Sosko Ambalov[1] (18 (30) oktyabr 1870, Ardon, Rusiya imperiyası – 1937) — Osetiya ictimai xadimi, etnoqraf, tərcüməçi, dilçi və Osetiya folklorunun toplayıcısı.
| Sosko Ambalov | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 18 (30) oktyabr 1870 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1937 |
| Fəaliyyəti | yazıçı, tərcüməçi |
18 oktyabr 1870 -ci ildə Ardon kəndində (bu gün - şəhərdir) gizir ailəsində anadan olmuşdur[2]. Doğulduğu kənddə kilsə məktəbini bitirdikdən sonra Ardon İlahiyyat Seminariyasına daxil olur.
XIX əsrin 90-cı illərində kitab nəşriyyat cəmiyyətinin qurulmasının təşəbbüskarlarından biri olur. Osetiyalı müəlliflərin əsərlərini nəşr etdirməklə məşğul olur, xüsusən də ilk dəfə şair Kosta Xetaqurovun "Osetiya lirası" şeirlər toplusunu nəşr etdirir. İlk nömrəsi 23 iyul 1906-cı ildə nəşr olunan "İron qazet" qəzetinin nəşrini təşkil edir və 1907-ci ildən "Noq sard" (Yeni həyat) qəzetini nəşr etdirir.
Dostları Babu Zanqiyev və Mixa Basiyev ilə birlikdə Laba kəndindən Vladiqafqaza gedən mərhum Kosta Xetaqurovun cənazəsini müşayiət edir.
1918-ci ildə Osetiya Tarix və Fəlsəfə Cəmiyyətinin üzvü olur. Cəmiyyətin göstərişi ilə 1920-ci illərdən etibarən osetin şifahi xalq yaradıcılığının əsərlərini toplamağa başlayır. Ekspedisiyaları əsasında osetin xalq əfsanələrinin toplusunu nəşr etdirir.
1925-ci ildən akademik Vsevolod Millerin "Osetiya-Rusca-Almanca lüğətinin" I və II cildlərinin nəşrinin hazırlanmasında birbaşa iştirak etmişdir. Lüğətin nəşri SSRİ Elmlər Akademiyasının 200 illik yubileyinə təsadüf edir. Sözlüyü hazırlamaq və nəşr etdirmək üçün professor A. Freymana tapşırıq verilir. Sosko Ambalov Şimali Osetiya Regional İcraiyyə Komitəsinin Rəyasət Heyəti tərəfindən professor Freyana kömək etmək üçün Leninqrada göndərilir. Sözlük nəşri üzərində işləməklə yanaşı, Leninqrad Dövlət Universitetində osetin dili ilə bağlı mühazirələri oxuyur. 1932-ci ildə vətəninə qayıdır.
Fridrix Şillerin "Quldurlar" və "Vilhelm Tell" dramlarını alman dilindən osetin dilinə, Hans Xristian Andersenin nağıllarını, Lev Tolstoy və Maksim Qorkinin hekayələrini tərcümə edir.
1937-ci ildə saxta ittihamlarla mühakimə edilərək güllələnməyə məhkum edilir.
2006-cı ilin oktyabrında Ardondakı Şöhrət Xiyabanında Sosko Ambalova həsr olunmuş abidənin naçılışı baş tutur. açıldı. Heykəlin müəllifi İ. Hayevdir.
Ardon Mərkəzi Kitabxanası onun adını daşıyır.
2006-cı ildə Sosko Ambalovun Ardondakı evinə xatirə lövhəsi asılmışdır.
Şimali Osetiya-Alaniya Respublikası Jurnalistlər Birliyi tərəfindən təsdiqlənən nəşr və jurnalistikada illik mükafat onun adını daşıyır.
- Бибоева И. Г., Казиты М. Р. Писатели Осетии (Библиографический справочник). — Владикавказ: Ир, 2015. — С. 43—44. — ISBN 978-5-7534-1499-1.
- Туаллагов А. Д., Туаллагов А. А. Цоцко Бицоевич Амбалов (историко-биографический очерк). — Владикавказ, 2012. — 263 с. — ISBN 978-5-905691-48-5.
- Челехсаты К. С. Осетия и осетины. — 2-е изд. — Владикавказ — СПб, 2009. — С. 467. — ISBN 593768030-8.
- Губади Дзагурти, О Цоцко Амбалове
- Цгъойты Хазби, Æмбалты Цоцко, «Растдзинад» (oset.)
- Цоцко Амбалов. "Да будем мы свободными, как предки!"
- ↑ "Sosko Ambalov". 2021-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-16.
- ↑ "Амбалов Цоцко Бицоевич (1870)". 2021-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-16.