Sun Ukun (çin. 孫悟空) — Meymunlar kralı kimi tanınan ədəbi və din xadimi. XVI əsr Çin romanı olan "Qərbə Səyahət" romanının əsas personajlarından biri kimi tanınır.[2] Sun Ukun obrazı, əsrlər boyunca Çin mədəniyyəti ilə yanaşı, dünya ədəbiyyatına, animasiyaya, kinoya və sənətə böyük təsir göstərmişdir. Sun Ukun sadəcə bir nağıl qəhrəmanı deyil, həm də Şərq mədəniyyətinin ən güclü mifoloji və əxlaqi obrazlarından biridir.[3]
| Sun Ukun | |
|---|---|
| çin. 孫悟空[1] | |
 | |
| Məlumat | |
| Ləqəb(lər)i | 行者[1], 美猴王, 齊天大聖, 鬥戰勝佛, 靈明石猴 |
| Cinsi | kişi[d] |
| Çin | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ənənəvi çincə: | 孫悟空 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sadələşdirilmiş çincə: | 孙悟空 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yaponiya | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kanci: | 孫悟空 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hiraqana əlifbası: | そん ごくう | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koreya | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| hanqıl: | 손오공 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| hanja: | 孫悟空 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tay | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tay dili: | ซุนหงอคง | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| RTGS: | Sun Ngokhong | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Vyetnam | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Vyetnam əlifbası: | Tôn Ngộ Không | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sun Ukun sehrli daşdan doğulmuş meymundur.[4] O, Çiçək və Meyvə Dağında dünyaya gəlir və qısa zamanda digər meymunların liderinə çevrilir. Sonsuz ömür arzusuyla o, müxtəlif müəllimlərdən öyrənərək Dao və budda yollarında irəliləyir, mistik güclərə sahib olur[5]:
- 72 çevrilmə (çin. 形神俱妙) – özünü heyvan, əşya və insan formalarına salmaq bacarığı.
- Çiçəklənmiş buludla səyahət – hər sıçrayışda 108 min li (təxminən 54.000 km) məsafə qət edə bilir.
- Qızıl dəmir dəyənək (çin. 如意金箍棒) – şəklini dəyişə bilən, çox güclü sehrli silah.
- Gözlə görmə və eşitmə qabiliyyəti – geniş görmə və eşitmə imkanları.
Sun Ukunun gücləri onu təkəbbürlü edir və o, göy tanrılarına qarşı üsyan edir.[6] Göy sarayını dağıtdığı üçün Budda tərəfindən beş minillik daş dağın altında cəzalandırılır.[7] O, yalnız Buddist rahib Tan Sanzanın (Tripitaka) qərbə olan müqəddəs kitablar axtarışı üçün səfərində ona kömək etməklə azad olur. Bu səfər ərzində Sun Ukun yaxşılıq, səbir və itaətkarlıq kimi dəyərləri öyrənir.[8]
Əxlaqi simvol kimi Sun Ukun üsyankar ruhu, azadlıq sevgisi və dəyişmə qabiliyyəti ilə Çin xalqının daxili gücünü və mübarizə əzmini nümayiş etdirir.[9] Uşaq ədəbiyyatı və animasiyasında Sun Ukunun macəraları Çin animasiyasında və cizgi filmlərində geniş şəkildə istifadə olunub. Həmçinin Pekin operasında Sun Ukun obrazı yüksək akrobatik bacarıq və maskalı makiyajla səhnəyə qoyulur. Yaponiyada məşhur "Dragon Ball" seriyasının baş qəhrəmanı Son Goku birbaşa Sun Ukundan ilhamlanmışdır.[10] “Matrix” və “Kung Fu Panda” kimi filmlər, Qərb tamaşaçılarına bu əfsanəni dolayı yollarla tanıtdırır. “Enslaved: Odyssey to the West”, “League of Legends” kimi video oyunlarda Sun Ukun obrazı yer almışdır.[11]
Sun Ukunun hekayəsi yalnız macəra dolu bir nağıl deyil, həm də dərin Budist və Daoist fəlsəfələri əks etdirir.[12] O, eqonun simvoludur və onun səyahəti insanın daxili transformasiyasını ifadə edir.[13]
- ↑ 1 2 吳承恩 西遊記 (çin.). 1592.
- ↑ Shahar, Meir. The Shaolin monastery: History, religion, and the Chinese martial arts. Honolulu: University of Hawaii Press. 2008. 92–93. ISBN 9780824831103.
- ↑ "Journey to the West | Author, Summary, Characters, & Facts | Britannica". www.britannica.com (ingilis). 21 August 2024. İstifadə tarixi: 21 August 2024.
- ↑ "Journey to the West" (ingilis). Encyclopedia Britannica. 10 May 2023. İstifadə tarixi: 22 May 2023.
- ↑ Walker, Hera S. "Indigenous or Foreign? A Look at the Origins of the Monkey Hero Sun Wukong" (PDF). Sino-Platonic Papers. University of Pennsylvania. September 1998. 53–55, 77–78.
- ↑ McMahon, Keith. "Monkey and Masculinity". Nan Nü. 26 (2). 2024: 183–217. doi:10.1163/15685268-02602054.
- ↑ "China's new Monkey King set for journey into space". Xinhua. 16 December 2015. 22 December 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 November 2017.
- ↑ Wu, Cheng−en. Journey to the West. Jenner, William John Francis tərəfindən tərcümə olunub. Beijing: Foreign Languages Press. 1982. ISBN 0835110036.
- ↑ "西游记（电视剧）". CCTV. İstifadə tarixi: 22 August 2024.
- ↑ "皮影动画《孙悟空三打白骨精》完整版". www.bilibili.com. 皮影动画王. İstifadə tarixi: 22 August 2024.
- ↑ "西游记 1998版". v.youku.com/. İstifadə tarixi: 22 August 2024.
- ↑ "The Monkey King Havoc in Heavens Palace". Box Office Mojo. İstifadə tarixi: 2 July 2020.
- ↑ "From Sun Wukong to Son Goku: Mythology in Graphic Novels – The Graphic Novel". September 2015.
- Sun Wukong Character Profile A detailed character profile of Sun Wukong, with character history, listing and explanations of his various names and titles, detailed information on his weapon, abilities, powers, and skills, and personality.
- Story of Sun Wukong with manhua
- Sun Wukong's entry at Godchecker is a tongue-in-cheek take on the Great Sage.
- (çin.) Journey to the West