Tsxinvali rayonu, Cənubi Osetiya Respublikasının inzibati ərazi vahididir. Respublikanın cənubunda yerləşir, digər üç bölgə və Gürcüstanla həmsərhəddir. İnzibati mərkəz rayonun tərkibinə daxil olmayan Tsxinvali şəhəridir.
| Tsxinvali rayonu | |
|---|---|
| Цхинвалы район | |
|
42°13′59″ şm. e. 43°58′00″ ş. u. |
|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı |
|
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1940-cı illərdə Kexvi kəndinin şimalında, Böyük Liaxvi çayı üzərində 200 kVt gücündə bir su elektrik stansiyası tikildi. 2007-ci ildə gücü 1 MVt-a çatdı.
Tsxinvali bölgəsində Kiçik Liaxvi çayı və Liaxvski qoruğunda Zonkar su anbarı var.
Tsxinvali bölgəsində, düzənlik meşələrin yerində tikanlı-kollu çöllər çox yayılmışdır. Burada qızılgüllər, yemişan, kələm, xurma, üzüm, əncir, qarpız, gavalı, buynuz ağacı, itburnu yetişir. Heyvanat aləminə siçanlar, kirpi, dovşan, ayı, tülkü, çaqqal heyvanları daxildir. Bu günə qədər yeganə, xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazisi Liaxvski qoruğudur.[1]
Cənubi Osetiya Muxtar Vilayətinin yaranmasından sonra Tsxinvali bölgəsi onun 14 rayonundan biri oldu. 1940-cı ildə rayonların sayı dördə endirildi Cavski, Znaurski, Leninqorski və Stalinirski. 1960-cı ildə Stalinirski rayonu Tsxinvali adlandırıldı. 1962-ci ildə Tsxinvali bölgəsi ləğv edildi, 1965-ci ildə isə bərpa edildi. 1990-cı illərin əvvəllərində Gürcüstan-Osetiya münaqişəsi nəticəsində (Xelçua, Sarabuk, Koxat, Monastır, Mamitıkau kəndləri ən çox təsirləndi) və 2008-ci ilin avqustunda baş vermiş hərbi əməliyyatlar zamanı ərazi çox zərər gördü.[2] [3] 2008-ci ildə ən böyük ziyan Osetiya kəndləri Sarabuk, Prisi, Dmenis, Xetaqurovo, Satikara vuruldu. Gürcüstanın Tamaraşeni, Kurt, Açabeti, Kexvi və başqa kəndləri yandırıldı və faktiki olaraq ləğv oldu.[4] 2012-ci ildən etibarən rayon Respublikanın digər dörd rayonunnan inkişaf etmiş bir infrastrukturu və həyat səviyyəsi ilə fərqlənir.[5] [6]
2015-ci il Ümumrusiya Əhali Siyahısına görə əhalinin milli tərkibini 94,84 % osetinlər, 3,97 % gürcülər, 0,69 % ruslar, 0,10 % ermənilər, 0,09 % ukraynalılar, 0,06 % yunanlar, 0,08 % azərbaycanlılar, 0,04 % abxazlar, 0,04 % kabardalılar və 0,10 % digərləri daxildir.[7]
Rayonun iqtisadiyyatı əsasən kənd təsərrüfatından ibarətdir: heyvandarlıq (rayonda 4.566.000 baş iribuynuzlu heyvanı var), bağçılıq, balıqçılıq və şərabçılıq. Bölgə ərazisində mergel, gil yataqları var, mədən il boyu fəaliyyət göstərir.
- ↑ "Цхинвали (район)". 4 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2019.
- ↑ "Перечень сёл Южной Осетии и население в 1989 году и к 1991 году". 21 mart 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2019.
- ↑ "Политико-правовая оценка событий в Южной Осетии с 1989—1992 гг". 31 oktyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2019.
- ↑ "Практически все села Цхинвальского района Южной Осетии разрушены". 31 oktyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2019.
- ↑ "ПЦ «Мемориал»: Грузинские села были разрушены мародерами". 5 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2019.
- ↑ "В Москве правозащитники провели пресс-конференцию по итогам поездки в Грузи". 21 avqust 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2019.
- ↑ Итоги всеобщей переписи населения Республики Южная Осетия 2015 года Arxivləşdirilib 2017-08-07 at the Wayback Machine Ответственные за выпуск: И. Р. Тибилов, Т. В. Базаев, Р. Р. Зассеева, М. Э. Пухаева, А. В. Сиукаева, М. Х. Гучмазова. — Цхинвал: Управление государственной статистики Республики Южная Осетия, 2016. — 452 с