Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinTansi effekti, həmçinin Tanzi effekti və ya Oliver–Tansi effekti — hiperinflyasiya dövründə dövlət gəlirlərinin azalması ilə müşahidə olunan iqtisadi hadisə. Bu azalma vergi öhdəliyinin yaranma anı ilə həmin vəsaitin büdcəyə ödənilməsi arasında keçən müddət ərzində vergilərin dəyərinin enməsi nəticəsində baş verir. Nəticədə dövlət büdcəsində kəsir artır və bu hal öz növbəsində inflyasiyanın daha da sürətlənməsinə səbəb olur.
Bu fenomen öz adını iqtisadçı Vito Tansinin şərəfinə almışdır. O, bu təsiri 1977-ci ilin mart ayında "Staff Papers" jurnalında dərc edilmiş "Inflation, Lags in Collection, and the Real Value of Tax Revenue" adlı məqaləsində təsvir etmişdir.[1]
Tansi effektinin təsiri sahibkarlıq subyektləri tərəfindən vergilərin ödənişində məqsədli gecikdirmələr hallarında daha da güclənmişdir. Bu, yüksək inflyasiya şəraitində vergi ödəyicilərinin dövlət büdcəsinə ödənişləri bilərəkdən gecikdirməsi ilə bağlı olmuşdur. Eyni zamanda, dövlət xərclərinin ödənilməsinin sürətləndirilməsinə yönəlmiş təzyiqlər də artmış və çox vaxt daha təsirli olmuşdur.
Yüksək inflyasiya şəraiti vergi ödənişlərinin təxirə salınmasına iqtisadi stimul yaratmışdır, çünki bu müddət ərzində pulun dəyəri azalmaqda davam edir və nəticədə vergi ödəyicisi bundan fayda əldə edir. Bunun nəticəsi kimi dövlət büdcəsində kəsir daha da dərinləşmişdir.
Tansi effekti inflyasiyanın yüksək templərlə artdığı və vergi sistemində indeksləşdirmənin tətbiq edilmədiyi hallarda daha güclü təsir göstərmişdir. İnflyasiya vergilərin toplanmasında müşahidə olunan zaman fərqləri səbəbindən real vergi yükünə də təsir göstərmişdir. Vergilərin hesablanması ilə ödənilməsi arasında mövcud olan bu gecikmə müddətində vergi gəlirləri dəyərdən düşür və bu iqtisadi hadisə Oliver–Tansi effekti adlandırılır.
Tansi effekti xüsusilə Latın Amerikası ölkələrində müşahidə olunmuşdur.[2]
Vergi gəlirlərinə inflyasiyanın təsiri Birinci Dünya müharibəsinin sonlarından etibarən məlum olmuşdur, lakin uzun müddət ərzində bu məsələ geniş şəkildə tədqiq edilməmişdir. Xulio Olivera və Vito Tansi "Carnegie Endowment for International Peace" fondunun iqtisadi islahatlar layihəsi çərçivəsində bu effekti ilk dəfə elmi şəkildə araşdırmışdılar. Onlar daha sonra əldə etdikləri nəticələri "Otuzlar qrupu" ilə birgə işləri çərçivəsində dəqiqləşdirmişdilər.[2]
- Tanzi, V. "Inflation, Lags in Collection, and the Real Value of Tax Revenue". Staff Papers (ingilis). 24. International Monetary Fund. 1977. /. ISBN 9781451956443. ISSN 1020-7635.
- Tanzi, V. Argentina: An Economic Chronicle. How one of the richest countries in the world lost its wealth (ingilis). Jorge Pinto Books. 2007. /. ISBN 978-0979557606.
- Tanzi, V. The Individual Income Tax and Economic Growth (ingilis). Johns Hopkins University Press. 1969. /.
- Tanzi, V. Macroeconomics Dimensions of Public Finance (ingilis). UK: Routledge. 1997. /. ISBN 0-415-14111-7.
- Turley, G. Transition, Taxation and the State (ingilis). Ashgate Publishing. 2005. /. ISBN 0-7546-4368-9.
- Olivera, J. G. H. "Money, Prices and Fiscal Lags: A Note on the Dynamics of Inflation". Quarterly Review (ingilis). 20. Banca Nazionale del Lavoro. 1967. /.
- Pazos, F. "Need to Design and Apply a More Effective Anti-Inflationary Plan in Latin America". Journal of Interamerican Studies and World Affairs (ingilis). 31. 1989. /. JSTOR 165913.
- Dornbusch, R.; Simonsen, M. H. Inflation stabilization with incomes policy support a review of the experience in Argentina, Brazil, and Israel (ingilis). New York: Group of Thirty. 1987. /. OCLC 15607804.