Urmiyada rus ruhani missiyası (rus. Русская духовная миссия в Урмии) və ya Urmiya ruhani missiyası (Урмийская духовная миссия) —Rusiya ilə həmsərhəd regionlarda, əsasən İran Azərbaycanı vilayətində yaşayan etnik aysorlara rus pravoslav missiyası. 1898-ci ildə Şərq Assuriya Kilsəsi və Xaldeya Katolik Kilsəsindən çevrilmişdir. Formal olaraq, missiya 1898–1918-ci illəri əhatə edir, lakin onun qurulmasından əvvəl Rusiyanın bölgəyə marağı demək olar ki, bütün XIX əsrdə davam etmişdir.[1]
1898-ci ildə ortodoksluğu qəbul edən Assuriya Şərq Kilsəsindən bir qrup var idi. 1890-cı illərin ortalarında Urmiya regionunda Süpürgən yepiskopu Mar Yonan[2] Rus Pravoslav Kilsəsinin Müqəddəs Sinoduna müraciət etmişdir ki, o və heyəti Rus Kilsəsinə qəbul olunsun.[3] Mar Yonan 1898-ci ildə Sankt-Peterburqa getmiş və burada o və bir neçə ruhanisi şərqi ortodoksluğu qəbul etmişdilər. 1904-cü ildə Urmiya regionunda yerləşən Terqavar yepiskopu kimi yepiskopluğa təqdis edildi və yepiskop Yonanın vikarı olmuşdur.[3]
Missiya 1904-cü ildən həm asoru, həm də rus dillərində "Pravoslavnaya Urmiya" jurnalını nəşr etdirmişdir.[4]
Yepiskop Eliya 1928-ci ilin dekabrında vəfat etmişdir. Onun 1931-ci ildə Belqradda epikopata mitropolit Entoni Xrapovitski və arxiyepiskop Germogen Maksimov tərəfindən təqdis edilmiş yepiskop Gevarigis keçmişdir.[2]
- Arximandrit Feofilakt Klementyev (1898–1902)
- Arximandrit Kiril Smirnov (1902–1904)
- Yepiskop Sergi Lavrov (1904–1916)
- Yepiskop Pimen Belolikov (1916–1917)
- Arximandrit Vitali Sergiyev (1922–1946)
- Abramtsov, David. "The Assyrians of Persia and the Russian Orthodox Church". One Church. 14. 1960: 155–169.
- Baum, Wilhelm; Winkler, Dietmar W. The Church of the East: A Concise History. London-New York: Routledge-Curzon. 2003. ISBN 9781134430192.
- Bolshakoff, Serge. The Foreign Missions of the Russian Orthodox Church. London: Society for Promoting Christian Knowledge. 1943.
- Coakley, James F. The Church of the East and the Church of England: A History of the Archbishop of Canterbury's Assyrian Mission. Oxford: Clarendon Press. 1992. ISBN 9780198267447.
- Ольга Ходаковская Там где сияют горные вершины Документальное исследование жизни и трудов преосвященного Пимена епископа Семиреченского и Верненского, священномученика
- Садо, Стефан. "Российская православная миссия в Урмии (1898-1918)" (PDF). Христианское чтение. 13. 1996: 73–112.
- Садо, Стефан. "Профессор Санкт-Петербургской духовной академии В. В. Болотов и вопрос о чиноприеме воссоединения несториан с Русской Православной Церковью в конце XIX в." (PDF). Христианское чтение. 14. 1997: 97–123.
- Yakubova, Lina. URMIA ORTHODOKSETA // Encyclopaedia Iranica. 2016.
- Wilmshurst, David. The Ecclesiastical Organisation of the Church of the East, 1318–1913. Louvain: Peeters Publishers. 2000. ISBN 9789042908765.