Stenford (ing. Stanford) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının Kaliforniya ştatında, San-Fransisko körfəzi yaxınlığında yerləşən tanınmış şəhər və eyni adlı nüfuzlu ali təhsil müəssisəsinin yerləşdiyi ərazi. Əsasən Stenford Universiteti ilə tanınan bu ərazi, elmi, texnoloji və mədəni fəaliyyətləri ilə beynəlxalq nüfuza malikdir.[5]
| Stenford | |
|---|---|
| Stanford[1] | |
 | |
| 37°25′26″ şm. e. 122°09′57″ q. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 29 m, 29 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +1 650 |
| Poçt indeksi | 94305, 94309 |
  Stenford | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Stenford şəhərciyi Kaliforniya ştatının San-Mateo və Santa-Klara dairələrinin sərhədində, Palo-Alto şəhərinin yaxınlığında yerləşir. [6]Rəsmi olaraq şəhər statusu daşımır, lakin Stenford Universitetinin kampusuna ev sahibliyi etdiyi üçün tez-tez müstəqil yaşayış məntəqəsi kimi qəbul olunur.[7]
Stenfordun tarixi XIX əsrin sonlarına təsadüf edir. Şəhər 1885-ci ildə tanınmış amerikalı sənayeçi və siyasi xadim Leylend Stenford (ing. Leland Stanford) və həyat yoldaşı Ceyn Stenford (ing. Jane Stanford) tərəfindən təsis edilmişdir. Onların 15 yaşında vəfat edən yeganə övladları Leland Stenfordun xatirəsini əbədiləşdirmək məqsədilə yaradılan bu məkan, ilk gündən ali təhsil və ictimai xidmət ideyalarına əsaslanmışdır.[8] 1885-ci il noyabrın 11-də Stenford Universitetinin nizamnaməsi rəsmən təsdiqlənmiş və bu ərazidə universitetin təməli qoyulmuşdur. Rəsmi açılış isə 1 oktyabr 1891-ci ildə baş tutmuşdur. Universitetin ilk rektoru Devid Star Cordan olmuş və 559 tələbə ilə fəaliyyətə başlamışdır.[9]
Stenford Universitetinin qurulması həm də o dövrdə Qərbi Amerikada yüksək keyfiyyətli təhsilin möhkəmlənməsi baxımından mühüm addım sayılırdı. O dövrdə təhsil mərkəzləri əsasən şərq sahilində yerləşirdi. Buna görə də Stenford universiteti və şəhərciyi Amerikanın qərbində akademik və mədəni dirçəlişin simvoluna çevrildi.[10]
XX əsrin ortalarında Stenford Universiteti və ətraf ərazi Silikon Vadisinin formalaşmasına və texnologiya sahəsində böyük şirkətlərin yaranmasına təkan verdi. Universitetin tədqiqat proqramları və sənaye ilə əməkdaşlığı nəticəsində Hewlett-Packard, Google, Yahoo!, Sun Microsystems kimi nəhəng texnologiya şirkətləri məhz bu ərazidə formalaşdı.[11]
İkinci Dünya müharibəsi dövründə və ondan sonra Stenford kampusu elmi-texniki tərəqqinin mühüm mərkəzlərindən biri kimi inkişaf etdi. Bu dövrdə Stenford Xətti Sürətləndirici Mərkəzi (SLAC) və Huver İnstitutu kimi qurumlar yaradıldı. Bu tədqiqat mərkəzləri soyuq müharibə dövründə ABŞ-ın strateji üstünlüklərinin formalaşmasında rol oynadı.[12]
Stenfordun əhalisi əsasən universitetlə əlaqəli tələbələr, professorlar və tədqiqatçılardan ibarətdir. Bölgədə müasir infrastruktur, o cümlədən yaşayış binaları, kitabxanalar, araşdırma mərkəzləri, muzeylər və idman kompleksləri mövcuddur.[13]
Ərazi Stenford Memorial Kilsəsi, Kantor İncəsənət Mərkəzi, Qrin Kitabxanası və digər mədəni obyektləri ilə tanınır. Təhsil fəlsəfəsi, incəsənətə əsaslanan tədqiqat və yaradıcılıq sahəsində bir çox görkəmli alim və pedaqoqlar məhz burada fəaliyyət göstərmişdir. Bunlardan biri də Elliot Eisner olmuşdur.[14]
Stenford, Palo-Alto dəmir yolu stansiyası vasitəsilə San-Fransisko və San-Xose kimi böyük şəhərlərlə birləşir. Eyni zamanda ərazi San-Fransisko Beynəlxalq Hava Limanı və San Xose Beynəlxalq Hava Limanına yaxın məsafədə yerləşir.[15][16]
- ↑ 1 2 3 Getty Research Institute Getty Thesaurus of Geographic Names (ing.). LA: Getty Research Institute, 1997.
- ↑ United States. Bureau of the Census 2016 U.S. Gazetteer Files (ing.). Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2016.
- ↑ United States. Bureau of the Census 2010 U.S. Gazetteer Files (ing.). Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2010.
- ↑ 2020 United States Census. / red. ABŞ əhalinin siyahıya alınması bürosu
- ↑ "Census Data: Stanford (cdp)". United States Census Bureau. İstifadə tarixi: July 14, 2021.
- ↑ Dremann, Sue. "Stanford is snapping up homes in College Terrace". www.paloaltoonline.com (ingilis). 23 August 2019. İstifadə tarixi: 9 March 2020.
- ↑ "US Gazetteer files: 2010, 2000, and 1990". United States Census Bureau. February 12, 2011. İstifadə tarixi: April 23, 2011.
- ↑ "Census of Population and Housing". Census.gov. İstifadə tarixi: June 4, 2015.
- ↑ "Stanford CDP, California; DP1: Profile of General Population and Housing Characteristics - 2020 Census of Population and Housing". US Census Bureau. İstifadə tarixi: June 4, 2025.
- ↑ "Stanford CDP, California; P16: Household Type - 2020 Census of Population and Housing". US Census Bureau. İstifadə tarixi: June 4, 2025.
- ↑ "Stanford CDP, California; DP03: Selected Economic Characteristics - 2023 ACS 5-Year Estimates Comparison Profiles". US Census Bureau. İstifadə tarixi: June 4, 2025.
- ↑ "2010 Census Interactive Population Search: CA – Stanford CDP". U.S. Census Bureau. July 15, 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 12, 2014.
- ↑ "SD14 partisan registration". avqust 20, 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: sentyabr 13, 2008.
- ↑ Staff, Entrepreneur. "Sam Bankman-Fried, the young billionaire who wants to donate his fortune". Entrepreneur (ingilis). 2022-04-05. İstifadə tarixi: 2022-11-10.
- ↑ Kadvany, Elena. "Stanford University names engineering dean as new provost". Palo Alto Online. November 8, 2016.
- ↑ Stanford Historical Society. Historic Houses of Lower San Juan District. 1998. 5. March 8, 2025 tarixində arxivləşdirilib.
- Stenford ABŞ Siyahıyaalma Bürosunun saytında (ing.)
- Stenford City-data.com saytında (ing.)