australiensia 18).
- Constantine VII, 'Story of the Image of Edessa', tr. B. Slater, J. Jackson, in I. Wilson, The Turin Shroud (1978), pp. 235–251
- Garland, Lynda. Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, AD 527–1204. Routledge. 1999.
- Constantine VII, Three treatises on Imperial military expeditions, ed. tr. J.F. Haldon (1990).
- Ферјанчић, Божидар. Константин VII Порфирогенит // Византиски извори за историју народа Југославије. 2. Београд: Византолошки институт. 1959. 1–98.
- Kazhdan, Alexander, redaktorConstantine VII Porphyrogennetos // Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. 1991. 502–503.
- Moravcsik, Gyula, redaktorConstantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2nd revised). Washington D.C.: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. 1967 [1949]. ISBN 9780884020219.
- Ostrogorsky, George. History of the Byzantine State. Oxford: Basil Blackwell. 1956.
- Ostrogorsky, George. History of the Byzantine State. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. 1969. ISBN 0-8135-0599-2.
- Runciman, Steven. The Emperor Romanus Lecapenus and His Reign: A Study of Tenth-Century Byzantium. Cambridge: Cambridge University Press. 1988 [1929]. ISBN 9780521357227.
- Runciman, Steven. A History of the First Bulgarian Empire. G. Bell & sons Ltd. 1930.
- Toynbee, Arnold. Constantine Porphyrogenitus and his world. Oxford. 1973. ISBN 0-19-215253-X.
- Živković, Tibor. "Constantine Porhyrogenitus and the Ragusan Authors before 1611" (PDF). Историјски часопис. 53. 2006: 145–164. 24 March 2018 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 December 2018.
- Živković, Tibor. "Constantine Porphyrogenitus' Kastra oikoumena in the Southern Slavs Principalities" (PDF). Историјски часопис. 57. 2008: 9–28. 24 March 2018 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 December 2018.
- Živković, Tibor. "Constantine Porphyrogenitus' Source on the Earliest History of the Croats and Serbs". Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest U Zagrebu. 42. 2010: 117–131.
- Živković, Tibor. De conversione Croatorum et Serborum: A Lost Source. Belgrade: The Institute of History. 2012.
- Lilie, Ralph-Johannes; və b. Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit (alman). 2013. doi:10.1515/pmbz.
- Logos, Aleksandar, "De administrando imperio: Time of creation and some corrections for translation", academia.edu, 2019a, İstifadə tarixi: 15 November 2020
- Logos, Aleksandar. Istorija Srba 1 – Dopuna 4; Istorija Srba 5. Beograd: ATC. 2019b. ISBN 978-86-85117-46-6.